Đằng sau dự án tỉ USD của Trung Quốc

Mỗi năm có khoảng 60.000 chuyến tàu hàng đi qua cảng Hambantota do Trung Quốc quản lý ở mũi phía Nam Sri Lanka nhưng hầu như không có chiếc nào dừng lại dỡ hàng hóa.

Cảng Hambantota 8 năm tuổi là ví dụ điển hình cho những quyết định có thể trở thành sai lầm đối với các nước tham gia sáng kiến "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc.

Theo trang Bloomberg (Mỹ), Sri Lanka đã vay một khoản tiền lớn để xây cảng nhìn ra Ấn Độ Dương này và mất khả năng chi trả nên đồng ý cho Trung Quốc thuê trong 99 năm để trừ khoản nợ 1,1 tỉ USD.

China Merchants Group - tập đoàn Trung Quốc đang quản lý cảng Hambantota - đang chật vật để thu lợi nhuận cho cảng. Tuy giám đốc điều hành cảng Hambantota, ông Tissa Wickramasinghe, nói với trang Bloomberg rằng lượng tàu ghé cảng đã tăng gần gấp đôi gần đây, song còn lâu Hambantota mới có thể khiến các đối thủ cạnh tranh ở Singapore, Malaysia và Trung Đông lo ngại. Ngay cả khi có nhiều tàu ghé hơn trước, hiện Hambantota chỉ đón... 1 tàu mỗi ngày.

Cảng Hambantota hoành tráng nhưng hiện chỉ đón 1 tàu mỗi ngày Ảnh: BLOOMBERG

Hoạt động èo uột của Hambantota càng khiến người ta nghi ngờ cảng này chỉ nhằm phục vụ các lợi ích chiến lược của Trung Quốc, bao gồm bảo đảm các tuyến thương mại quan trọng và chuỗi cung ứng quốc tế.

Càng đáng lo ngại hơn khi Chủ tịch Tập Cận Bình gần đây công bố kế hoạch tài trợ hơn 500 tỉ USD cho các dự án có thể giúp Trung Quốc kiểm soát các cơ sở hạ tầng chiến lược có thể sử dụng cho quân sự.

Để dập tắt những nghi ngờ trên, China Merchants Group dự định chi khoảng 500 triệu USD để đầu tư giàn cẩu giúp bốc dỡ hàng hóa.

Tập đoàn này còn có kế hoạch xây thêm một khu logistics và khu công nghiệp ngay cạnh cảng - nơi có diện tích rộng 11,5 km2 với hầu hết là đất rừng. Ý định này khiến nhiều nông dân sống gần đó lo ngại mất đất. "Tất cả lợi nhuận sẽ chảy ngược về tay Trung Quốc", Dharmasena Hettiarchchi - một nông dân 52 tuổi, nói.

Dù Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng bác bỏ ý đồ quân sự của sáng kiến "Vành đai và Con đường", Sri Lanka vẫn phải chuyển bộ chỉ huy hải quân phía Nam của mình tới Hambantota để xoa dịu lo ngại của Ấn Độ và Nhật Bản, theo trả lời phỏng vấn của Bộ trưởng Quốc phòng Ruwan Wijewardene.

Thế nhưng, ông Amit Bhandari, nhà phân tích tại Viện Gateway House (Ấn Độ), tiếp tục nghi ngờ: "Chính phủ Sri Lanka hiện nay nói rằng không cho phép sử dụng Hambantota vì mục đích quân sự nhưng điều đó có thể thay đổi. 99 năm là một thời gian dài".