Lấy ý kiến dân về dự án PPP: Cần làm ngay...

Theo ĐBQH, việc lấy ý kiến cộng đồng phải được thực hiện ngay từ bước lập quy hoạch, tránh đặt người dân vào 'sự đã rồi'.

Góp ý cho dự án Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, việc công khai, minh bạch và lấy ý kiến cộng đồng đối với các dự án PPP cần phải được quy định chặt chẽ và thực hiện nghiêm túc hơn cả đối với các dự án đầu tư công.

Kiến nghị này của VCCI nhận được sự đồng tình, ủng hộ của dư luận cùng các chuyên gia.

Thống nhất quan điểm với VCCI, ĐBQH Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp), Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cho hay, đầu tư theo hình thức PPP có nhiều ưu điểm trong bối cảnh ngân sách nhà nước ngày càng khó khăn. Tuy nhiên, nhiều dự BT, BOT thời gian qua đã để lộ nhiều kẽ hở, gây thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước, đặt biệt, không tránh được tình trạng lợi ích nhóm, tranh thủ với địa phương, bộ ngành để chọn được những dự án béo bở, nhất là các khu đất vàng.

Vì lẽ đó, yêu cầu quản lý chặt chẽ các dự án PPP đã được đặt ra. Việc VCCI kiến nghị lấy ý kiến cộng đồng đối với các dự án PPP, theo đại biểu Hòa, là phù hợp và là điều tất nhiên.

"Yêu cầu trước tiên là tất cả các dự án đều phải có quy hoạch, kế hoạch lâu dài, quy hoạch ấy phải được thống nhất và phê duyệt. Việc lấy ý kiến cộng đồng phải được đặt ra và thực hiện ở ngay khâu làm quy hoạch chứ không phải đợi đến khi có dự án, nhà đầu tư đã chuẩn bị xong hết mọi thứ mới lấy ý kiến. Khi ấy, việc lấy ý kiến chẳng qua chỉ là hình thức, người dân bị đặt vào tình huống "sự đã rồi" và nhà đầu tư, dẫu có vấp phải ý kiến phản đối, thì họ cũng tìm mọi cách để làm cho được.

Chẳng hạn, khi chuẩn bị quy hoạch một số diện tích đất cho dự án PPP thì thông báo cho bà con khu vực ấy biết đó là dự án gì, chính quyền định làm thế nào... để bà con biết và cho ý kiến tham vấn, giúp chính quyền tìm được nhà đầu tư phù hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người dân và nhà đầu tư.

lay y kien dan ve du an ppp can lam ngay

Việc lấy ý kiến cộng đồng đối với các dự án PPP cần phải được làm chặt chẽ, nghiêm túc

Việc hài hòa lợi ích giữa các bên là vô cùng cần thiết để đảm bảo có được dự án hiệu quả, thuận lợi. Không thể nghiêng về nhà đầu tư mà mất quyền lợi của người dân hoặc có trường người dân muốn đủ điều song nhà đầu tư đã bỏ tiền ra thì phải có lợi nhuận", ĐBQH Phạm Văn Hòa chỉ rõ.

Cũng theo vị Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cần phải hiểu rõ cộng đồng ở đây là người dân, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, mặt trận, các đoàn thể... Đó là những người dân nằm ở trong vùng quy hoạch, vùng dự án, là người bị mất đất, thiệt thòi và cả những người có được quyền lợi khi vùng được quy hoạch, có dự án.

"Quan trọng là đúng đối tượng, đúng thời điểm, nếu không việc lấy ý kiến cộng đồng sẽ chỉ là hình thức, để rồi cuối cùng khi nhà đầu tư đi vào thực hiện dự án lại xảy ra khiếu nại, kiện cáo theo kiểu dân đồng tình nhưng rồi vẫn cứ phản đối", đại biểu Hòa nhấn mạnh.

Trước đó, VCCI đã chỉ ra rằng, đối với các dự án đầu tư công, trong trường hợp người dân có những phản ứng, thì Nhà nước có thể chủ động điều chỉnh dự án mà không cần điều chỉnh hợp đồng. Còn với các dự án đầu tư PPP, việc điều chỉnh dự án thường sẽ kéo theo việc phải đàm phán lại giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Do đó, nếu dự án được tham vấn kỹ lưỡng ngay từ giai đoạn đầu thì sẽ giảm được nguy cơ này.

Một số dự án BOT giao thông thời gian qua gặp vướng mắc khi đi vào vận hành cũng một phần xuất phát từ việc thiếu tham vấn ý kiến cộng đồng trước khi ký hợp đồng, VCCI phân tích.

Các dự án PPP, theo VCCI, còn cần bảo đảm việc đăng công khai thông tin ít nhất 60 ngày trước khi ký kết. Nội dung đăng tải bao gồm: tóm tắt thông tin về dự án; báo cáo nghiên cứu tiền khả thi; báo cáo nghiên cứu khả thi; bản thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi; bản thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi; dự thảo hợp đồng.

Những nội dung thông tin thuộc về bí mật Nhà nước, bí mật kinh doanh, tài sản trí tuệ chưa được công bố thì được phép xoá hoặc bôi đen trong các tài liệu trên. Nơi đăng tải là Cổng thông tin chung về các dự án PPP do Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm đầu mối.

VCCI cũng góp ý, đối với các dự án có quy mô lớn hoặc có ảnh hưởng đến bên thứ ba thì phải được tổ chức lấy ý kiến thông qua văn bản, hội thảo, họp báo. Đối tượng được lấy ý kiến gồm các cá nhân, tổ chức bị ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp của dự án và các tổ chức đại diện của họ. Ví dụ, các dự án có thu phí sử dụng đường bộ thì phải hỏi ý kiến các doanh nghiệp vận tải, hiệp hội vận tải và người dân quanh khu vực dự án.

Các ý kiến đóng góp cho dự án phải được tổng hợp, giải trình và gửi kèm cho cơ quan hoặc người có thẩm quyền ký hợp đồng.

Không chỉ trước mà sau khi ký hợp đồng, theo VCCI thì các thông tin về hợp đồng, việc thực hiện dự án và các kết quả kiểm tra, giám sát của dự án cũng cần được công bố.