Cơ hội nào cho hòa đàm Nga - Ukraine?

Chưa thấy tia sáng cuối đường hầm

Vòng đàm phán cuối cùng giữa Nga và Ukraine tiến hành ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào cuối tháng 3/2022, nhưng được bắt đầu với “màn chào đón lạnh lùng” và kết thúc không kết quả. Mới đây, Tổng thống Vladimir Putin đã có tuyên bố hiếm hoi về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng với Ukraine. Cụ thể, phát biểu tại cuộc họp báo ở Kyrgyzstan ngày 9/12, người đứng đầu Điện Kremlin cho biết Nga có thể phải đạt được thỏa thuận với Ukraine để chấm dứt chiến tranh trong tương lai, đồng thời thừa nhận có những vấn đề nảy sinh trong việc huy động hàng trăm nghìn lính nghĩa vụ tham gia chiến đấu.

Tuyên bố này được đưa ra sau khi người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 6/12 nói rằng, kết quả chấm dứt một cuộc xung đột phải là một thỏa thuận hòa bình công bằng và lâu dài. Tuy nhiên, người phát ngôn nhấn mạnh Nga không nhìn thấy triển vọng đàm phán nào vào lúc này. Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko tuyên bố Moscow không đưa ra bất kỳ điều kiện tiên quyết nào cho các cuộc đàm phán với Ukraine, nhưng Kiev phải thể hiện thiện chí.

Theo Phó đại diện thường trực thứ nhất của Liên bang Nga tại Liên hợp quốc (LHQ) Dmitry Polyansky, Moscow hoàn toàn hoan nghênh cơ hội giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine một cách hòa bình trên bàn đàm phán, nhưng họ vẫn buộc phải tiếp tục hoạt động quân sự đặc biệt. Ông khẳng định: “Chúng tôi muốn các mục tiêu của chiến dịch quân sự này đạt được thông qua các biện pháp hòa bình và điều đó là có thể”. Nhà chức trách này nhắc lại rằng, Tổng thống Vladimir Putin đã nhiều lần tuyên bố Nga sẵn lòng chấm dứt cuộc chiến Ukraine trên bàn đàm phán.

“Nhưng tất nhiên, điều đó chỉ có thể thực hiện được thông qua việc giải quyết gốc rễ sâu xa của vấn đề. Đối với Ukraine là không gây ra bất kỳ mối nguy hiểm nào trong tương lai cho Nga. Còn bây giờ những gì chúng tôi thấy hoàn toàn ngược lại. Ukraine hoàn toàn đi sai hướng. Vì vậy, tôi e rằng điều duy nhất mà chúng tôi phải làm là tiếp tục chiến dịch quân sự. Chúng tôi không chỉ chiến đấu với Ukraine mà còn đối phó với vũ khí của NATO”, ông giải thích.

Về phần mình, Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định Kiev sẵn sàng đối thoại nhưng “chỉ khi một tổng thống khác lên nắm quyền”. Hồi tháng 11 vừa qua, Trưởng đoàn đàm phán của Ukraine David Arakhamia tuyên bố các cuộc đàm phán giữa hai bên có thể bắt đầu lại vào “nửa cuối năm 2023”. Khi trả lời về khả năng nối lại đàm phán, ông ám chỉ: “Vào thời điểm các cuộc bầu cử bắt đầu diễn ra ở cả Nga và Mỹ, các cuộc đàm phán sẽ diễn ra đâu đó trong nửa cuối năm sau”. Quan chức này cũng khẳng định Kiev sẵn sàng đảm bảo an ninh cho Nga trong trường hợp Moscow đưa quân rời khỏi Ukraine và bồi thường thiệt hại.

