Điều khoản đặc biệt Mỹ-Canada-Mexico vừa ký kết thực chất nhằm vào Trung Quốc?

Một điều khoản cho phép bất cứ thành viên nào trong bộ ba Bắc Mỹ gồm Mỹ, Canada, Mexico ngăn chặn các thỏa thuận thương mại tự do của nhau được cho là nhắm đến Trung Quốc và có thể xuất hiện trong những thỏa thuận tương lai của Mỹ.

Một điều khoản đặc biệt trong thỏa thuận thương mại Mỹ-Mexico-Canada sẽ cho Washington một quyền gần với quyền phủ quyết bất cứ thỏa thuận thương mại tự do nào của Canada và Mexico với một “nền kinh tế không thị trường”, và các nhà phân tích cho rằng đây là mối đe dọa lớn với vị trí của Trung Quốc trong hệ thống thương mại toàn cầu.

dieu khoan dac biet my canada mexico vua ky ket thuc chat nham vao trung quoc — Mỹ-Canada-Mexico đạt được điều khoản đặc biệt trong thoả thuận thương mại mới. (Ảnh: Money Control)

Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) được hoàn tất ngày 29/9 để thay thế thỏa thuận Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) từng kéo dài 24 năm. Trong thỏa thuận mới quy định bất cứ nước nào trong ba nước tham gia đều có quyền được thông báo về những cuộc đàm phán thỏa thuận thương mại tự do của các nước còn lại với một “nền kinh tế không thị trường” trong giai đoạn đầu, và có thể xem xét bất cứ thỏa thuận nào như vậy được các thành viên khác ký.

Nếu một trong ba nước chuẩn bị ký thỏa thuận tự do thương mại với "một nước không thị trường", một trong hai nước còn lại có quyền chấm dứt USMCA trong vòng 6 tháng thông báo và hình thành thỏa thuận song phương với cùng điều khoản.

Thỏa thuận này cần được chính phủ cả ba nước phê duyệt, bao gồm Quốc hội Mỹ, vì vậy sẽ phải mất thời gian đến đầu năm 2019 để thực hiện, theo SCMP.

Một nền kinh tế không thị trường được hiểu là một nền kinh tế mà sự can thiệp của chính phủ đóng vai trò quan trọng trong phân bổ hàng hóa và tài nguyên, quyết định đến giá. Dù Trung Quốc yêu cầu nhiều lần, Mỹ và Liên minh châu Âu EU từ chối phân loại nước này vào nước “kinh tế thị trường”. Chính quyền Tổng thống Donald Trump từng khẳng định năm 2017 rằng Mỹ coi Trung Quốc là một nền kinh tế không thị trường và trong thỏa thuận mới không nêu ra tên nước nào cụ thể nhưng các nhà phân tích ngầm hiểu nó được nhắm đến Trung Quốc.

Trong trường hợp có khả năng xem xét, cản trở và thậm chí phủ quyết thỏa thuận thương mại tự do giữa Trung Quốc và Canada hay Mexico, Mỹ có thể ngăn chặn những kênh hàng hóa ngầm để các sản phẩm Trung Quốc chảy vào thị trường Mỹ, đạt được lợi thế lớn làm suy yếu vị thế của Bắc Kinh trong những cuộc đàm phán thương mại tiếp theo.

Không chỉ với Canada hay Mexico, USMCA còn có thể mở đường cho Tổng thống Trump tiếp tục những thỏa thuận tương tự với EU hay Nhật Bản. Các báo cáo chỉ ra rằng đội cố vấn thương mại của ông Trump đang đàm phán lại NAFTA, đồng thời làm việc cho một thỏa thuận với EU, trong khi tìm cách đàm phán với Trung Quốc. Bằng cách đóng cửa những mặt trận lớn trong cuộc chiến thương mại, ông Trump có thể khiến Trung Quốc gặp khó khăn hơn trong xung đột.

“Tổng thống Trump đang tích lũy chiến thắng thương mại, điều sẽ thúc đẩy ông mạnh mẽ gấp đôi trong cuộc chiến với Trung Quốc” – nhà phân tích Ed Mills cho biết. “Ông Trump có thể sử dụng những chiến thắng này để xây dựng một liên minh tham gia xung đột với Trung Quốc. Chúng tôi tin rằng cuộc chiến với Trung Quốc đang có nhiều nguy cơ hơn thị trường dự đoán" - nhà phân tích nói.