Bài toán khó Catalonia

Catalonia có tuyên bố độc lập hay không cũng không khỏi khiến Tây Ban Nha tránh được cuộc khủng hoảng chính trị.

Thống đốc Catalan Carles Puigdemont. Ảnh: EL PAIS

Thư gửi Thống đốc Catalan: Hãy tuyên bố độc lập!

Sáng ngày 16/10 (chiều cùng ngày, giờ Việt Nam) là thời hạn cuối cùng cho Thống đốc Catalan Carles Puigdemont quyết định tuyên bố độc lập hoặc hủy bỏ kết quả cuộc trưng cầu dân ý đã được người dân vùng này bỏ phiếu.

Văn bản cho phép Catalonia tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha đã được ký thông qua nhưng ông Puigdemont đã tự đình chỉ nó trong vài tuần để lắng nghe tiếng nói từ Madrid.

Trước các khả năng chính quyền Trung ương lựa chọn bước đi mạnh mẽ hơn bằng cách kích hoạt Điều 155 của Hiến pháp nước này từ năm 1978 về sự thống nhất điều hành trực tiếp 17 cộng đồng tự trị Tây Ban Nha, quyết định trên được cho sẽ làm ông Puigdemont phải đau đầu để cân đối.

Catalonia hiện đang nhận được sự ủng hộ của Đảng cánh tả CUP trong Nghị viện khu vực Barcelonia.

Tuần trước, đảng này đã gửi đi một lá thư tới Thống đốc Puigdemont cho rằng, ông nên tuyên bố độc lập ngay lập tức đối với Nhà nước Catalonia.

Trong đó, đại diện Đảng CUP cho rằng, việc tuyên bố càng sớm càng tốt một Nhà nước Catalonia là cách duy nhất có thể thoát khỏi tình trạng bị gây sức ép về mặt chính trị.

Bởi khi đó, Catalonia đã là một quốc gia Cộng hòa và sẽ trở thành một trường hợp cần sự hòa giải của quốc tế.

"Nếu chính quyền Tây Ban Nha nói họ sẽ kích hoạt điều 155 của Hiến pháp nước này, hãy để họ làm như vậy với một nước Cộng hòa đã được tuyên bố độc lập chứ không phải một vùng tự trị của liên bang" - bức thư ghi rõ.

Nếu ông Puigdemont tiếp tục chơi nước đôi một cách mơ hồ về sự độc lập của Catalan thì Madrid sẽ coi đó là lời tuyên bố độc lập và sẽ có phản ứng thích hợp.

Trong trường hợp ông Puigdemont chọn việc tuyên bố độc lập thì Madrid sẽ cho thêm 3 ngày để suy nghĩ lại trước khi áp dụng các biện pháp mạnh tay.

Tây Ban Nha đã sẵn sàng gạt bỏ quyết định thành lập nhà nước mới của chính quyền địa phương Catalan, đồng thời thành lập một tổ chức điều hành mới, kiểm soát an ninh và tài chính, rồi kêu gọi một cuộc bầu cử địa phương trong vòng 3 tháng.

Độc lập hay từ bỏ: Tây Ban Nha không thoát khỏi vòng xoáy chính trị

Rõ ràng, bất cứ sự tán thành hay hành động sử dụng bạo lực của chính quyền Trung ương đối với người dân Catalan sẽ càng khiến cuộc khủng hoảng ở đây thêm trầm trọng.

Nhưng đây lại là cách mà Madrid chọn lựa để chào đón câu trả lời của Thống đốc Puigdemont.

Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy và Thống đốc Catalan Carles Puigdemont

Tới nay, trước tình hình chính trị bất ổn, nhiều công ty quốc tế có trụ sở đặt tại Catalan đã rời bỏ nơi đây để sớm đăng ký tại các vùng khác và hưởng các quyền lợi của một vùng lãnh thổ là thành viên châu Âu. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới tiềm lực kinh tế ở Catalan khiến những người đã từng bỏ phiếu đồng ý bắt đầu trở nên tiếc nuối.

Những cuộc biểu tình của người bỏ phiếu chống nổi lên khắp nơi sau ngày tổ chức bỏ phiếu. Cờ trắng trên các đường phố và nó cũng không thể hiện hết những gì mâu thuẫn ở ngay chính quyết định của người dân Catalan.

Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng chính trị ở Tây Ban Nha có thể còn nặng nề hơn khi chính quyền trung ương quyết lựa chọn phương án bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ một cách cứng nhắc là từ chối đối thoại với một nhu cầu nới rộng dân chủ.

Một khu vực tự trị được nhiều ưu ái tự quyết hơn (trong trường hợp đối thoại thành công) chỉ là giải pháp tạm thời trong cuộc khủng hoảng hiện nay nhưng nó sẽ không biến các giá trị dân chủ phương Tây trở nên giả dối (trong trường hợp Catalan từ chối hoặc tuyên bố độc lập và bị can thiệp bạo lực).

Dù quyết định của Thống đốc Catalan như thế nào, tình hình kinh tế tại đây cũng không thể ổn định như trước. Người dân Catalan đang chờ đợi tuyên bố của Thống đốc Puigdemont, theo nguyện vọng tự do của người dân hay chịu khuất phục quyền lực của chính phủ Tây Ban Nha. Con đường đòi độc lập của Catalan đang bị chính quyền bảo vệ dân chủ của Madrid đẩy vào một vòng xoáy bất ổn mới.