Kinh doanh qua mạng nở rộ mùa dịch: Càng sôi động, càng thất thu thuế

Dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp khiến loại hình kinh doanh trên nền tảng công nghệ nói chung và kinh doanh qua mạng nói riêng đang sôi động hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, việc thu thuế đối với loại hình kinh doanh này vẫn gặp nhiều khó khăn. Nhiều chuyên gia kinh tế đề xuất cần sự chung tay, vào cuộc quyết liệt hơn của các bộ, ngành chức năng có liên quan.

Khó khăn khi đánh thuế

Đại dịch COVID-19 trở thành cơ hội vàng cho các sàn giao dịch thương mại điện tử (TMĐT), mạng xã hội Facebook, YouTube, Google... khi người dân thay đổi thói quen, ưa thích kênh mua sắm này nhiều hơn.

Theo Tổng cục Thuế, hoạt động kinh doanh TMĐT có 3 nhóm lớn, gồm: Bán hàng thông qua trang mạng xã hội (bán hàng online); có thu nhập thông qua hoạt động viết các ứng dụng, trò chơi và hưởng thu nhập từ quảng cáo qua các trang mạng xã hội (Facebook, YouTube...); các tổ chức, gia đình có hoạt động cho thuê nhà thông qua các trang mạng điện tử (Agoda, Booking...).

Một số chuyên gia tài chính cho biết, việc quản lý và thu thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng công nghệ số hiện nay của Việt Nam nhìn chung còn rất nhiều hạn chế và bất cập. Rất nhiều mảng kinh doanh, đầu tư... qua các nền tảng công nghệ mà chúng ta còn chưa biết hết, đặc biệt là các trang mạng đặt tại nước ngoài. Họ cho rằng, chúng ta chưa quản lý được cả về thông tin, dòng tiền, các giao dịch tự động nên việc thất thu thuế từ hoạt động này là hiển nhiên.

Gần đây, các dịch vụ phát thanh, truyền hình trên mạng internet (gọi tắt là dịch vụ OTT TV) đang trở thành xu thế của toàn thế giới. Điển hình như dịch vụ Iflix xủa Malaysia, WeTV của Trung quốc, Netflix của Mỹ...

Tại Việt Nam, Netflix cung cấp dịch vụ từ đầu năm 2016 với các gói có mức phí từ 180.000 đến 260.000 đồng/tháng. Đến nay, tổng số thuê bao trả phí cho Netflix ở Việt Nam được cho là đã đạt trên 300.000. Tính ra, mỗi năm, Netflix thu về hàng trăm tỉ đồng từ Việt Nam. Thế nhưng, thuê bao Netflix tại Việt Nam hầu hết đăng ký sử dụng dịch vụ, thanh toán phí… đều thông qua phương thức trực tuyến, thẻ tín dụng. Như vậy, ngành Thuế hiện chưa thu được đồng thuế nào và cũng chưa có chế tài xử phạt trường hợp này.

Cũng theo thông tin từ Tổng cục Thuế, thực tế, quá trình thanh tra đã phát hiện một số vụ điển hình như: Công ty TNHH H.N.V.N nhận thu nhập từ Google với số tiền hơn 109 tỉ đồng. Qua thanh tra xác định, công ty có lập hóa đơn kê khai khoản thu nhập nhận được Google Netflix, nhưng kê khai xác định khoản thu nhập này được áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp (DN) 10% là không đúng quy định. Đoàn thanh tra đã xử lý truy thu tổng số tiền thuế, tiền phạt và tiền chậm nộp là hơn 2,8 tỉ đồng.

Hay đối với cá nhân ông Tr.Đ.Phương nhận số tiền là hơn 41 tỉ đồng do cung cấp dịch vụ quảng cáo cho Google trên phần mềm ứng dụng trò chơi, nhưng chưa kê khai, nộp thuế. Sau khi được mời lên làm việc, đoàn thanh tra đã truy thu và phạt chậm nộp hơn 4 tỉ đồng.

Tìm chế tài để tránh thất thu

Chia sẻ với Lao Động, luật sư Bùi Đình Ứng (Đoàn Luật sư Hà Nội) nói rằng, việc quản lý thất thu thuế đối với hoạt động kinh doanh qua mạng thì thế giới cũng gặp khó, không riêng gì Việt Nam. Chính vì vậy, theo vị luật sư này, Việt Nam cần hoàn chỉnh, bổ sung các khái niệm, các quy định đối tượng thu thuế từ kinh doanh, đầu tư trên nền tảng công nghệ, nhất là khái niệm về “thường trú” theo khái niệm “không gian” mạng.

Cùng quan điểm, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh - giảng viên cao cấp Học viện Tài chính - cho rằng, việc thu thuế kinh doanh trên mạng tương đối khó, rất cần sự phối hợp chặt chẽ, bài bản giữa cơ quan thuế và sự vào cuộc của các ngân hàng thương mại với chế tài xử phạt nghiêm nhằm xử lý triệt để tình trạng thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh qua mạng.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Đức Huy - Phó Chánh Văn phòng Tổng cục Thuế - thời gian qua, ngành Thuế đã phối hợp với các đơn vị liên quan (các ngân hàng thương mại…) kiểm soát luồng tiền từ nước ngoài chuyển về cho các tổ chức, cá nhân (thực chất là chi trả lợi tức, thu nhập, lương…). Đồng thời, qua thanh kiểm tra nhằm chống thất thu ngân sách nhà nước (NSNN) đối với hoạt động kinh doanh TMĐT, Tổng cục Thuế đã thu được số thuế rất lớn.

Tại Hà Nội, từ năm 2017, Cục Thuế đã rà soát và gửi tin nhắn SMS thông báo, hướng dẫn tới 13.422 chủ tài khoản Facebook có các hoạt động kinh doanh bán hàng qua mạng. Đến nay, trên 2.000 cá nhân đã đăng ký và được cấp mã số thuế dùng để kê khai, nộp thuế. Tổng số thuế và tiền phạt thu nộp từ loại hình kinh doanh trên được hơn 22,7 tỉ đồng.

Đối với các tổ chức, cá nhân có thu nhập do cung cấp dịch vụ có thu nhập phát sinh từ các trang mạng xã hội nước ngoài (Google, Facebook, YouTube...), vị này cho rằng qua dữ liệu do các ngân hàng TMCP cung cấp, có hơn 18.300 tổ chức, cá nhân mở tài khoản tại các ngân hàng; với tổng số thu nhập từ Google, Facebook, YouTube khoảng 1.462 tỉ đồng.

Cao Nguyên