Nhiều người vô tình hoặc cố ý nuôi, tiêu thụ các loài động vật quý hiếm trong danh sách bảo tồn đặc biệt mà không biết đây là hành vi vi phạm pháp luật.
Chuyên gia, luật sư khuyến cáo khi không chắc chắn về loài động vật nào đó có nằm trong danh mục bảo tồn hay không thì tốt nhất là không nên nuôi, tiêu thụ để tránh vi phạm pháp luật.
Theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP và Thông tư 27/2025/TT-BNNMT, các loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ bị nghiêm cấm khai thác, nuôi nhốt, mua bán, tặng cho nếu không được cơ quan chức năng cấp phép.
Việc săn bắn, nuôi nhốt, buôn bán, giết mổ động vật quý hiếm như gà lôi trắng khiến nhiều người rơi vào vòng lao lý.
Thạc sỹ Nguyễn Văn Hanh, CEO The World, cho biết những hành vi nuôi trái phép động vật quý hiếm có thể bị xử phạt hành chính số tiền hàng trăm triệu đồng cho đến cả tỷ đồng. Ngoài ra, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án lên tới 15 năm tù. Đồng thời, người vi phạm bị tịch thu toàn bộ động vật và phương tiện vi phạm.
Theo ông Hanh, như trong vụ án Gà lôi trắng mà bị cáo là anh Thái Khắc Thành lĩnh án 6 năm tù gây xôn xao dư luận, đây là loài chim rừng có tên khoa học là Lophura nycthemera, bộ lông trắng pha đen sang trọng nên thường được người chơi chim cảnh săn tìm.
Tuy nhiên, đây cũng là loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm II B theo Thông tư 27/2025. Do đó, việc nuôi, mua bán, trao đổi gà lôi trắng phải có giấy phép từ cơ quan chức năng. Những trường hợp nuôi trái phép, người sở hữu có thể bị xử phạt hoặc truy cứu hình sự, tùy theo mức độ.
Một số loài động vật thuộc nhóm IB, theo quy định tại Thông tư 27/2025/TT-BNNMT.
Một số loài động vật thuộc nhóm IIB, theo quy định tại Thông tư 27/2025/TT-BNNMT.
Qua vụ việc này có thể thấy, ngoài gà lôi trắng thì còn các loài động vật quý hiếm khác cũng nằm trong danh mục bị cấm hoặc hạn chế nuôi như các loài chim quý hiếm: công xanh, trĩ đỏ, đại bàng, diều hâu. Các loài thú hoang dã như: voọc, vượn, mèo rừng, chồn và bò sát quý hiếm như: rùa hộp, rùa ba gờ, trăn gấm, rắn hổ mang chúa.
Thực tế, tình trạng nuôi và tiêu thụ “đặc sản” rừng hiện nay khá phổ biến và nhiều người có nguy cơ vi phạm pháp luật mà không hay biết. Vì vậy, người nuôi, tiêu thụ cần tra cứu danh mục động vật cấm nuôi trước khi mua.
Ông Hanh đưa lời khuyên người dân không mua bán, trao đổi động vật quý hiếm qua mạng xã hội hoặc chợ.
“Việc nuôi những loài quý hiếm như gà lôi trắng có thể khiến bạn đối diện án phạt nặng, vậy nên đừng để thú chơi trở thành vi phạm. Cần tìm hiểu kỹ quy định pháp luật và lựa chọn thú nuôi hợp pháp để vừa thỏa đam mê, vừa bảo vệ thiên nhiên”, ông Thành nói.
Vụ việc của anh Thái Khắc Thành là hồi chuông nhắc nhở đối với nhiều người khác.
Luật sư Nguyễn Văn Đồng
Nói thêm về vụ án “Gà lôi trắng”, luật sư Nguyễn Văn Đồng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng gà lôi trắng thuộc nhóm loài động vật quý hiếm và nằm trong Sách Đỏ Việt Nam - được Nhà nước bảo vệ nghiêm ngặt nên việc săn bắn, nuôi nhốt, buôn bán, giết mổ loài này là hành vi bị nghiêm cấm, những người vi phạm sẽ bị xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự.
Vụ án gà lôi trắng, bị cáo Thái Khắc Thành bị xử về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” chính là một hồi chuông cảnh tỉnh về việc quy định pháp luật đi vào thực tiễn vẫn còn hạn chế.
Phần lớn người dân còn chưa nắm bắt, nhận diện được đâu là động vật nguy cấp đang bị nghiêm cấm săn bắn, nuôi nhốt, buôn bán, giết mổ nên vẫn có thói quen săn bắn, nuôi nhốt, buôn bán, giết mổ như động vật thông thường, thể hiện ở hành vi săn bắn, nuôi nhốt, buôn bán, giết mổ công khai chứ không hề diễn ra lén lút.
“Mấu chốt ở chỗ nhận thức của người dân còn hạn chế, điều này cũng bộc lộ khâu tuyên truyền, phổ biến pháp luật của cơ quan chức năng chưa thực sự hiệu quả. Dẫn tới tình trạng, quy định pháp luật là vậy nhưng người dân không hề nắm được”, luật sư Đồng cho hay.
Theo luật sư Đồng, vụ án hình sự liên quan bị cáo Thái Khắc Thành phản ánh thực tế rất nhiều người dân cũng không nắm được các quy định pháp luật. Điều đó đặt ra vấn đề cần phải tuyên truyền nhiều hơn nữa để người dân biết, nắm được và thực hiện đúng pháp luật để tránh các vụ việc đáng tiếc xảy ra.
“Việc tăng cường tuyên truyền và phổ biến pháp luật tới người dân để họ nhận diện được hành vi săn bắn, nuôi nhốt, buôn bán, giết mổ động vật quý hiếm là trái quy định để từ đó tránh được các rủi ro pháp lý là rất quan trọng.
Đối với những người đang nuôi nhốt động vật quý hiếm trong danh sách cấm thì cần vận động giao nộp, khuyến khích giao nộp mà không bị xử lý”, luật sư Đồng nói thêm.
Gà lôi trắng được chuyển danh mục từ nhóm IB sang nhóm IIB khi nào?
Trước ngày 1/7/2025, cá thể Gà lôi trắng là loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IB. Gà lôi trắng có nằm trong sách đỏ. Tuy nhiên, từ sau ngày 1/7/2025, cá thể Gà lôi trắng không thuộc loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ (Gà lôi trắng thuộc Nhóm IIB).
Hành vi nuôi Gà lôi trắng (động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IB) trước ngày 1/7/2025 sẽ bị xử lý hình sự với mức phạt tù từ 1 năm đến 5 năm.
Ngoài ra, tùy vào trường hợp cụ thể tại Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015, mức phạt tù đối với tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm có thể lên tới 15 năm tù.
Tuy nhiên, ngày 24/6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 quy định “Gà lôi trắng” không còn thuộc loài động vật nguy cấp, quý hiếm theo Nhóm IB mà thuộc Nhóm IIB (giảm độ nguy cấp xuống thấp hơn).
Điều đó có nghĩa, kể từ ngày 1/7/2025, bất kỳ người nào nuôi, nhốt, vận chuyển Gà lôi trắng không phạm vào tội quy đinh tại Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015.
