Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh: 30 năm, những điều không thể mất

Dù cặp vợ chồng nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh đã rời xa cuộc đời đến nay tròn 30 năm nhưng những ký ức, niềm thương nhớ và sự ngưỡng mộ từ phía công chúng, bạn bè dành cho họ vẫn luôn còn mãi.

luu quang vu xuan quynh 30 nam nhung dieu khong the mat

Vợ chồng cố nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và nhà thơ Xuân Quỳnh.

“Ngôi sao” giản dị, nâng bước đồng nghiệp

Trước đêm thơ - nhạc - kịch có tựa đề: “Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh - Tình yêu ở lại” được Báo Nông thôn ngày nay/ Dân Việt phối hợp với Nhà hát Tuổi trẻ, VTV Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức nhân kỷ niệm 30 năm ngày mất của nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và nhà thơ Xuân Quỳnh vào tối nay, 26.8 tại Nhà hát Lớn Hà Nội, nhiều nghệ sĩ không khỏi xúc động khi nhớ lại những kỷ niệm gắn liền với vợ chồng cố nghệ sĩ.

Với nhà phê bình Ngô Thảo, nhà thơ Xuân Quỳnh là một người đáng trọng. Thời điểm đó, Xuân Quỳnh nổi danh được bạn đọc cả nước yêu mến, đồng thời là Ủy viên ở Hội Nhà văn nhưng nữ thi sĩ vẫn cư xử giản dị, chuẩn mực, hòa đồng với đồng nghiệp và những người xung quanh. Xuân Quỳnh không hề mang tư tưởng một “ngôi sao văn nghệ”. Trong gia đình, tác giả của “Sóng” hiền lành, biết vun vén từ những điều nhỏ nhặt. Kỷ niệm khiến nhà phê bình Ngô Thảo nhớ mãi đó chính là nồi cháo thời bao cấp đói kém.

“Năm ấy, ông Xuân Trình là Tổng biên tập tạp chí Sân khấu đi xuống Nam Định, người ta cho con lợn mang về cơ quan. Những người trong cơ quan làm thịt chia cho nhau mang về, lòng, tiết thì để lại nấu chung nồi cháo. Hôm đó có phần của Lưu Quang Vũ, nhưng nhà viết kịch đi vắng, không thấy nhận, phải có người sang nhà gọi để lấy. Xuân Quỳnh sang lấy phần thịt dành cho Lưu Quang Vũ.

Khi đó chúng tôi ăn xong, thấy xoong cháo vẫn còn, cô Xuân Quỳnh bảo: “Ôi, còn thừa cháo này không ai ăn à?”. Cô Quỳnh bảo: “Cho tôi đi”. Chúng tôi tưởng đùa thế thôi, thế mà cô Quỳnh về nhà mang cái xoong sang lấy phần cháo còn lại. Nhìn bóng dáng cô Quỳnh đi ra khỏi sân nhà 51 Trần Hưng Đạo hăm hở trên chiếc xe tòng tọc, tôi không quên được” – nhà phê bình Ngô Thảo kể.

Chia sẻ về cơ duyên trở thành người em thân thiết với cố tác giả Lưu Quang Vũ, NSND Hoàng Dũng cho biết, ông gặp tác giả “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” năm 1981. Khi đó, nghệ sĩ Hoàng Dũng mới 24 tuổi và mới về công tác công tác tại Nhà hát Kịch Hà Nội vài năm. Nhận được sự tin tưởng của cố nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ phân công đóng vai Nhật – vai chính ở kíp 2 trong vở “Cô gái đội mũ nồi xám” khiến nghệ sĩ Hoàng Dũng tưởng như trong mơ. Sau vở kịch “Cô gái đội mũ nồi xám” nam nghệ sĩ còn được đóng rất nhiều vai chính ở kịch của Lưu Quang Vũ như: “Quyền hạnh phúc”, “Nguồn sáng trong đời”, “Hẹn ngày trở lại”, “Khoảnh khắc vô tận”...

“Mối quan hệ của tôi và gia đình anh Vũ, chị Quỳnh gắn bó thân thiết hơn. Anh Vũ như một “bà đỡ” có tâm trên con đường nghệ thuật của tôi. Những vở anh dàn dựng cho Nhà hát Kịch Hà Nội cũng như trên truyền hình có tôi tham gia, anh thường dành cho tôi “đặc ân” riêng giống như tôi “ăn vạ” anh vậy” – NSND Hoàng Dũng bày tỏ.

Theo lời nghệ sĩ đảm nhận vai ông trùm Phan Quân trong phim “Người phán xử”, trước khi Lưu Quang Vũ –Xuân Quỳnh mất 5 năm, tết nào ông cũng đều đặn được nhận “đặc ân” lên ăn tất niên cuối năm cùng gia đình họ. “Những bữa cơm trong tình thương của anh chị đã nuôi ngọn lửa nghệ thuật yêu nghề của chúng tôi. Lần nào ăn xong là anh chị lại dúi vào tay chúng tôi vài trăm đồng để tiêu tết. Có năm anh Vũ lén lúc chị Quỳnh xuống bếp giúi vào tay chúng tôi tiền, rồi lúc sau về chị Quỳnh lại chạy xuống cho mỗi đứa thêm vài trăm đồng nữa. Tình cảm của anh chị đã giúp chúng tôi vượt qua những khó khăn vất vả của con đường nghệ thuật và cảm thấy đỡ tủi thân khi thiếu vắng những cái tết sum vầy, đầm ấm gia đình…” – nam nghệ sĩ nghẹn ngào.

