Giải thưởng Hội Nhà văn: Bài học đau xót

Chủ tịch Hội Nhà văn TP HCM thừa nhận đây là bài học đau xót, phó chủ tịch hội lên tiếng xin lỗi còn nhà thơ Trần Hữu Dũng gửi đơn xin rút khỏi Hội đồng Thơ

Sau những dư luận không tốt về giải thưởng của Hội Nhà văn TP HCM 2017, sáng 11-1, cuộc họp của Ban Chấp hành Hội Nhà văn TP diễn ra trong không khí tranh luận "nóng bỏng". Các ý kiến đã thẳng thắn đề cập chuyện hội đồng chuyên môn bị coi thường. Ý kiến chuyên môn đối đầu nhau chan chát, người này khen quyết liệt, người kia phủ nhận tuyệt đối. Có nhất thiết phải trao giải nếu thật sự không tìm ra tác phẩm xứng đáng để rồi lại gây tổn thương nhau như thế?

"Mất mùa" văn chương, vẫn trao nhiều tặng thưởng

Ông Trần Văn Tuấn, Chủ tịch Hội Nhà văn TP HCM, cho biết: "Quy chế giải thưởng Hội Nhà văn TP HCM hoạt động theo 3 cấp. Cấp thứ nhất là hội đồng chuyên môn, cấp thứ hai là hội đồng chung khảo, cuối cùng là ban chấp hành xem xét lại toàn bộ và thông qua. Giải thưởng năm 2017 bảo đảm đúng quy trình này".

PGS-TS Đoàn Lê Giang (đứng) cho biết ông tin vào chất lượng thơ trên Facebook của La Mai Thi Gia nên đã giới thiệu "Thơ trắng" vào chung khảo

Tuy nhiên, ông Tuấn thừa nhận có những thiếu sót dẫn tới việc gây ồn ào và dư luận cho rằng hội đồng chung khảo đã không tôn trọng hội đồng sơ khảo. Ông Tuấn nói: "Hội đồng sơ khảo có 5 người, hội đồng chung khảo 7 người, trong lúc bận rộn cũng khó họp lại để làm việc một cách quy củ. Về mặt ý kiến, 6/7 người trong hội đồng chung khảo đồng ý nên coi như hội đồng đã thống nhất rằng 2 tập thơ của La Mai Thi Gia và Lê Tuân xứng đáng được tặng thưởng. Thiếu sót của chúng tôi là chưa thống nhất ý kiến này với hội đồng sơ khảo".

Nhà thơ Phạm Sỹ Sáu cho biết chi tiết hơn: "Hội đồng sơ khảo không giới thiệu nhưng một số thành viên hội đồng chung khảo, cụ thể là PGS-TS Đoàn Lê Giang - Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình, đã giới thiệu tập "Thơ trắng" của La Mai Thi Gia, nhà thơ Trương Nam Hương giới thiệu tập thơ "Nghi lễ của ánh sáng" của Lê Tuân. Họ đề nghị đưa tác phẩm của 2 nhà thơ này vào đọc lại, xét tặng thưởng. Thật ra, chỉ có cuốn sách phê bình lý luận "Văn chương phương Nam, một vài bổ khuyết" của 2 tác giả Võ Văn Nhơn và Nguyễn Thị Phương Thúy là đoạt giải thưởng chính thức năm 2017, còn lại 7 tác phẩm kia chỉ là tặng thưởng".

Theo ông Trần Văn Tuấn, giải thưởng giá trị 15 triệu đồng, trong khi tặng thưởng 6 triệu đồng nên chỉ mang tính động viên. "Năm nay, có thể vì "mất mùa" nên chỉ tìm ra một giải thưởng, còn lại là tặng thưởng. Chúng tôi cũng hy vọng tìm ra nhiều giải thưởng hơn và bớt tặng thưởng đi" - ông Tuấn nói.

Ông Phạm Sỹ Sáu cho biết theo quy chế giải thưởng của hội, 2 tập thơ nêu trên được đưa vào là đúng quy trình. "Tuy nhiên, đây chính là lỗ hổng của quy chế giải thưởng của hội. Quy chế chưa phù hợp với tình hình thực tế thì có thể sửa" - ông nói.

