Mổ xẻ khả năng tái đắc cử của ông Trump

Rất nhiều yếu tố bất lợi đang bủa vậy Tổng thống Mỹ Donald Trump song giới phân tích tin rằng ông vẫn có thể "lội ngược dòng" và tái đắc cử ghế lãnh đạo đất nước vào năm sau.

Hiện có nhiều lí do để tin Tổng thống Trump có thể thất cử vào năm 2020. Trước hết, ông đang bị "thất sủng" nghiêm trọng. Phần lớn người dân Mỹ tỏ vẻ kinh sợ sự cố chấp của lãnh đạo Nhà Trắng. Chính quyền của ông liên tục dính bê bối từ mọi khía cạnh. Ông cũng không hoàn thành được nhiều lời hứa hẹn lớn lao của mình. Nước Mỹ có thể đang trượt vào vùng bùn suy thoái.

Nếu cộng gộp tất cả, người ta sẽ dễ dàng mường tượng việc phe Dân chủ đang cưỡi cơn sóng xanh khổng lồ rùng rùng kéo đến Nhà Trắng vào năm tới. Tuy nhiên, một số nhà phân tích tin ông Trump vẫn có khả năng tuyên bố chiến thắng vào ngày 3/11/2020.

Phát biểu trước báo giới ngày 18/8, Tổng thống Trump đã xác nhận sẽ tái tranh cử cùng Phó tổng thống Mike Pence vào năm 2020. Ảnh: Reuters

Theo báo The Atlantic, tỉ lệ tín nhiệm hiện là chỉ số thông dụng nhất được dùng để đo lường khả năng ông Trump tái cử. Nếu nhìn thoáng qua, chỉ số này phản ánh nhiều lợi thế dành cho các đối thủ của tổng thống. Ví dụ, theo nhà khảo sát FiveThirtyEight, số người Mỹ đánh giá ông Trump hoàn thành tốt vai trò lãnh đạo Nhà Trắng ít hơn số người tin ông đang làm việc đó một cách kém cỏi. Có tới 54% cử tri không hài lòng với những gì ông Trump đã thể hiện, trong khi tỉ lệ cử tri hài lòng là 42%.

Không chỉ thất sủng, ông Trump còn khó có khả năng sớm đảo ngược tỉ lệ bất tín nhiệm trong nay mai. Rốt cuộc, tỉ lệ tín nhiệm dành cho ông tiếp tục dưới ngưỡng an toàn kể từ nửa cuối nhiệm kỳ tổng thống và dao động rất ít kể từ đó.

Song, sự bất tín nhiệm không phải là rào cản tái cử quá lớn đối với ông Trump. Một điều đáng lưu ý là tỉ lệ tín nhiệm của ông Trump vào thời điểm này rất giống tỉ lệ tín nhiệm của hai tổng thống gần đây khi họ trên đường tái thắng cử với tỉ lệ áp đảo. Trong khi tỉ lệ tín nhiệm của ông Trump hiện là 42%, tỉ lệ tín nhiệm của cử tri Mỹ dành cho Barack Obama và Ronald Reagan vào cùng giai đoạn trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên cũng chỉ đạt 43%.

Hơn thế nữa, ông Trump hiện còn được ủng hộ nhiều hơn giai đoạn ông đánh bại đối thủ Dân chủ Hillary Clinton.

Chúng ta có thể hiểu được vị thế của ông Trump trong lòng công chúng đã tiến triển như thế nào kể từ chiến dịch tranh cử năm 2016 bằng cách xem xét các xếp hạng tín nhiệm cá nhân của ông. Trung bình, 41% người Mỹ hiện nói rằng họ có ấn tượng tốt về ông Trump, 55% cho biết họ có ấn tượng xấu, tương đương chênh lệch 14%. Trong khi các cuộc thăm dò dư luận lần cuối trước bầu cử năm 2016 cho thấy, tỉ lệ ủng hộ và phản đối ông Trump lần lượt là 38% và 59%, tức chênh lệch tới 21%.

Do tổng tuyển cử là sự chọn lựa, chứ không phải mang tính trưng cầu dân ý nên sẽ lầm lẫn nếu chỉ tập chung vào tỉ lệ ủng hộ dành cho vị lãnh đạo đương nhiệm. Năm 2016, ông Trump đã được bầu vào Nhà Trắng bất chấp việc không được lòng đông đảo cử tri, đơn giản vì đối thủ của ông cũng không có được sự ủng hộ của phần lớn người dân Mỹ. Để ông Trump thất bại trong nỗ lực tái tranh cử năm 2020, ngoài việc cử tri quay lưng với ông, họ còn cần phải ít ghét ứng cử viên khác hơn ông. Liệu khả năng này có thể xảy ra?

Cách rõ ràng để so sánh sự ủng hộ dành cho ông Trump với các đối thủ là hỏi người Mỹ xem họ dự định bỏ phiếu cho ai trong một cuộc đối đầu trực tiếp. Cho đến hiện tại, các cuộc thăm dò tổng tuyển cử như vậy phản ánh một bức tranh hỗn độn.

