Huyền thoại Lý Tiểu Long tiếp xúc với nhiều môn võ thuật để sáng tạo nên Tiệt Quyền Đạo (Jeet Kune Do), trong đó có môn đấu kiếm.
Gia đình của Lý Tiểu Long (Bruce Lee) phần lớn đều tham gia vào các môn võ thuật. Anh trai Edward của ông là một võ sĩ quyền Anh xuất sắc. Một người anh khác của ông là Peter, là một kiếm thủ vô địch ở các môn kiếm 3 cạnh (epee) và kiếm liễu (foil) tại trường La Salle, nơi Lý Tiểu Long cũng từng học nhưng bị đuổi vì đánh nhau.
Lý Tiểu Long học đấu kiếm từ anh trai
Theo cuốn sách lịch sử Sons of La Salle, Peter là một trong những kiếm thủ xuất sắc nhất của trường, giành giải cao nhất tại giải đấu liên trường năm 1958. Peter đại diện cho La Salle tại nhiều cuộc thi, bao gồm Đại hội Thể thao Khối Thịnh vượng chung tại Wales năm 1958, nơi anh tham gia các nội dung kiếm liễu cá nhân, kiếm 3 cạnh đồng đội và kiếm 3 cạnh cá nhân.
Lý Tiểu Long và Peter rất thân thiết. Peter đã truyền cảm hứng cho Lý Tiểu Long về môn đấu kiếm, dạy anh về kiếm 3 cạnh và kiếm liễu tại nhà. Lý Tiểu Long đặc biệt bị cuốn hút bởi các bước di chuyển (footwork) trong đấu kiếm và tìm cách cải thiện võ thuật của mình bằng cách kết hợp chúng.
Peter giới thiệu Lý Tiểu Long với các tác phẩm của bậc thầy đấu kiếm Aldo Nadi, mà sau đó, ông đã nghiên cứu kỹ lưỡng. Những bài học này đã ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách võ thuật của Lý Tiểu Long.
BeFunky-collage.jpg
Peter sau này nhớ lại: “Tôi nhớ lần đầu biểu diễn kỹ thuật đấu kiếm với Lý Tiểu Long, cậu ấy cầm kiếm mà chẳng thể tiếp cận được tôi. Năm 1965, khi Lý Tiểu Long trở về Hồng Kông (Trung Quốc), chúng tôi lại đấu kiếm lần nữa. Lần này, đến lượt tôi không thể chạm được vào cậu ấy”.
Lý Tiểu Long không chỉ luyện Vịnh Xuân Quyền mà còn sáng tạo ra Tiệt Quyền Đạo (Jeet Kune Do), một phong cách võ thuật vẫn được thực hành rộng rãi sau khi anh qua đời. Ba yếu tố quan trọng của Tiệt Quyền Đạo là Vịnh Xuân Quyền, quyền Anh và đấu kiếm. Trong đó, đấu kiếm đóng vai trò cốt lõi trong phong cách của ông.
Dan Inosanto – học trò xuất sắc nhất của Lý Tiểu Long và cũng là người kế thừa Tiệt Quyền Đạo sau khi ông qua đời – từng thẳng thắn khẳng định ảnh hưởng to lớn của đấu kiếm đối với hệ thống này và với phong cách cá nhân của thầy mình. Brandon Lee, con trai Lý Tiểu Long, cũng nhiều lần nhắc đến sự ảnh hưởng này.
Trong cuốn Đạo của Tiệt Quyền (The Tao of Jeet Kune Do), Lý Tiểu Long đã tham khảo một tác phẩm về quyền Anh và ba tác phẩm về đấu kiếm.
Lý Tiểu Long đưa đấu kiếm vào Tiệt Quyền Đạo
Năm 1965, Lý Tiểu Long quay bộ phim The Green Hornet (Thanh Phong Hiệp). Nhân vật Kato mà anh thủ vai được khán giả rất yêu thích. Nhiều động tác chiến đấu của Kato trong phim có nét tương đồng với kỹ thuật đấu kiếm. Sau đó, Lý Tiểu Long mở võ đường ở Los Angeles và sáng lập Tiệt Quyền Đạo.
Tiệt Quyền Đạo kết hợp sâu sắc các yếu tố đấu kiếm trong tư thế, bước chân, phòng thủ và tấn công. Thực tế, chính Lý Tiểu Long từng mô tả phong cách võ thuật của mình là “đấu kiếm không cần kiếm” trong Đạo của Tiệt Quyền. Tư thế chuẩn bị trong Triệt Quyền Đạo thậm chí còn được gọi là “On Guard” (tư thế sẵn sàng), và đó không phải là thuật ngữ đấu kiếm duy nhất mà ông sử dụng.
Trong quá trình sáng tạo hệ thống này, Lý Tiểu Long đã dựa nhiều vào thuật ngữ và triết lý của đấu kiếm, biến chúng thành nền tảng quan trọng trong phong cách chiến đấu của mình.
Lý Tiểu Long đã đưa kỹ thuật đấu kiếm vào Tiệt Quyền Đạo
Lý Tiểu Long đã tiếp thu từ đấu kiếm nhiều yếu tố và đưa trực tiếp vào Triệt Quyền Đạo. Về tư thế, đó là đưa bên mạnh đưa ra trước giống như trong đấu kiếm, trọng tâm đặt ở giữa và hơi nghiêng về trước tương tự quyền Anh, gót chân sau hơi nhấc – học từ Aldo Nadi.
Về bước chân, Lý Tiểu Dung áp dụng các kỹ thuật của đấu kiếm, trong đó có fleche – lao nhanh về phía trước như roi vụt.
Khác với cận chiến của Vịnh Xuân, Lý Tiểu Long học từ đấu kiếm cách kiểm soát chính xác khoảng cách với nguyên tắc “tay đi trước chân” – lấy trực tiếp từ đấu kiếm trong khi kungfu truyền thống thì tay và chân di chuyển cùng lúc.
Trong phòng thủ, Lý Tiểu Long cũng tiếp nhận nhiều kỹ thuật từ đấu kiếm. Ông học cách chuẩn bị và chặn đòn từ Aldo Nadi, sử dụng các kiểu parry (gạt đỡ) lấy nguyên vẹn từ đấu kiếm nhưng áp dụng khi không có kiếm.
Về tấn công, Lý Tiểu Long luyện các động tác tay tinh vi vay mượn từ đấu kiếm, áp dụng khái niệm đường tấn công (line of engagement), kỹ thuật hư chiêu (feinting), thrusts (đâm thẳng) – vốn là thuật ngữ đấu kiếm nhưng thay kiếm bằng nắm đấm.
Những yếu tố kể trên mới chỉ là một phần nhỏ trong sự ảnh hưởng của đấu kiếm đối với Tiệt Quyền Đạo. Chính các kỹ thuật đấu kiếm mà Lý Tiểu Long lồng ghép đã tạo nên sự độc đáo và thành công vượt trội cho phong cách võ thuật của ông.
Nếu quan sát kỹ, khán giả sẽ dễ dàng nhận ra nhiều động tác mang hơi hướng đấu kiếm trong các bộ phim. Dù Lý Tiểu Long qua đời nhưng ông mãi là một võ sĩ sáng tạo, đầy cảm hứng với tư duy đổi mới.
https://vtcnews.vn/giai-ma-tuyet-ky-vo-thuat-dau-kiem-khong-can-kiem-cua-ly-tieu-long-ar966654.html
