HoREA: Lợi ích nhóm từ đầu tư BT, BOT

Đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm.

Hiệp hội Bất động sản thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) tỏ ra lo ngại trước chủ trương kêu gọi đầu tư theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP nhưng lại sử dụng quỹ đất đối ứng tại chỗ của TP.HCM đối với 133 dự án.

Đặc biệt đối với đề xuất xây dự án cầu Thủ Thiêm 4 có tổng mức đầu tư trên 5.000 tỷ đồng.

Theo kiến nghị của UBND TP.HCM, địa phương muốn được thực hiện theo hình thức đối tác công - tư (hợp đồng BT), theo đó, địa phương này cũng đề xuất xin được sử dụng 16 lô đất vàng để thanh toán cho nhà đầu tư.

Vị trí làm cầu Thủ Thiêm 4

Từ những lo ngại trên, Hiệp hội kiến nghị thực hiện phổ biến hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước, hoặc đấu thầu rộng rãi quốc tế để lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư đối với các dự án hạ tầng kỹ thuật; hạ tầng giao thông; chỉnh trang; phát triển đô thị theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP.

Kể cả các khu đất vàng trong quá trình thực hiện thu hồi quỹ đất do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh mà tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu nhà nước (theo Quyết định 09/2007/QĐ-TTg ngày 19/01/2007; Quyết định 86/2010/QĐ-TTg ngày 22/12/2010 của Thủ tướng Chính phủ) cũng thực hiện theo cơ chế này.

Bên cạnh đó, Hiệp hội đề nghị hạn chế tối đa việc chỉ định nhà thầu, chỉ định nhà đầu tư đối với các trường hợp trên đây, và chỉ thực hiện việc chỉ định nhà thầu, nhà đầu tư trong các trường hợp đặc biệt theo điều 26 Luật Đấu thầu, để tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh.

Theo HoREA, chỉ thực hiện được như vậy mới củng cố lòng tin cho các nhà đầu tư, làm lợi cho ngân sách nhà nước và tăng cường sự đồng thuận trong xã hội.

Sự lo ngại của Hiệp hội Bất động sản thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) dựa trên nhận định cho rằng, nếu thực hiện theo hình thức trên có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực.

Để chứng minh, HoREA cũng chỉ ra nhiều công trình được đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT nhưng lại được thực hiện cơ chế chỉ định nhà thầu, chỉ định nhà đầu tư.

HoREA cho rằng, việc này có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm, tác động đến môi trường đầu tư kinh doanh, và lợi ích xã hội.

HoREA còn cho biết, ở rất nhiều dự án BT, PPP, BOT thời gian qua đã bộc lộ nhiều bất cập như: nguồn vốn chủ sở hữu của nhiều nhà thầu, nhà đầu tư chỉ chiếm khoảng 10%, còn lại khoảng 90% vốn đầu tư xây lắp là vốn vay ngân hàng nên có tiềm ẩn rủi ro và có thể ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành công trình.

Theo HoREA những kẻ hở trên sẽ là cơ hội giúp chủ đầu tư thu lợi nhiều lần từ các dự án BT, BOT, PPP.

"Thứ nhất, có thể đã tạo điều kiện cho nhà thầu, nhà đầu tư được hưởng lợi "kép" 02 lần như mong muốn: (1) Khi nhận thầu thi công công trình (đầu B - Building: Xây dựng); (2) Khi đầu tư kinh doanh các khu đất đối ứng ở các địa điểm đắc địa và đã được tăng cường hệ thống hạ tầng giao thông (đầu T-Transfer: Chuyển giao);

và các nhà thầu, nhà đầu tư này đã tránh được thủ tục "kép" 02 lần khi lựa chọn nhà thầu xây lắp công trình và lựa chọn chủ đầu tư dự án bất động sản:

(1) Khi được chỉ định làm nhà thầu xây lắp mà không phải qua thủ tục đấu thầu rộng rãi trong nước, quốc tế để lựa chọn nhà thầu (đầu B: Xây dựng);

(2) Khi được chỉ định nhà đầu tư dự án bất động sản các khu đất đối ứng mà không phải qua thủ tục đấu thầu rộng rãi trong nước, quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư (đầu T: Chuyển giao);

Thứ hai, tính minh bạch, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh của môi trường kinh doanh bị sụt giảm, tác động tiêu cực đến niềm tin của nhà đầu tư trong nước, nước ngoài, và có thể gây thiệt hại ngân sách nhà nước (vì nguồn đất đối ứng trả cho nhà thầu cũng là tài sản công, cũng là tiền ngân sách), và gây quan ngại cho xã hội", văn bản cảu HoREA nói rõ.