Người Việt thường làm lễ cúng Thanh minh tại mộ phần tổ tiên và lễ cúng thanh minh tại nhà, do đó cần chuẩn bị 2 lễ.

Thanh minh là tiết khí thứ 5 trong 24 tiết khí hàng năm, đến sau Lập xuân 60 ngày, sau Đông chí 105 ngày. Tết Thanh minh chính là ngày đầu tiên của tiết khí này. Năm 2022, Tết Thanh minh rơi vào 5/4 (tức 5/3 âm lịch). Tiết Thanh minh kết thúc vào ngày 19/4 dương lịch.

Lễ cúng Thanh minh ở mộ

Tùy từng gia đình, lễ cúng Tết Thanh minh ở phần mộ tổ tiên có thể là lễ chay hoặc lễ mặn. Các lễ vật gồm: Hương, đèn, chè, quả, rượu, nước trong, trầu cau và tiền vàng.

Mâm cỗ chay gồm: Xôi chè, oản chuối, bánh trái, chai nước, gạo muối, bỏng, bơ, chén mật ong. Mâm cỗ mặn ngoài những thứ trên có thêm rượu thịt, chân giò, gà luộc hoặc khoanh giò.

Nếu có nhiều bát hương thì bát nào cũng phải thắp hương, còn lễ vật đặt trên bàn có thể chung.

Khi đi tảo mộ, công việc chính là sửa sang các ngôi mộ cho sạch sẽ, đắp lại nấm mồ cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại và những cây hoang mọc trùm lên mộ, sau đó mới đặt lễ vật cúng Tết Thanh minh. Cúng xong, đợi hương cháy khoảng 2/3 thì lễ tạ, hóa vàng và xin lộc về nhà để làm lễ gia thần và gia tiên ở nhà. Bài cúng nếu được viết ra giấy thì đọc xong cũng đem hóa.

Khi đi tảo mộ, chú ý đi lại nhẹ nhàng, cẩn thận, không nên làm lộn xộn và xới vung đất vụn đá vụn để tránh ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan xung quanh. Không nên giẫm đạp lên mộ của nhà khác hoặc đá vào đồ cúng trên mộ của người khác. Nếu có trẻ nhỏ, nên chú ý trông chừng các bé cẩn thận.

Lễ cúng Tết Thanh minh cần chuẩn bị gì? - 1

Lễ cúng Thanh minh tại nhà

Phần lễ vật cúng tại nhà không yêu cầu quá cầu kỳ, tùy vào điều kiện của mỗi gia đình hoặco phong tục tập quán của mỗi địa phương để chuẩn bị.

Bạn có thể làm mâm cúng Tết Thanh minh với đầy đủ các món mặn như xôi, gà luộc, giò, canh măng, miến, thêm đĩa xào… và một số lễ vật khác như hoa quả, hoa tươi, trầu cau, vàng mã... Các gia đình Phật tử chuẩn bị mâm cúng chay.

Một số gia đình không nấu cỗ cúng Tết Thanh minh, chỉ thắp hương với hoa và quả tươi, trà, bánh kẹo... để tỏ lòng tưởng nhớ, tri ân tổ tiên.

Trước khi cúng, cần dọn dẹp nhà cửa cho gọn gàng sạch sẽ, lau sạch bàn thờ gia tiên. Người cúng phải mặc quần áo sạch sẽ, chỉnh tề rồi lên hương, vái lạy tổ tiên và đọc văn khấn. Khi một tuần hương cháy hết thì gia đình có thể hóa vàng và xin thụ hưởng lộc.

Ý nghĩa của Tết Thanh minh

Với người Việt Nam, ngày Tết thanh minh gắn với nghi lễ tảo mộ, để sửa sang lại phần mộ của gia tộc cho khang trang, sạch sẽ hơn. Vì thế, đây cũng là dịp để mọi người tri ân, tưởng nhớ những người thân đã mất.

Trong dịp Thanh minh, các gia đình thu xếp thời gian ra nghĩa trang, mang theo dụng cụ để chăm sóc mộ phần. Với những ngôi mộ còn chưa xây, mọi người dùng xẻng, cuốc để đắp lại cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại và những cây hoang mọc trùm lên mộ, tránh để trâu bò đến quấy hoặc ngăn rắn, chuột đào hang làm tổ, mà theo quấy rối sự yên nghỉ của người đã khuất. Những ngôi mộ đã xây thì được quét tước, dọn dẹp. Sau đó, những người tảo mộ bày hương hoa lễ vật, thắp hương làm lễ, sau đó đốt vàng mã.

Không khí các nghĩa trang trong dịp Thanh minh thường nhộn nhịp vì cả trẻ con cũng được cho đi theo để nhận biết phần mộ tổ tiên, học hỏi về lòng kính ngưỡng gia tiên và cách thực hành các nghi lễ truyền thống. Những người sống xa quê cũng thường thu xếp về tảo mộ, không nhất thiết phải về đúng ngày Tết Thanh minh mà có thể chọn bất kỳ ngày nào thuận tiện, rảnh rỗi trong dịp này.

Sự nhân văn của người Việt cũng thể hiện trong dịp Thanh minh qua giúp sửa sang, quét tước cho những nấm mồ vô chủ, hoặc những mộ phần ít người thăm viếng. Khi thắp hương cho mộ phần gia tộc mình, mọi người thường thắp cho mỗi ngôi mộ xung quanh một nén hương.

MINH ANH

Tết Thanh minh 2022 là ngày nào Dương lịch? Tết Thanh minh 2022 là ngày nào Dương lịch?
Cúng Tết Thanh minh, cần chuẩn bị những gì? Cúng Tết Thanh minh, cần chuẩn bị những gì?
Lễ Thanh minh trên mạng trong thời đại dịch Covid-19 Lễ Thanh minh trên mạng trong thời đại dịch Covid-19

/ vtc.vn