Cuộc chiến thương mại 39 tỉ USD

Chiến tranh thương mại đang chực chờ nổ ra giữa Liên minh châu Âu (EU) và các nước sản xuất dầu cọ lớn nhất thế giới - Indonesia và Malaysia - về đề xuất loại bỏ nhiên liệu sinh học khỏi danh sách các nguồn năng lượng tái tạo mà các quốc gia EU có thể sử dụng để giảm phát thải khí nhà kính.

Vấn đề tác động đến ngành công nghiệp dầu cọ trị giá 39 tỉ USD, trong đó Indonesia và Malaysia là 2 nước sản xuất dầu cọ lớn nhất thế giới - nguồn nguyên liệu được sử dụng trong nhiều sản phẩm, từ nhiên liệu đến mỹ phẩm và bánh quy.

Hồi tháng 4, chuỗi siêu thị Iceland của Anh cam kết loại bỏ dầu cọ khỏi thương hiệu thực phẩm của hãng này. Nghị viện châu Âu hồi tháng 1 đã tiến hành bỏ phiếu về việc không công nhận nhiên liệu sinh học là nguồn năng lượng tái tạo. Những động thái này là đòn giáng mạnh mẽ lên các nhà sản xuất dầu cọ bởi gần 1/2 lượng dầu cọ mà EU nhập khẩu được sử dụng làm nhiên liệu.

Ông Vincent Guerend, Đại sứ EU tại Indonesia, cho biết cuộc bỏ phiếu không đưa ra lệnh cấm và chỉ là bước đầu tiên trong một quá trình dài. Quan chức này nói với tờ South China Morning Post (Hồng Kông) là cuộc đàm phán 3 bên giữa Nghị viện châu Âu, Ủy ban châu Âu (EC) và các nước thành viên sẽ bắt đầu trong tuần này. Kết quả dự kiến được đưa ra vào tháng 9 có khả năng là sự thỏa hiệp từ cả 3 phía. Hồi tháng trước, Bộ trưởng Điều phối về các vấn đề hàng hải Indonesia Luhut Pandjaitan cảnh báo Indonesia sẽ trả đũa thương mại trong trường hợp EU, đối tác nhập khẩu dầu cọ lớn thứ hai của nước này, phân biệt đối xử mặt hàng dầu cọ.

Một nông dân đang thu thập dầu cọ ở Malaysia. Ảnh: NEW STRAITS TIMES

Với đặc tính giàu năng lượng và dễ trồng ở vùng khí hậu nhiệt đới, dầu cọ được đẩy mạnh như một nguồn nhiên liệu giúp thay thế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch của thế giới. Indonesia và Malaysia chiếm khoảng 90% sản lượng dầu cọ toàn cầu, đạt khoảng 65 triệu tấn.

Tại Indonesia, sản lượng dầu cọ tăng gấp 5 lần kể từ năm 2000. Ngành công nghiệp này sử dụng gần 6 triệu công nhân và tạo ra 20 tỉ USD mỗi năm từ nguồn thu xuất khẩu. Trong khi đó, có khoảng nửa triệu dân Malaysia kiếm sống nhờ trồng cọ dầu. Vấn đề là càng thu được nhiều sản lượng dầu cọ có nghĩa càng có nhiều đất rừng bị phá. Tại Indonesia, các đồn điền trồng cọ có diện tích 12 triệu ha, tăng gấp 3 lần diện tích vào năm 2000. Còn ở Malaysia, các đồn điền cọ dầu đủ cung cấp sản lượng khoảng 4,5 triệu tấn.

Theo trang Giám sát Rừng toàn cầu, mật độ rừng giảm gần 15% trong cùng kỳ. Ngân hàng Thế giới ước tính các vụ cháy rừng diễn ra trong nhiều tháng gây thiệt hại cho nền kinh tế Indonesia khoảng 16 tỉ USD, gấp đôi tổn thất trong vụ sóng thần hồi năm 2004. Chính quyền Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã cấm các hoạt động đốt phá rừng để làm các đồn điền trồng cọ dầu mới và cảnh báo sẽ giáng cấp các cảnh sát trưởng địa phương nếu cháy rừng xuất hiện ở khu vực họ quản lý.