Trong khi đó, ông Trần Văn Tuấn khẳng định: "Chúng tôi chưa làm lễ trao giải nên vẫn còn có khả năng điều chỉnh được. Chúng tôi cũng rất muốn lắng nghe ý kiến của dư luận để điều chỉnh cho chính xác hơn".

Còn đó nghi án "đạo" thơ và lá đơn từ chức

Ông Trần Văn Tuấn cho biết đã mất ngủ cả đêm vì nghi án "đạo" thơ (Báo Người Lao Động số ra ngày 10-1 đã phản ánh). "Nhà thơ Lê Huy Mậu đã gửi bài thơ của ông cho nhà văn Trần Nhã Thụy là Trưởng Ban Kiểm tra Hội Nhà văn TP HCM. Ban Kiểm tra sẽ vào cuộc để thẩm định lại sự việc này. Nếu việc "đạo" thơ có thật thì tính chất sự việc khá nghiêm trọng, cần hết sức thận trọng" - ông nhìn nhận. Theo nhà thơ Phan Hoàng, trường hợp xác định đúng là "đạo" thơ thì sẽ thu hồi tặng thưởng.

"Sau khi so sánh 2 tác phẩm của nhà thơ Lê Huy Mậu và nhà thơ Nguyễn Thị Thanh Long, theo nhận định ban đầu của tôi, không có thao tác "đạo" thơ trong 2 văn bản này. Tuy nhiên, có những chữ dùng như "ký âm", "cộng sinh"… thì giống nhau. Theo đánh giá của tôi, có thể Nguyễn Thị Thanh Long từng đọc bài thơ này của Lê Huy Mậu và có cảm hứng để làm một văn bản khác. Chuyện cảm hứng từ tác phẩm khác hoàn toàn có thể xảy ra. Tôi sẽ cung cấp 2 văn bản này để báo chí tự so sánh. Tôi cũng đề nghị hội đồng ngồi lại làm rõ về trường hợp này" - nhà văn Trần Nhã Thụy nêu ý kiến.

Về lá đơn xin rút khỏi vị trí Phó Chủ tịch Hội đồng Thơ của nhà thơ Trần Hữu Dũng trong thời điểm "nhạy cảm" này, ông Trần Văn Tuấn cho biết: "Tôi hoàn toàn bất ngờ. Nguyên nhân mà nhà thơ Trần Hữu Dũng ghi trong đơn là vì lý do sức khỏe nhưng chúng tôi biết là còn có nhiều vấn đề nên đã đề nghị Hội đồng Thơ làm việc kỹ hơn với ông. Tôi cũng đề nghị ông Phan Hoàng họp Hội đồng Thơ để xem xét sự việc, lấy ý kiến các thành viên khác xem có đồng ý cho nhà thơ Trần Hữu Dũng rút ra hay không. Cá nhân tôi đề nghị Hội đồng Thơ động viên nhà thơ Trần Hữu Dũng rút đơn".

Nhà thơ Phan Hoàng trần tình: "Tôi cũng mới nhận được đơn của ông Dũng vào sáng nay. Tôi sẽ tìm hiểu kỹ hơn về trường hợp này và ngồi lại với ông Dũng xem sự việc nên giải quyết như thế nào".

Không thể bay bổng như văn chương

"Tôi không đồng ý với cách nói của ông Tuấn rằng giải thưởng chỉ là mang tính động viên các tác giả. Chúng ta không có quyền động viên đồng nghiệp của mình. Đó là cách nói rất trịch thượng. Giải thưởng và tặng thưởng là sự ghi nhận của giới chuyên môn, không thể nào dễ dãi, xuê xoa khi trao tặng để rồi nhận hậu quả lùm xùm như bây giờ" - nhà thơ Lê Thiếu Nhơn thẳng thắn.

Ông Trần Văn Tuấn thừa nhận: "Văn chương thì bay bổng nhưng tổ chức thì không thể bay bổng. Đây là một bài học đau xót cho chúng tôi. Tôi xin đính chính là nên coi các tặng thưởng là giải khuyến khích một nét sáng tạo nào đó trong tác phẩm ấy để có thể phân biệt với giải thưởng chính thức. Chúng tôi sẽ điều chỉnh về tính khoa học, chuyên nghiệp của quy chế giải thưởng cho các năm sau".