Những ký ức không thể nào quên

Cũng vì tình cảm yêu thương, trân quý vợ chồng cố nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh khiến nhà phê bình Ngô Thảo, nghệ sĩ Lê Chức và bạn bè nghệ sĩ không thể quên được đêm đưa thi thể gia đình Lưu Quang Vũ về sau vụ tai nạn giao thông thảm khốc năm 1988.

“Trước khi về, ở nhà xác bệnh viện Hải Dương, tôi với NSND Đoàn Dương cùng nhờ mấy người ở đấy tắm rửa cho ba người (vì họ bị ngã xuống ruộng lấm bùn hết cả). Chúng tôi nhờ người dân xung quanh đi mua rượu, mua hương. Nén nhang vừa thắp lên thì cả bát hương ở nhà tang lễ cháy rùng rùng. Anh Đoàn Dũng đập đầu vào tường trách móc, làm sao lại bỏ bạn bè mà đi” - nhà phê bình Ngô Thảo xúc động nhớ lại.

Vụ tai nạn giao thông thảm khốc cách đây 30 năm đã cướp đi sinh mạng của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và vợ - nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ.

Còn nghệ sĩ Lê Chức cho biết, khi dùng búa, kìm mở ba quan tài ra ông và nhà phê bình Ngô Thảo, Đỗ Hồng Quân, Văn Quảng...ôm lấy 3 người, đặt họ vào những khay lạnh của nhà tang lễ Việt Xô. “Vũ và Quỳnh đặt ở khay lạnh tầng trên. Như sự sắp đặt, Lưu Quỳnh Thơ đặt với một người nhà chùa mặc áo vàng ở khoang dưới. Số phận đã sắp đặt một định mệnh. Họ là 3 thiên sứ đã xong sứ mệnh. Họ trở về nơi chốn của họ, để chúng ta hôm nay vẫn tưởng nhớ họ” – nghệ sĩ Lê Chức bày tỏ.

Riêng NSND Hoàng Dũng cho rằng, sự ra đi của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ trong vụ tai nạn thảm khốc 30 năm trước đó là một ký ức bàng hoàng và hụt hẫng: “Đến tận bây giờ tôi vẫn không thể quên được. Tôi còn nhớ, cả buổi chiều ngày 29.8 hôm đó, chúng tôi thẫn thờ như người mất hồn. Ai cũng như đứng trên đống lửa, ngồi trên đống rơm vì không được xuống Hải Dương để đón anh chị về. Khi nghe tin anh chị cùng cháu Lưu Quỳnh Thơ được đưa về nhà tang lễ bệnh viện Việt Đức, chúng tôi đã òa vào trong nhà tang lễ, ai cũng xót xa, đau đớn. Phải nói rằng, lúc đó, không khí tang thương bao trùm lên khắp nơi, nhất là đối với giới sân khấu – văn nghệ sĩ”.

Nhân kỷ niệm 30 năm ngày mất của Nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và Nhà thơ Xuân Quỳnh, Báo Nông thôn ngày nay/ Dân Việt phối hợp với Nhà hát Tuổi trẻ, VTV Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức Đêm Thơ - Nhạc - Kịch mang tựa đề: Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh - Tình yêu ở lại. Đêm Thơ - Nhạc - Kịch: Lưu Quang Vũ- Xuân Quỳnh: "Tình yêu ở lại", diễn ra một đêm duy nhất vào lúc 19h30 ngày 26.8 tại Nhà hát lớn Hà Nội.

Đêm giao lưu nghệ thuật "Tình yêu ở lại" do NSƯT Chí Trung (Giám đốc Nhà hát tuổi trẻ) làm Tổng đạo diễn. Kịch bản văn học của Nhà báo Lưu Quang Định (Tổng biên tập Báo Nông thôn ngày nay), nhạc sĩ Trần Lệ Chiến, nhà báo Lưu Minh Vũ; Chỉ đạo nghệ thuật: NSƯT Trọng Thủy, Sĩ Tiến; Họa sĩ thiết kế: NSƯT Doãn Bằng. Các nghệ sĩ khách mời tham gia trong chương trình: NSND Doãn Châu, NSND Lê Khanh, NSƯT Lê Chức, TS Nguyễn Thị Minh Thái, nhà thơ Trần Đăng Khoa, nhà thơ Anh Ngọc, nhà thơ Hồng Thanh Quang, nhạc sĩ Nguyễn Cường, ca sĩ Tùng Dương, Minh Thu, Ánh Tuyết, Lê Tâm, Hoàng Nga, tập thể diễn viên Nhà hát Tuổi trẻ...cùng nhiều gương mặt nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ tên tuổi khác.