Kho tư liệu khổng lồ và cầu nối thời gian

Khó có thể thống kê hết được số lượng các bảo tàng tư nhân và các cá nhân sưu tầm, lưu giữ những kỷ vật chiến tranh hay những ấn phẩm liên quan tới văn hóa, di sản ... của Việt Nam và thế giới. Thế nhưng, hiếm có nơi nào sở hữu số lượng lớn các tài liệu nghiên cứu lịch sử, kinh tế, văn hóa, đặc biệt là các tài liệu chính thức đã giải mật của chính phủ Hoa Kỳ về Chiến Tranh Việt Nam như trung tâm tư liệu của Chi nhánh Hà Nội - Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông.

Thực tế hiện nay, các bảo tàng lưu giữ kỷ vật chiến tranh tư nhân đều lưu giữ các hiện vật theo các nhóm kỷ vật quân đội trang bị cho bộ đội; kỷ vật là đồ dùng cá nhân do người lính sáng tạo để phục vụ cuộc sống sinh hoạt; kỷ vật là chiến lợi phẩm thu được của địch và kỷ vật người lính được tặng thưởng. Mặc dù số lượng kỷ vật, hiện vật được sưu tầm, lưu giữ không hề nhỏ, song hình thức chưa phong phú và chưa được bảo quản, trưng bày một cách có tổ chức. Các bảo tàng tư nhân chủ yếu do các cựu chiến binh tìm kiếm, thu gom và trưng bày nhằm tưởng nhớ đồng đội và thời kỳ kháng chiến gian khổ. Tuy nhiên, hiếm có bảo tàng nào lưu giữ được những tài liệu, ấn phẩm nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam như trung tâm tư liệu của Chi nhánh Hà Nội - Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông.

Hiện Trung tâm sở hữu trên 10.000 cuốn sách và hàng triệu loại tài liệu nói về cuộc chiến tranh Việt Nam của các cơ quan trọng yếu của chính phủ Hoa Kỳ, cùng hàng ngàn bản đồ cổ về Việt Nam để Viện và Tạp chí của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông nghiên cứu về lịch sử, cương thổ, về các cuộc chiến tranh Việt Nam và những vấn đề khác, được sưu tầm ở Hoa Kỳ, Pháp và một số nước Châu Á từ nhiều năm nay, chuyển về Việt Nam, phục vụ cho việc nghiên cứu của các cơ quan Đảng và Nhà nước về chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng.

Sự phong phú của các nguồn tài liệu là điểm đặc sắc của sưu tập của Trung Tâm. Phần lớn các tư liệu hiện có (chủ yếu viết bằng tiếng Anh) được thu thập từ các văn khố, các cơ quan chính phủ và tổ chức có liên quan trực tiếp đến cuộc Chiến Tranh Việt Nam, giúp cho độc giả tiếp cận được các cái nhìn từ nhiều phía.

kho tu lieu khong lo va cau noi thoi gian

Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng - Giám đốc Chi nhánh, Tổng biên tập Tạp chí Phương Đông phát biểu tại lễ ra mắt

Bên cạnh các tư liệu về lịch sử Chiến Tranh Việt Nam, Trung Tâm còn sưu tập và lưu trữ các ấn phẩm, phim ảnh, bản đồ, báo chí, vi phim v.v… liên quan đến Việt Nam nói chung, các ngành khoa học tổng quát khác (khoa học chính trị, lịch sử, địa lý, nhân học), nghiên cứu khu vực học (Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc, khu vực ASEAN…), các loại tự điển, tác phẩm văn học, hội họa, … bằng tiếng Việt, Anh, Pháp và một số ngoại ngữ khác.

Có thể nói, đây là kho tư liệu khổng lồ và “độc nhất vô nhị” trong giới sưu tầm hiện nay. Một trong những điều đáng chú ý là khi sưu tầm các loại sách – tài liệu ở Hoa Kỳ, ban lãnh đạo Chi nhánh Hà Nội, Viện Nghiên cứu và phát triển Phương Đông đã sưu tầm và đưa về nước nhiều hiện vật của chiến sĩ ta hy sinh ở chiến trường miền Nam, lính Mỹ đã lấy đưa về Mỹ làm kỷ vật của họ; gồm các loại quân trang, quân dụng, ảnh, sổ tay, nhật ký công tác, thư gửi gia đình… Đặc biệt là lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam cắm ở Cố đô Huế mà lính Mỹ đã lấy trong cuộc Tổng tấn công mùa xuân năm 1968; và lá cờ chiến thắng của Sư đoàn 320 đã bị bom đạn phá nát một phần. Những hiện vật hiện đang được lưu giữ, trưng tại Trung tâm tư liệu của Viện là những kỷ vật vô giá mang ý nghĩa chính trị, tình cảm rất sâu sắc đối với những chiến sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc.

