Bạn bè và chuyên gia cho rằng cựu nhân viên ngoại giao Kovrig là "con tin" và "nạn nhân" trong căng thẳng giữa Trung Quốc, Mỹ và Canada.
 |
Cựu nhân viên ngoại giao Canada Michael Kovrig. Ảnh: Reuters.
Chuyện xảy ra khá quen thuộc: Canada bắt một công dân Trung Quốc bị truy nã ở Mỹ. Ngay sau đó, một công dân Canada bị giữ tại Trung Quốc.
Cựu nhân viên ngoại giao Canada Michael Kovrig bị bắt 9 ngày sau khi giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu bị bắt tại Vancouver theo yêu cầu của Mỹ với cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt Iran. Bà được tại ngoại trong thời gian chờ đợi quyết định về việc dẫn độ đến Mỹ.
Trung Quốc đã cảnh báo Canada về "hậu quả nghiêm trọng" sau vụ bắt bà Mạnh. Dù cả hai nước đều không xác nhận, các đồng nghiệp của Kovrig tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (ICG) cho rằng hai vụ liên quan đến nhau, theo Reuters.
"Rõ ràng chính phủ Trung Quốc muốn gây áp lực tối đa cho chính phủ Canada", Guy Saint-Jacques, cựu đại sứ Canada tại Bắc Kinh, nhận xét.
Ông chỉ ra một trường hợp tương tự vào năm 2014, Kevin và Julia Garratt, đôi vợ chồng làm từ thiện ở Trung Quốc, bị giữ ngay sau khi chính quyền Canada bắt một công dân Trung Quốc liên quan đến một vụ tấn công mạng ở Mỹ.
Julia Garratt được thả và được phép rời khỏi Trung Quốc vào năm 2016. Trung Quốc buộc tội Kevin Garratt làm gián điệp nhưng cho phép ông này rời khỏi đất nước vào năm 2016, vài tháng sau khi công dân Trung Quốc Su Bin đồng ý đến Mỹ và nhận tội.
Giới chức chưa xác nhận tình trạng pháp lý của Kovrig nhưng báo địa phương Beijing News cho biết ông bị điều tra vì nghi ngờ tham gia vào hoạt động gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia của Trung Quốc - cụm từ thường được sử dụng cho các vụ gián điệp.
Ngoài ra, Ottawa cho biết một người Canada khác cũng bị chính quyền Trung Quốc thẩm vấn. Globe and Mail đưa tin người này là Michael Spavor, sống ở Trung Quốc và điều hành Paektu Cultural Exchange, chương trình hỗ trợ trao đổi giáo dục và thể thao với Triều Tiên.
Vụ bắt giữ Mạnh Vãn Chu đã đẩy Ottawa vào thế kẹt giữa Washington và Bắc Kinh khi họ có bất đồng về một loạt vấn đề như thương mại, gián điệp mạng.
Saint-Jacques cho biết Kovrig sẽ trở thành nạn nhân của cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. "Trung Quốc muốn thể hiện cho thế giới thấy rằng họ là siêu cường đối thủ của Mỹ và các nước phải chọn theo phe Mỹ hoặc Trung Quốc", Shaun Rein, người từng viết một cuốn sách về Trung Quốc, cho biết.
"Cựu nhân viên ngoại giao Canada là một con tốt và ông ấy sẽ bị mắc kẹt trừ khi Mạnh được thả ra", ông nói. Mạnh bị bắt trùng với ngày Tổng thống Mỹ Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình họp tại G20, nhất trí ngừng áp thêm thuế với hàng hóa của nhau trong 90 ngày.
"Bằng cách bắt một người Canada, họ đang chơi trò chơi quyền lực, quốc hội Mỹ sẽ không nổi nóng. Các cuộc đàm phán thương mại vẫn có thể tiếp tục vì Trung Quốc vẫn đang tuân thủ thỏa thuận tại G20 với Trump", Rein nói.
Các quan chức Mỹ không liên kết vụ bắt bà Mạnh với các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra giữa Trung Quốc và Mỹ.
Bạn bè mô tả Kovrig là người thân thiện và yêu mến Trung Quốc. Ông làm việc cho ICG, tổ chức chuyên nghiên cứu giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột toàn cầu và sống chủ yếu ở Hong Kong. Nhiệm vụ của ông bao gồm nghiên cứu và phân tích các vấn đề đối ngoại và an ninh mà các nước trong khu vực phải đối mặt, đặc biệt là trên bán đảo Triều Tiên.
ICG đã đóng cửa văn phòng tại thủ đô của Trung Quốc khi Bắc Kinh từ đầu năm 2017 thắt chặt kiểm soát các tổ chức phi chính phủ nước ngoài hoạt động tại nước này.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng nói rằng ICG không đăng ký tại Trung Quốc và nhân viên của họ vi phạm pháp luật nếu họ tham gia vào các hoạt động ở nước này.
"Anh ấy thực sự tốt bụng, nói năng nhẹ nhàng và ý thức đạo đức tốt", David Zweig, bạn của Kovrig, nói và nhấn mạnh Kovrig rất được kính trọng trong cộng đồng chuyên gia tại Hong Kong.
"Họ đã có được con tin. Hy vọng họ sẽ sớm thả ông ấy", Zweig, giáo sư chính trị Trung Quốc tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong, cho biết.
 | Sau vụ Huawei, giới chức Mỹ-Trung lo lắng khi đi nước ngoài Bên cạnh điều tra kỹ lại những thực thi với lệnh trừng phạt Iran, các nhà điều hành người Trung Quốc cũng lo lắng việc ... |
 | Giáo sư luật: \'Công chúa Huawei’ thực tế gian lận tài chính Giáo sư Luật Hiến pháp Julian Ku nhận định việc bắt giữ giám đốc tài chính Huawei là hợp pháp và phản bác những chỉ ... |
 | Trung Quốc xác nhận đang bắt giữ và điều tra công dân thứ hai của Canada Công dân Canada Michael Spavor đang bị điều tra tại Trung Quốc vì nghi vấn làm hại đến an ninh quốc gia của nước này, ... |
 | Công tố viên ‘thiện chiến’ của Mỹ đứng sau vụ bắt giữ CFO Huawei Công tố viên yêu cầu dẫn độ CFO tập đoàn Huawei cũng chính là người chịu trách nhiệm cho những vụ trọng án như trùm ... |
