Hôm nay 18/4, Tạp Chí Time công danh sách 100 nhân vật ảnh hưởng nhất thế giới 2024, trong đó có 3 Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture 2023 là GS. Daniel Joshua Drucker (Canada), GS. Joel Francis Habener và PGS. Svetlana Mojsov (Hoa Kỳ). Đây là các nhà khoa học đã được VinFuture vinh danh nhờ công trình khám phá ra phương pháp điều trị bệnh tiểu đường, béo phì và thúc đẩy các liệu pháp điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh.
- Giải thưởng VinFuture có uy tín và tác động rất tốt trên phạm vi toàn cầu
- 4 nhà khoa học kiệt xuất về năng lượng vừa giành giải VinFuture 2023, họ là ai?
- GS Võ Tòng Xuân - người Việt đầu tiên giành giải thưởng VinFuture
Bảng danh sách được Time thực hiện hàng năm nhằm ghi nhận những nhân vật nổi bật nhất trên thế giới ở nhiều hạng mục như nghệ sĩ, nhà lãnh đạo, nhà phát kiến, nhà tiên phong... Theo đó, các GS Drucker, Habener và PGS. Mojsov được Time vinh danh ở hạng mục những nhà tiên phong có ảnh hưởng nhất.
Các giáo sư được tạp chí Time vinh danh vì những nỗ lực phối hợp trong nhiều năm để nghiên cứu phát triển các loại thuốc giảm cân hiệu quả. Theo Time, các nhà khoa học ban đầu tập trung vào các loại thuốc điều trị đái tháo đường, đã xác định mối liên kết quan trọng giữa insulin và incretins, một phần trong họ hormone đường ruột được gọi là glucagon. Nghiên cứu giúp họ hiểu cách GLP-1 kiểm soát nồng độ đường huyết và cân nặng.
Tại Đại học Copenhagen (Đan Mạch), GS. Jens Juul Holst (cũng là đồng Chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture 2023) nhận thấy rằng sau phẫu thuật đường ruột, hormone giống glucagon làm tăng nồng độ insulin trong cơ thể. Cùng lúc đó, GS. Daniel Drucker (Đại học Toronto, Canada) và GS. Joel Habener (Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, Hoa Kỳ) đã phát hiện ra hai dạng của hormone giống glucagon, trong đó có GLP-1 với cấu trúc phân tử được sử dụng trong các loại thuốc hiện nay như Ozempic, Wegovy, Mounjaro và Zepbound.
PGS. Svetlana Mojsov (Đại học Rockefeller, Hoa Kỳ) là nhà hoá học đã tổng hợp GLP-1 và phát triển kháng thể kháng lại nó cho các nghiên cứu ban đầu rất quan trọng. Các thí nghiệm của Drucker đã xác định các phần cụ thể của GLP-1 và vai trò của chúng trong việc ảnh hưởng đến nồng độ insulin.
Nhờ kết quả này, Time cho biết hiện nay, các loại thuốc dựa trên GLP-1 đã được phê duyệt tại Hoa Kỳ để điều trị đái tháo đường và béo phì, đồng thời làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Hơn nữa, các nhà nghiên cứu vẫn đang tiếp tục khám phá các tiềm năng khác của các loại thuốc dựa trên GLP-1, bao gồm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, Parkinson, các bệnh lý thận và bệnh gan.
Trước đó, tháng 12/2023, tại Lễ trao Giải VinFuture mùa 3, 3 nhà khoa học: GS. Daniel Joshua Drucker (Canada), GS. Joel Francis Habener (Mỹ), PGS. Svetlana Mojsov (Mỹ) cùng GS. Jens Juul Holst (Đan Mạch) đã được VinFuture trao Giải Đặc biệt dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới trị giá 500.000 USD với công trình tiên phong Khám phá vai trò của các peptide giống glucagon 1 (GLP-1). Công trình là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả và thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới đối với các bệnh thoái hóa thần kinh.
Công trình đặt nền móng và mở ra hy vọng mới trong việc điều trị cho hơn 400 triệu người mắc bệnh tiểu đường loại 2, hơn 1 tỷ người mắc bệnh béo phì và hơn 3 triệu người mắc hội chứng ruột ngắn. Năm 2023, có hơn 20 triệu liều thuốc GLP-1 được sử dụng trên thế giới với tỷ lệ tăng ấn tượng 6,7%. Ngoài ra, việc khám phá cơ chế hoạt động của các peptide đã thúc đẩy nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị mới cho bệnh tim mạch, thoái hóa thần kinh (Alzheimer, Parkinson…), những loại bệnh đứng vị trí đầu tiên trong danh sách nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất toàn cầu.
Đáng chú ý, sự vinh danh của tạp chí Time dành cho PGS. Svetlana càng củng cố tầm nhìn và tiêu chí đánh giá toàn diện của Giải thưởng VinFuture, bởi vai trò tiên phong của bà trong quá trình phát triển loại thuốc giảm cân này hiếm khi được công nhận tại những giải thưởng quốc tế lớn về y sinh, cho đến khi được vinh danh tại Lễ trao giải VinFuture năm 2023.
Năm ngoái, TS. Katalin Karikó và GS. Drew Weissman – đồng Chủ nhân Giải thưởng Chính VinFuture 2021 – đã được trao giải thưởng Nobel Y học năm 2023 cho công trình nghiên cứu về các biến đổi của nucleoside, từ đó giúp phát triển vắc-xin mRNA chống lại COVID-19.
Giáo sư Joel Francis Habener (Đại học Harvard, Hoa Kỳ) là nhà khoa học tiên phong trong lĩnh vực nội tiết và bệnh lý tiểu đường và béo phì. Nhóm nghiên cứu của ông là đơn vị đầu tiên phát hiện ra 2 phân tử nhỏ có cấu trúc giống với glucagon thuộc đại phân tử preproglucagon trên động vật (cá cần câu – anglerfish) vào năm 1981, điều đã đặt nền tảng cho các khám phá sau này về trình tự và cấu trúc peptide giống glucagon 1 (GLP-1).
Giáo sư Daniel Joshua Drucker (Viện nghiên cứu Lunenfeld-Tanenbaum, Đại học Toronto, Canada) là nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực nội tiết và sinh học của peptide giống glucagon 1 (GLP-1). Các nghiên cứu của Giáo sư Drucker về GLP-1 bắt đầu trong khoảng thời gian ông tham gia phòng thí nghiệm của Giáo sư Joel Habener tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts với vai trò nghiên cứu sinh sau tiến sĩ, bới nhiệm vụ tìm kiếm vai trò sinh lý học của GLP-1 và các tế bào sản sinh ra chúng.
Phó giáo sư Svetlana Mojsov (Đại học Rockefeller, Hoa Kỳ) đã có những đóng góp đột phá trong việc tìm ra các isoform chức năng của peptide giống glucagon 1 (GLP-1), mở ra hàng loạt công trình nghiên cứu và phát triển các liệu pháp dựa trên peptide này.