Trong bối cảnh kịch bản tương lai về kinh tế ở châu Âu và Mỹ trở nên tồi tệ hơn, ngày càng có nhiều lời kêu gọi, bao gồm từ Mỹ, hối thúc Nga và Ukraine ngồi vào bàn đàm phán để sớm chấm dứt xung đột. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan kêu gọi Tổng thống Volodymyr Zelensky tiếp tục mở các kênh đàm phán. Trong một bài viết trên báo Washington Post ngày 6/11, giới chức Mỹ thừa nhận rằng chính việc ông Volodymyr Zelensky loại trừ khả năng đối thoại với người đồng cấp Vladimir Putin đang gây ra lo ngại ở các khu vực châu Âu, châu Phi và châu Mỹ Latinh - vốn là những khu vực chịu ảnh hưởng lớn từ tình hình xung đột tại Ukraine, khi giá lương thực và năng lượng tăng vọt. Phương Tây cho rằng một kịch bản xung đột kéo dài và không có hồi kết không chỉ gây nhiều tổn thất mà còn khiến các nước này gặp thách thức trong việc hỗ trợ quân sự, tài chính cho Kiev và tìm nguồn thay thế bền vững đối với dầu khí Nga. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh dù không bao giờ kêu gọi Ukraine nhượng bộ, nhưng nếu Kiev đặt ra những điều kiện cho một thỏa thuận hòa bình, thì ông sẵn sàng trở thành trung gian, trao đổi với người đồng cấp Nga.

Chờ đợi thời cơ

Trong khi đó, trên thực địa, theo giới chuyên gia, Nga và Ukraine dường như đang theo dõi và chờ đợi mặt đất đóng băng trong mùa đông để mở ra một cơ hội mới cho các hoạt động tấn công, trong bối cảnh cả hai bên vẫn giao tranh dữ dội ở nhiều khu vực nhưng không đạt được bước tiến đáng kể. “Các lực lượng vũ trang Ukraine không nghĩ đến việc dừng lại”, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov tuyên bố khi nói về việc giảm nhịp độ tấn công dọc theo các chiến tuyến ở phía Nam và phía Đông của đất nước trong thời gian đầu của mùa đông.

“Tận dụng thời điểm mùa đông này, khi mặt đất trở nên vững chắc hơn, chúng tôi sẽ tiếp tục các cuộc phản công và giành lại lãnh thổ của mình”, ông nói thêm. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington, mùa đông là cơ hội tốt nhất để Ukraine tiến hành các cuộc phản công nhằm đẩy lùi lực lượng Nga. ISW cho rằng “các điều kiện trên mặt đất ủng hộ các cuộc phản công mới” và “các lực lượng Ukraine đã bắt đầu các nỗ lực phản công mới tương đối nhanh chóng sau khi đạt được những bước tiến trước đó”.

Mặt đất ở Ukraine dự kiến sẽ đóng băng dầy vào giữa tháng 1 năm sau, giúp các phương tiện có thể dễ dàng di chuyển trên đường bộ hơn. Đây được coi là cơ hội cho các đơn vị cơ giới của Ukraine tiến sâu vào phía sau phòng tuyến của Nga và thực hiện các cuộc phản công. “Trong khi đó, quân đội Nga sẽ gặp khó khăn khi chiến đấu vào mùa đông”, một binh sĩ Ukraine nói.

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho rằng, Nga có thể sẽ thực hiện một cuộc tấn công lớn khác vào đầu năm tới: “Tôi nghĩ rằng khả năng Nga khôi phục một cuộc tấn công lớn sẽ vào khoảng cuối tháng 1 hoặc tháng 2 năm sau. Đây là kế hoạch của họ và chúng tôi đang cố gắng ngăn chặn”. Ông nói thêm: “Tôi không nói rằng kế hoạch này chắc chắn sẽ xảy ra, nhưng động thái huy động quân, huấn luyện cho lính nghĩa vụ mới và việc di chuyển vũ khí hạng nặng của Nga cho thấy họ vẫn tìm cách chọc thủng hàng phòng thủ của chúng tôi và tiến sâu hơn vào Ukraine”. Bên cạnh đó, Điện Kremlin khẳng định Nga không có ý định rút quân khỏi Ukraine cuối năm nay.

https://cand.com.vn/binh-luan-quoc-te/co-hoi-nao-cho-hoa-dam-nga-ukraine--i678113/