Joe Biden đang tạm thắng ông Trump, Bernie Sanders cũng có xu hướng dẫn trước tổng thống dù với biên độ nhỏ hơn đáng kể. Song, tất cả các ứng cử viên chính khác, bao gồm Elizabeth Warren, Kamala Harris và Pete Buttigieg có xu hướng ngang cơ với ông Trump. Họ có thể dẫn trước ông Trump trong nhiều cuộc thăm dò ý kiến nhưng lại kém xa ông trong các cuộc thăm dò khác.

Như chuyên gia phân tích Nate Silver đã chỉ ra, sẽ là sai lầm nghiêm trọng khi cho rằng các cuộc thăm dò ở giai đoạn đầu này là chỉ dẫn đáng tin cậy cho tương lai. Tính trung bình, các cuộc thăm dò được thực hiện vào cuối năm trước những vòng bỏ phiếu bầu tổng thống thường sai lệch khoảng 11 điểm so với kết quả kiểm đếm cuối cùng.

Tuy nhiên, việc phớt lờ hoàn toàn các cuộc thăm dò này cũng là không khôn ngoan. Khi sự trung thành đảng phái ngày càng sâu sắc trong các các thập kỷ qua, những cuộc thăm dò sớm đã trở nên chính xác hơn. Trong 5 cuộc bầu cử kể từ đầu thiên niên kỷ, kết quả thăm dò dư luận sai lệch trung bình khoảng 6% và trong hai cuộc bầu cử vừa qua chúng chỉ sai lệch trung bình 2%. Mặc dù các cuộc khảo sát như vậy không thể dự đoán chính xác tương lai, nhưng chúng mang đến khả năng kiểm chứng quan trọng cho trực giác của chúng ta.

Những gì giới quan sát ghi nhận đến thời điểm này là, khả năng phe Dân chủ có thể giành chiến thắng vang dội trong tổng tuyển cử cũng gần ngang bằng (thực tế là nhỉnh hơn đôi chút) khả năng ông Trump tái đắc cử. Song, do Mỹ vẫn áp dụng hệ thống bầu cử theo phiếu đại cử tri như năm 2016 nên nhiều khả năng ông Trump sẽ có lợi thế hơn các đối thủ.

Nhiều thứ có thể thay đổi dù theo hướng này hay hướng khác. Nhưng vẫn còn một lí do cuối cùng khiến cơ hội tái cử của ông Trump cao hơn những gì nhìn thấy bên ngoài.

Mọi phẩm chất của ông Trump đã được phơi bày. Sau 3 năm, phe Dân chủ liên tục tấn công ông Trump từ mọi khía cạnh, rất khó để hình dung rằng họ đột nhiên có thể thành công trong việc thay đổi cảm nhận của hầu hết dân Mỹ về vị tổng thống thứ 45.

Ngược lại, cho đến hiện tại, phe Cộng hòa chưa từng có nhu cầu hoặc cơ hội để tập trung tấn công vào bất kỳ ứng viên nào trong số 16 chính trị gia Dân chủ đang chạy đua giành chiếc vé đề cử của đảng. Và khi đảng của ông Trump thực hiện điều đó, họ nhiều khả năng sẽ làm giảm sự tín nhiệm dành cho bất kỳ đại diện được chọn nào của đảng Dân chủ.

Điều này đặc biệt đúng nếu ứng viên đại diện đảng Dân chủ chỉ mới được biết đến khắp toàn quốc trong vài năm trở lại đây, chẳng hạn như trường hợp của Kamala Harris hay Pete Buttigieg.

Tuy nhiên, cỗ máy tấn công của phe bảo thủ cũng có thể ảnh hưởng tới những đánh giá về các ứng viên đã nổi tiếng trên chính trường lâu hơn như Joe Biden hay Bernie Sanders. Điều cần lưu ý là, khi bà Hillary Clinton từ chức Ngoại trưởng Mỹ, vào tháng 2/2013, gần 2/3 người Mỹ có quan điểm ủng hộ bà. Nhưng đến mùa thu năm 2016, khi bà chính thức được đảng Dân chủ đề cử chạy đua vào Nhà Trắng cùng ông Trump, chỉ còn hơn 1/3 cử tri Mỹ có quan điểm tích cực về bà.

Kể từ năm 1945 đã có 9 tổng thống Mỹ tìm kiếm nhiệm kỳ hai. Trong số này, 6 người đã tái đắc cử. Hai trong số 3 người còn lại, George H. W. Bush và Gerald Ford, đã kế nhiệm các tổng thống cùng đảng, nên họ về cơ bản đang cố gắng giành được nhiệm kỳ thứ ba hoặc thứ tư liên tiếp cho đảng của mình. Vị tổng thống duy nhất thất bại trong chiến dịch tái tranh cử sau khi giành chiến thắng từ đảng đối lập là Jimmy Carter và vào thời điểm đó ông đang phải đối mặt với những trận cuồng phong tấn công bất thường, là hậu quả kết hợp của một cuộc khủng hoảng kinh tế trong nước và tổn thất danh dự quốc gia ở nước ngoài.

Ông Trump tất nhiên là một vị tổng thống khác thường. Và do đó, hoàn toàn có khả năng ông rốt cuộc sẽ chứng minh "sự lạ" của mình theo cách bình thường hơn khi thua trong chiến dịch tái tranh cử năm 2020. Tuy nhiên, mọi chuyện có thể diễn ra theo hướng ngược lại vì những gì khả dĩ nhất không nhất thiết để lộ tiềm năng lúc ban đầu.