Toàn cảnh Lễ ra mắt Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông - Chi nhánh Hà Nội và Tạp chí Phương Đông

Từ những tư liệu này, bước đầu Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông, Chi nhánh Hà Nội đã cho xuất bản một số đầu sách và chuẩn bị xuất bản một số đầu sách có nội dung thông tin phong phú để cung cấp cho các độc giả, như cuốn “Xung đột Biển Đông nhìn từ góc độ lịch sử và pháp lý”, cuốn sách “Những biên bản cuối cùng tại Nhà Trắng: Phút sụp đổ của Việt Nam Cộng hòa”,… Trung tâm tư liệu này đã được chuẩn bị và thực hiện từ nhiều năm nay với sự hỗ trợ đầy trách nhiệm của những người bạn từ Mỹ cũng như các cộng sự tại Việt Nam.

Ngày 22/2/2019, Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông, Chi nhánh Hà Nội chính thức được ra mắt, có trụ sở tại tầng 2, Tòa nhà Almaz Market, đường Hoa Phượng, Khu đô thị sinh thái Vinhomes Riverside, Phường Phúc Lợi, Quận Long Biên, Hà Nội. Với Trung tâm tư liệu khổng lồ cùng những hiện vật chiến tranh quý báu, Chi nhánh kỳ vọng trở thành địa chỉ đáng tin cậy với nhiệm vụ sưu tầm các tư liệu về lịch sử, chiến tranh, kinh tế, chính trị, xã hội, quan hệ quốc tế… của Việt Nam ở cả trong và ngoài nước, nghiên cứu, khai thác các tư liệu để tư vấn cho các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội về chính trị, đối ngoại, kinh tế, xã hội; đồng thời phản bác những quan điểm không phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; công bố các dữ liệu, các sự kiện, hình ảnh liên quan tới lịch sử và chiến tranh Việt Nam; tổ chức cho độc giả tiếp cận và nghiên cứu tư liệu (sách, phim tài liệu, hình ảnh liên quan tới lịch sử và chiến tranh Việt Nam; xây dựng và phát triển mối quan hệ giao lưu, hợp tác nghiên cứu với các cơ quan, các tổ chức, các đối tác uy tín ở trong và ngoài nước quan tâm tới Việt Nam; tổ chức các cuộc hội thảo, trao đổi thông tin khoa học với các cá nhân, tổ chức trong nước và ngoài nước theo quy định của pháp luật.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm

Cùng trong thời gian này, Chi nhánh Hà Nội cũng tổ chức ra mắt Tạp chí Phương Đông – cơ quan ngôn luận của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông, do Tiến sĩ, Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng làm Tổng Biên tập, nhà báo Trần Mai Hạnh làm Phó Tổng Biên tập, nhà báo Nguyễn Như Phong làm Thư ký Toà soạn.

Tạp chí hướng tới mục đích trở thành diễn đàn khoa học trên các lĩnh vực liên quan đến mọi mặt của đời sống, đặc biệt về chính trị, văn hóa, lịch sử, hoạt động kinh tế trong và ngoài nước, phản biện trước những vấn đề nóng bỏng của thời cuộc. Đồng thời, đây cũng là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, là cái nhìn xuyên suốt và đa chiều đối với các giá trị văn hóa Phương Đông nói chung và truyền thống, bản sắc văn hoá Việt Nam nói riêng. Tạp chí Phương Đông cũng là địa chỉ công bố các đề tài khoa học công nghệ phục vụ cho phát triển đất nước.

