Kế hoạch hòa bình tại Gaza của Tổng thống Mỹ Donald Trump: Vẫn chưa rõ tính khả thi

Kế hoạch nhấn mạnh, nếu Israel và Hamas đồng ý với đề xuất, chiến tranh sẽ kết thúc ngay lập tức. Khi tất cả con tin Israel dù còn sống hay đã chết được trả tự do, Israel sẽ trả tự do cho 250 tù nhân Palestine đang thụ án chung thân, cùng 1.700 người Gaza bị bắt giữ...

Sau khi vấn đề con tin được xử lý xong, các thành viên Hamas "cam kết chung sống hòa bình" và từ bỏ vũ khí sẽ được ân xá. Các thành viên Hamas muốn rời khỏi Gaza sẽ được tạo điều kiện để đến các quốc gia tiếp nhận. Gaza sẽ được quản lý dưới sự điều hành chuyển tiếp tạm thời của một ủy ban "kỹ trị, phi chính trị" gồm người Palestine và các chuyên gia quốc tế, do Hội đồng Hòa bình - gồm các giám sát viên quốc tế và ông Donald Trump đứng đầu - giám sát...

Sáng kiến của Tổng thống Donald Trump dấy lên nhiều ý kiến trái chiều. Israel bày tỏ ủng hộ có điều kiện, một số quốc gia Arab như: Saudi Arabia, UAE, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar hoan nghênh, coi đây là cơ hội để tái khởi động tiến trình hòa bình. Tuy nhiên, dư luận Palestine đặt câu hỏi liệu kế hoạch này có thực sự phản ánh nguyện vọng của người dân Gaza hay chỉ là một bản thiết kế áp đặt từ bên ngoài. Về phần mình, Hamas tỏ ra thận trọng khi mới chỉ tuyên bố sẽ “xem xét” kế hoạch.

Các nhà quan sát đánh giá, bản kế hoạch 20 điểm có thể coi là sự trở lại của một “công thức ngoại giao cổ điển” - đặt ưu tiên cho đình chiến, tạo không gian cho tái thiết và lôi kéo cộng đồng quốc tế vào quá trình giám sát.

Sự đồng thuận bước đầu từ Israel và các nước Arab là yếu tố đáng chú ý. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, kế hoạch này giống một “bản phác thảo" hơn là lộ trình khả thi. Mặt khác, kế hoạch của Tổng thống Mỹ không đề cập đầy đủ đến viễn cảnh Nhà nước Palestine - yếu tố cốt lõi trong mọi tiến trình hòa bình Trung Đông - theo nhiều chuyên gia nhận định, một giải pháp không tính đến quyền tự quyết của người Palestine khó có thể nhận được sự ủng hộ từ chính cộng đồng này.

Mặc dù vậy, đề xuất của ông chủ Nhà Trắng có thể xem là viên gạch đầu tiên cho một tiến trình dài hơi tìm kiếm hòa bình ở Gaza. Đây là phương án khả dĩ nhất, nếu cả Hamas và Israel đều chấp nhận “những bước nhỏ” trước khi bàn tới giải pháp toàn diện. Tuy nhiên, trong tình huống Hamas phản đối, Israel có thể đơn phương gia tăng sức ép quân sự, khiến xung đột leo thang trở lại. Trong trường hợp hiếm hoi các bên đồng thuận, Gaza có thể bước vào quá trình tái thiết dưới giám sát quốc tế.

Nhìn chung, kế hoạch hòa bình 20 điểm của Tổng thống Donald Trump cho Gaza bên cạnh ý nghĩa một sáng kiến ngoại giao còn là phép thử cho cả khu vực Trung Đông về khả năng vượt qua những định kiến và lợi ích cục bộ. Kế hoạch có thể là cơ hội mở ra cánh cửa hòa bình, nhưng việc cánh cửa đó dẫn đến tương lai hay dừng lại ở biểu tượng chính trị phụ thuộc đáng kể vào ý chí của các bên liên quan.