Cuộc chiến chống ma túy 'vạ lây' vì căng thẳng Mỹ-Trung

"Căng thẳng mới giữa hai nước có thể không tác động đáng kể tới số lượng các vụ buôn bán fentanyl. Tuy nhiên, nó sẽ làm suy yếu sự sẵn sàng của Bắc Kinh trong việc đẩy mạnh các nỗ lực nhằm ngăn chặn hoạt động buôn bán fentanyl và tiền chất cho Mỹ và các khu vực xung quanh", Spencer Li - giáo sư tại Đại học Ma Cao và Chủ tịch Hiệp hội Châu Á đánh giá. 

Fentanyl, ban đầu được phát triển như một loại thuốc giảm đau nhưng hiện trở thành một loại ma túy phổ biến. Nó mạnh gấp 50 lần heroin.

Năm 2021, hơn 100.000 người Mỹ chết vì sốc ma túy, 2/3 trong số này có liên quan tới fentanyl hoặc các chất ma túy tổng hợp khác. 

Năm 2019, sau nhiều năm vận động hành lang, Mỹ thuyết phục Trung Quốc xử lý các lô hóa chất có thể được sử dụng để sản xuất fentanyl dù trước đó Bắc Kinh khẳng định chỉ một lượng nhỏ các chất bị thu giữ ở Mỹ có nguồn gốc từ Trung Quốc. 

Fentanyl gây ra cái chết của hàng nghìn người Mỹ mỗi năm. (Ảnh: Reuters)

Tuy nhiên, mọi chuyện trở nên phức tạp hơn khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 8/5 tuyên bố hủy bỏ hoặc đình chỉ hàng loạt cơ chế hợp tác với Mỹ, bao gồm hợp tác chống ma túy - động thái nhằm đáp trả chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tới Đài Loan. 

Trong tuyên bố đưa ra đầu tháng 8, Nhà Trắng bày tỏ thất vọng trước việc Bắc Kinh ngừng hợp tác với Mỹ trong vấn đề chống ma túy, cho rằng động thái này sẽ gây ra hậu quả toàn cầu.

“Tại thời điểm mà fentanyl trái phép cứ 5 phút lại tước đi sinh mạng một người, việc Trung Quốc từ chối hợp tác, trong khi sự hợp tác ấy có thể đưa các cá nhân buôn ma túy trái phép và tham gia hoạt động tội phạm toàn cầu này ra trước công lý, là điều không thể chấp nhận”, Rahul Gupta - Giám đốc Văn phòng Chính sách Kiểm soát Ma túy Quốc gia Mỹ (ONDCP) thuộc Nhà Trắng nói.

Tiến sĩ Bryce Pardo - phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Ma túy Rand nhận định việc Bắc Kinh đình chỉ đối thoại có thể làm gián đoạn bất cứ cuộc điều tra chung nào đang hoặc sẽ diễn ra cũng như các cuộc họp liên lạc và các nhóm làm việc. 

Trong khi đó, Mo Guanyao, giáo sư luật tại Đại học Sư phạm Vân Nam và là thành viên của ủy ban chuyên gia thuộc Văn phòng Kiểm soát Ma túy Trung Quốc cho rằng việc chấm dứt hợp tác sẽ tác động tới các nỗ lực chống fentanyl ở Mỹ ở một mức độ nhất định”.

"Nhưng chính phủ Mỹ nên xem lại chính mình trong việc đối phó với khủng hoảng", ông Mo nói. 

Kiểm soát ma tuý là một trong số ít lĩnh vực mà Mỹ và Trung Quốc tiếp tục hợp tác khi quan hệ giữa 2 bên ngày càng xấu đi.

Một số nhóm công tác, bao gồm Nhóm Công tác Tình báo Ma túy song phương Trung Quốc-Mỹ và Nhóm Công tác Chống Ma túy được thành lập và quan chức hai nước cũng thường xuyên trao đổi thông tin về vấn đề này.

“Tôi hy vọng sự gián đoạn chỉ là tạm thời và hợp tác sẽ sớm được nối lại. Dù vậy, tôi không thấy có lý do để lạc quan lúc này. Với căng thẳng leo thang giữa hai nước, có thể còn rất lâu nữa họ mới quyết định hợp tác trở lại trong lĩnh vực này”, ông Li cho hay. 

Bình luận về vấn đề này, Roderic Broadhurst - giáo sư tội phạm học tại Đại học Quốc gia Australia đánh giá rất khó thể hai bên nối lại hợp tác nhanh chóng. Nhưng ông nhấn mạnh điều này có lợi cho tất cả các bên, bao gồm cả các nước láng giềng.

“Cách duy nhất để ngăn chặn hiệu quả hoạt động buôn bán gây chết người này là thông qua các hoạt động thực thi pháp luật xuyên biên giới. Ngoài ra, hai nước có thể nâng cao mức độ hợp tác gián tiếp thông qua các sáng kiến ​​đa phương, khu vực và Liên hợp quốc", ông Broadhurst nói thêm.

Tuy nhiên, một số chuyên gia lo ngại kể cả khi hợp tác giữa 2 bên được nối lại, nó cũng không ảnh hưởng tới lượng fentanyl tuồn sang Mỹ. 

Vấn đề chính của fentanyl hiện tại được đánh giá là nằm ở nguồn cầu thay vì nguồn cung. Ngay cả khi nguồn cung từ Trung Quốc bị gián đoạn, hoạt động sản xuất loại thuốc này sẽ xuất hiện ở nhiều nơi khác trên thế giới.

https://vtc.vn/cuoc-chien-chong-ma-tuy-va-lay-vi-cang-thang-my-trung-ar697426.html