Các đại biểu chứng kiến các hiện vật, kỷ vật chiến tranh trong khuôn viên Chi nhánh Hà Nội

Phát biểu tại lễ ra mắt, Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng - Giám đốc Chi nhánh, Tổng biên tập Tạp chí khoa học của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông khẳng định: “Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông – Chi nhánh Hà Nội và Tạp chí khoa học của Viện Phương Đông hướng tới mục tiêu là một cơ sở nghiên cứu được tin cậy, mang lại những sản phẩm có giá trị khoa học góp phần hưng thịnh đất nước và phục vụ cho các cơ quan của Đảng và Nhà nước hoạch định chính sách kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh.

Các thành viên của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông - Chi nhánh Hà Nội và Tạp chí khoa học của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông tuy mới được mời tham gia, nhưng đều là những nhà khoa học, học giả, luật sư, các giáo sư, tiến sĩ, các nhà quản lý và các nhà báo có nhiều kinh nghiệm vô cùng tâm huyết muốn được cống hiến, đang cùng theo đuổi một triết lý: “Yêu nước, Cống hiến và Văn hóa”; và dựa trên nền tảng chính trị định hướng xã hội chủ nghĩa cùng các quan điểm của Đảng và nhà nước ta, để tiếp cận cuộc sống đang diễn ra, khám phá sự thật, tiến đến sự thật của các mối liên quan tới từng cá nhân, từng nhóm người, từng cộng đồng, của nền chính trị, kinh tế - xã hội, ngoại giao và an ninh quốc phòng; để đúc thành những câu chuyện chính thống, và sự thật phải được công nhận”.

Đồng thời, Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng cũng bày tỏ kỳ vọng sẽ hợp tác được với các viện, các cơ sở nghiên cứu chính trị, kinh tế, xã hội trong và ngoài nước để trao đổi thông tin và chuyển tải tinh thần của đất nước, của dân tộc đến các bạn bè trên thế giới.

Đại biểu tham quan Trung tâm tư liệu của Chi nhánh Hà Nội

Tại lễ ra mắt, GS.VS.TSKH Đặng Vũ Minh (Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) đã đánh giá rất cao đóng góp của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông trong 18 năm xây dựng và phát triển và bày tỏ sự ấn tượng khi đến thăm Trung tâm tư liệu của Chi nhánh Hà Nội. Ông nói: “Tại Hội thảo kỷ niệm 40 năm Chiến tranh biên giới phía Bắc do Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức, các nhà khoa học, nhà ngoại giao ... đã rút ra một số bài học từ cuộc chiến này. Trong đó có một bài học tôi cảm thấy thấm thía nhất, đó là “Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, chúng ta phải đánh giá đúng mình, chúng ta phải đánh giá đúng đồng minh của mình và chúng ta phải đánh giá đúng đối thủ của mình”. Để làm được điều đó, rất cần những tư liệu và tôi tin rằng kho tư liệu liên quan đến chiến tranh Việt Nam, tình hình Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh lạnh do Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông – Chi nhánh Hà Nội thu thập được là nguồn tài liệu vô cùng quan trọng trong nghiên cứu để phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước”.

Chia sẻ về sự ra đời của Chi nhánh Hà Nội và Tạp chí Phương Đông, nhà báo Hồ Quang Lợi – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định: “Có thể nói, Trung tâm thư viện của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông - Chi nhánh Hà Nội là địa chỉ rất hấp dẫn đối với các nhà nghiên cứu để tìm kiếm sự thật, từ đó phục vụ tốt hơn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Đối với Tạp chí Phương Đông, nhà báo Hồ Quang Lợi tin rằng với một ấn phẩm quy tụ nhiều nhà nghiên cứu, nhà báo xuất sắc thì chắc chắn tạp chí này sẽ rất ấn tượng. Tạp chí mới phát hành số đầu tiên nhưng đã có đường nét rõ ràng và hứa hẹn trở thành một tạp chí có tầm vóc, có vị trí xứng đáng trong nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Ông cho rằng: “Triết lý của Tạp chí Phương Đông “Yêu nước, cống hiến, văn hóa” vô cùng ấn tượng, nếu chúng ta thực hiện đúng triết lý này thì Tạp chí đã và đang hướng tới việc xây dựng giá trị rất tốt đẹp. Không chỉ riêng Tạp chí Phương Đông mà chúng ta cũng cần hướng tới triết lý này để xây dựng một nền báo chí giàu tính chiến đấu, giàu tính nhân văn, đóng góp cho sự phát triển đất nước và bồi đắp niềm tin cho xã hội”.