Nghề làm bánh đa nem truyền thống ở làng Thổ Hà, với lịch sử tồn tại hàng trăm năm, vừa được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Nghề làm bánh đa nem của làng Thổ Hà (xã Vân Hà, thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang cũ; nay thuộc phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh) có lịch sử hàng trăm năm. Sản phẩm làng nghề gắn với sự sáng tạo, bàn tay khéo léo và kỹ thuật sản xuất của các nghệ nhân được lưu truyền từ đời này qua đời khác.
Từ sáng sớm, tranh thủ trời chưa nắng gắt, người làm nghề đã tất bật phơi bánh để sản phẩm không bị vỡ.
Bánh sau khi tráng được phơi trên phên tre dưới ánh nắng mặt trời. Công đoạn này cần canh thời gian hợp lý để bánh đạt độ dẻo mà không giòn quá hay ẩm quá.
Người dân nơi đây luôn tận dụng mọi khoảng trống để phơi bánh.
Anh Trịnh Đắc Tuấn (tổ dân phố Thổ Hà, phường Vân Hà) cho biết gia đình đã gắn bó với nghề hơn 40 năm. Trước đây làm thủ công, nay chuyển sang sản xuất bằng máy nên thuận lợi hơn. "Mỗi ngày nhà tôi làm ra khoảng 1 vạn bánh đa nem, gấp 4 đến 5 lần so với trước làm thủ công".
Ông Bùi Tá Lộc (tổ dân phố Thổ Hà) chia sẻ, nghề làm bánh đa nem làng Thổ Hà có tuổi đời hàng trăm năm, được gìn giữ và phát triển với những bí quyết riêng để làm ra những chiếc bánh đa nem nức tiếng gần xa. Ưu điểm của bánh đa nem Thổ Hà là chiếc bánh không quá dày hay quá mỏng, mềm dẻo rất dễ cuốn, khi ngâm vào nước vẫn dai chứ không bị bở nát. Cùng với đó, người dân không dùng chất phụ gia nên sản phẩm bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.
“Để làm ra những chiếc bánh đa nem thơm ngon, dẻo dai, người thợ thực hiện nhiều công đoạn tỉ mỉ. Trước hết, chọn loại gạo tẻ ngon, vo sạch và ngâm kỹ trong nước có pha muối theo tỷ lệ rồi xay nhuyễn thành bột. Bột được tráng thành lớp mỏng trên khuôn, hấp chín rồi phơi trên giàn tre cho khô. Công đoạn phơi bánh là một trong những bí quyết quyết định độ dẻo dai, thơm ngon của bánh”, ông Lộc cho biết thêm.
Công đoạn đầu tiên để làm ra một chiếc bánh đa nem là vo sạch gạo, ngâm mềm rồi xay thành bột.
Bột được xay nhuyễn thành nước theo tỷ lệ nước phù hợp để tạo nên độ sánh vừa phải.
Bột sau khi lọc kỹ sẽ được tráng ra phên và đem phơi.
Bà Nguyễn Thị Thành (khu phố Thổ Hà) cho biết, người làm nghề phải tinh tế trong từng công đoạn, từ nhiệt độ tráng, độ ẩm khi phơi đến thời gian bảo quản để tạo ra sản phẩm có độ dẻo vừa đủ khi cuốn, không rách và giòn thơm khi rán. Bánh đạt chuẩn thường có màu trắng ngà tự nhiên, thơm nhẹ mùi gạo.
Sau khi bánh tráng xong sẽ được đem ra phơi.
Người dân kiểm tra độ khô của bánh để không bị rách khi cuốn, không bị vỡ khi rán.
Hàng trăm phên bánh được phơi dưới nắng.
Sau khi bánh được phơi khô, người dân Thổ Hà sẽ cắt bánh thành hình tròn và vuông.
Ngày 27/6 vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành quyết định đưa nghề thủ công truyền thống làm bánh đa nem Thổ Hà vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. (Ảnh: Lệ Thanh)
Ông Nguyễn Văn Tình, Chủ tịch UBND phường Vân Hà cho biết, hiện Tổ dân phố Thổ Hà có hơn 300 hộ làm bánh đa nem với hơn 1.000 lao động thường xuyên tham gia.
"Nghề làm bánh đa nem Thổ Hà không chỉ tạo việc làm tại chỗ, tăng thu nhập cho người dân mà còn giúp nhiều hộ vươn lên khá giả. Sản phẩm bánh đa nem Thổ Hà hiện được tiêu thụ rộng rãi trên cả nước và xuất khẩu sang nhiều thị trường khó tính như Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu, góp phần quảng bá hình ảnh quê hương ra thế giới", ông Tình cho biết thêm.
Việc làng nghề bánh đa nem Thổ Hà được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ khẳng định giá trị lịch sử và bền vững của một nghề truyền thống lâu đời, mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch cộng đồng. Nhiều du khách đã tìm đến để tham quan, khám phá quy trình làm bánh và trực tiếp trải nghiệm nét văn hóa đặc trưng của vùng quê này.
https://vtcnews.vn/kham-pha-nghe-truyen-thong-banh-da-nem-tho-ha-o-bac-ninh-ar954813.html
