Việc Trường THCS Nguyễn Văn Luông (TPHCM) áp dụng "4 không", trong đó có không thu quỹ phụ huynh, đã trở thành chuyện hiếm đầu năm học.
Trong khi nhiều trường học triển khai các khoản thu đầu năm, thì Trường THCS Nguyễn Văn Luông (TPHCM) lại gây chú ý khi hiệu trưởng Đinh Phú Cường gửi thông báo “4 không” cho phụ huynh, nhấn mạnh: Không thu kinh phí hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh; không thu kinh phí tài trợ; không vận động chăm lo cho cán bộ, giáo viên, nhân viên; không vận động mua sắm cơ sở vật chất cho lớp, trường.
Ông Cường đưa ra lý do rất đơn giản: Ngân sách cấp cho trường sau khi chi thường xuyên vẫn còn dư 10-15%. Ngoài ra, trường vẫn thu các khoản được thành phố cho phép, nhờ đó cân đối tài chính ổn định, hoạt động thoải mái, thậm chí cuối năm còn có kết dư để bổ sung thu nhập cho giáo viên, nhân viên.
“Chủ trương ‘4 không’ nhằm giúp phụ huynh yên tâm cho con đi học, không bị áp lực tài chính, nhất là đầu năm học. Giáo viên cũng có thể chuyên tâm giảng dạy, chăm lo học sinh”, ông Cường cho biết.
Tám năm qua, kể từ 2018, Trường THCS Nguyễn Văn Luông đều thực hiện “4 không”, nhưng cứ đầu năm học hiệu trưởng lại thông báo để phụ huynh nắm, bởi hiện một số phụ huynh tự nhận là thay mặt nhà trường tổ chức vận động, đăng tin lên các nhóm để thu tiền.
Động thái này của Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Luông được xem là hiếm và lạ trong bối cảnh quỹ phụ huynh từ lâu đã là vấn đề gây nhiều tranh cãi.
Thực trạng lạm thu đáng báo động ở nhiều trường
Cách đây mấy năm, một phụ huynh TPHCM từng gửi thư lên Văn phòng Chính phủ kiến nghị giải tán hội phụ huynh vì trong cuộc họp đầu năm ban đại diện lớp phát thư ngỏ đề nghị mỗi phụ huynh đóng 400.000 đồng để lót sàn gỗ cho lớp. Ông thẳng thắn nói rằng hội phụ huynh không hoạt động đúng tôn chỉ mà chủ yếu vận động quyên góp những khoản ngoài quy định, thậm chí bị coi như “cánh tay nối dài” của nhà trường.
Ở một trường tiểu học khác, hội phụ huynh lớp 1 đã lập bảng chi hơn 130 triệu đồng cho một năm học. Với 41 học sinh, bình quân mỗi phụ huynh phải đóng hơn 3 triệu đồng, trong đó phần lớn kinh phí dùng để “chăm cô”. Sự việc chỉ bị dừng lại khi báo chí phản ánh.
Ngay năm ngoái, một giáo viên tiểu học ở trung tâm TPHCM còn đề nghị phụ huynh góp tiền mua laptop. Khi có ý kiến phản đối, giáo viên này “dỗi”, không soạn đề cương ôn tập cho học sinh, khiến dư luận bức xúc. Hàng chục câu chuyện lạm thu khác được báo chí đề cập. Hàng trăm phụ huynh vì bức xúc đã chia sẻ lên mạng xã hội.
Quy định đã có nhưng vẫn bị méo mó
Trên thực tế, Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT quy định rõ nhiệm vụ và phạm vi hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh. Theo đó, Ban đại diện chỉ được phối hợp cùng giáo viên trong các hoạt động giáo dục, bồi dưỡng học sinh, giúp đỡ học sinh khó khăn, vận động học sinh bỏ học trở lại trường… Quỹ phụ huynh hình thành từ sự ủng hộ tự nguyện, không áp đặt mức đóng bình quân, và tuyệt đối không được quyên góp cho các mục đích như mua sắm thiết bị dạy học, chăm lo cán bộ giáo viên hay xây dựng cơ sở vật chất.
Thế nhưng mỗi dịp tựu trường, chuyện lạm thu lại làm dư luận xôn xao: Từ tiền máy lạnh, rèm cửa, tivi, máy tính cho đến các khoản “quỹ lớp”, “quỹ trường”. Dù mang danh nghĩa “tự nguyện”, thực chất những khoản này vẫn tạo áp lực cho phụ huynh. Khái niệm “tự nguyện, đồng thuận, công khai minh bạch, không ép buộc” nhiều nơi bị bóp méo. Ai cũng hiểu hội phụ huynh cần kinh phí để hoạt động, nhưng thu - chi thế nào cho đúng và hiệu quả mới là điều đáng bàn.
Trong bối cảnh đó, quyết định “không thu quỹ phụ huynh” của Trường THCS Nguyễn Văn Luông nhận được nhiều sự đồng tình và trở thành điểm sáng. Đây không chỉ là sự chia sẻ thiết thực với phụ huynh, mà còn cho thấy các trường công lập hoàn toàn có thể xây dựng một môi trường giáo dục minh bạch, đúng quy định. Rõ ràng các trường đều được ngân sách cấp chi thường xuyên và được thu những khoản xã hội hóa. "Khi đã đủ" thì việc không thu quỹ phụ huynh, không vận động tài trợ như Trường THCS Nguyễn Văn Luông là chuyện bình thường. Thế nhưng một độc giả lại thốt lên rằng: Không thể tin nổi lại có trường như vậy: Điều lẽ ra bình thường nay thành chuyện lạ, điều đáng lý phổ biến lại trở nên hiếm hoi.
Nguyên Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM Nguyễn Văn Ngai, nhìn nhận rằng những năm gần đây tình trạng lạm thu đầu năm học vẫn xảy ra ở nhiều nơi. Tuy không phổ biến trên diện rộng, nhưng các vụ việc này đã gây nhiều bức xúc trong dư luận. “Khi bị phản ánh, lãnh đạo trường thường đổ cho phụ huynh hoặc cho rằng mình không nắm rõ quy định của cấp trên”, ông Ngai nói.
Theo ông, ngành giáo dục nhiều năm qua luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, với mức chi ngân sách không dưới 20%. Dù phần lớn nguồn kinh phí này dùng để chi trả lương, khoản còn lại cho các hoạt động khác khá hạn chế, nhưng HĐND các địa phương đã ban hành quy định về những khoản thu xã hội hóa, giúp các trường có thêm điều kiện phục vụ dạy và học. Bên cạnh những trường thực hiện đúng, vẫn có nơi vin vào “lý do này, lý do khác” để đặt ra thêm các khoản thu.
Ông Ngai đánh giá, việc Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Luông công khai chủ trương “4 không” là việc làm đáng trân trọng, cần được ghi nhận và nhân rộng. “Ngành giáo dục nên nghiên cứu mô hình này để áp dụng, đồng thời kiên quyết phát hiện, xử lý nghiêm những trường hợp lạm thu”, ông nhấn mạnh.
