Moscow phản đòn

Trong khi Điện Kremlin vạch trần những mâu thuẫn trong lập luận của Anh về vụ án Sergei Skripal, các chuyên gia chính trị cho rằng Thủ tướng Theresa May cố tình đầu độc quan hệ ngoại giao Anh - Nga để đánh lạc hướng dư luận trong nước

Moscow - London

Chỉ sau một tuần xảy ra vụ việc cựu điệp viên quân báo Liên Xô Sergei Skripal và con gái bị hôn mê sâu do nghi nhiễm chất kịch độc Novichok, chính phủ Anh đã nhanh chóng chỉ mặt đặt tên Nga là thủ phạm.

Sẵn sàng "ăn miếng trả miếng"

Phát biểu trên đài truyền hình Nga RT hôm 14-3, ông Dmitry Peskov, người phát ngôn Phủ Tổng thống Nga, cho rằng đây là một kết luận vội vã, đầy mâu thuẫn. Bởi lẽ, theo các chuyên gia về chất độc của Tổ chức Ngăn cấm vũ khí hóa học (OPCW) - Liên Hiệp Quốc, việc xác định chất độc (Novichok) cần ít nhất 3 tuần mới có thể kết luận; trong khi chưa đầy 1 tuần, bà Theresa May đã phán đó là chất độc độc quyền của Nga.

Ông Peskov phân tích: "Điệp viên hai mang Skripal đã bị kết án tù hồi năm 2006 về tội cung cấp thông tin nhạy cảm cho Cục Phản gián Anh (MI 6) nhưng sau đó được ân xá. Ông ấy đã được trao cho người Anh trong một cuộc trao đổi điệp viên. Thế thì tại sao Nga phải làm chuyện đó với một người không còn quan trọng và giá trị bằng 0?".

Cảnh sát Anh tìm chứng cứ chất độc Novichok trên băng ghế nơi cha con cựu điệp viên Nga ngất xỉu Ảnh: Reuters

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhấn mạnh việc Anh từ chối hợp tác điều tra vụ việc và cung cấp mẫu vật (Novichok) rõ ràng đã vi phạm Công ước Vũ khí hóa học. Ngày 24-3, từ Tokyo, nơi Ngoại trưởng Lavrov gặp người đồng cấp Nhật Bản Taro Kono, ông cảnh báo chính phủ Anh không nên đưa ra "những sáng kiến bài Nga mới".

"Không nghi ngờ gì nữa, chính phủ Anh đã chọn con đường phá hoại quan hệ ngoại giao Anh - Nga. Nếu cứ tiếp tục như thế thì bất cứ ai cũng không muốn từ bỏ nguyên tắc có đi có lại" - ông Lavrov nhấn mạnh. Nói cách khác, London cần bình tĩnh trong vụ Skripal vì Nga sẵn sàng "ăn miếng trả miếng".

Trước sự leo thang của Liên minh châu Âu (EU) - triệu hồi đại sứ Markus Ederer tại Nga để tham khảo ý kiến, đồng thời khẳng định Moscow là thủ phạm chứ không còn dùng cụm từ "rất có thể" - hôm 22-3, Tổng thống Putin đã họp khẩn với Hội đồng An ninh quốc gia, Thủ tướng Medvedev và dàn quan chức an ninh cao cấp về "chính sách khiêu khích và thù địch của Anh đối với Nga".

Hãng thông tấn Nga Tass dẫn lời ông Vyacheslav Volodin, Chủ tịch Quốc hội Nga, cho biết: "Bà thủ tướng Anh đã tỏ ra vụng về khi tìm cách đổ vấy trách nhiệm (cho Nga). Toàn bộ trách nhiệm về vụ việc liên quan đến công dân chúng tôi ở Anh là thuộc về Anh".

Mập mờ đánh lận con đen

Bà Maria Zakharova, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga, nhận xét: "Xã hội Anh đang trải qua một thời kỳ khó khăn vì rút khỏi EU (Brexit) và chia rẽ nội bộ. Rõ ràng, muốn đánh lạc hướng dư luận, chính phủ Anh cần có một kẻ thù ở nước ngoài và họ đã chọn Nga".

Đó cũng là nhận định của ông Sergei Markov, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính trị ở Moscow. Ông tố cáo bà May lợi dụng vụ cha con nhà Skipal bị trúng độc để đánh lạc hướng dư luận trong nước về các vấn đề tiêu cực của chính phủ Anh, trong đó có Brexit.

Phát biểu trên đài truyền hình Al Jazeera của tập đoàn truyền thông Qatar, ông Markov tin rằng bà May đang gặp nhiều khó khăn - Đảng Bảo thủ thất bại trong kỳ bầu cử vừa qua, vấn đề Brexit, tình hình phức tạp ở biên giới Ireland và Bắc Ireland. Vì lẽ đó, rất có thể tình báo Anh đã tổ chức ám sát ông Skripal bởi "họ không cần ông ấy nữa" để cứu nguy cho chính phủ.

Ông Markov nhấn mạnh: "Người Anh cho rằng chỉ có Nga sở hữu Novichok. Điều này không chính xác. Novichok sản xuất tại một cơ sở ở Uzbekistan thời Liên Xô. Sau khi Liên Xô tan rã, tình báo Mỹ đã tiếp cận cơ sở này. Tình báo Anh - Mỹ đã hợp tác rất chặt chẽ. Tôi tin chắc 100% rằng Anh đã lấy Novichok từ Mỹ để sử dụng, khiêu khích chúng tôi và kiểm tra sức mạnh toàn cầu của Nga".

Ông Dmitri Babich, nhà phân tích chính trị ở Moscow, hôm 20-3 cũng nhận định trên Al Jazeera: "Dân chúng Nga không tin Tổng thống Putin hay tình báo Nga hạ lệnh thủ tiêu Skripal một cách mờ ám giữa chốn đông người với một loại độc dược nguy hiểm như vậy". Theo ông, họ tin rằng đó là một kế hoạch bí mật của tình báo Anh - Mỹ nhằm bôi nhọ nước Nga.

"Ngẩng cao đầu" chấp nhận

Các phương tiện truyền thông đại chúng Nga cũng đã phản ứng bà Theresa May mạnh mẽ. Nhật báo Nezavissimaïa Gazeta giật tít: "Theresa May đầu độc quan hệ Moscow - London", còn nhật báo Rossiïskaïa Gazeta lên án thủ tướng Anh phản ứng kiểu "lên gân" khi chọn con đường đối đầu với Nga.

Ngay cả nhật báo Kommersant - thường thể hiện tinh thần tự do với những bài báo chỉ trích chính phủ ông Putin - cũng phản ứng lập luận của bà May. Tờ báo này nhận định: "Khủng hoảng ngoại giao Anh - Nga đã đạt một đỉnh cao mới. London chỉ muốn tìm những câu trả lời độc hại (cho mối quan hệ) trong vụ cựu điệp viên Nga bị ngộ độc".

Trong khi đó, tờ Komsomolskaïa Pravda mô tả bài diễn văn trước Hạ viện Anh là "một nỗ lực gán cho Nga đủ thứ tội lỗi trên đời".

Dẫn các nguồn tin ngoại giao Nga, nhật báo Izvestia dự báo Moscow có thể sẽ áp dụng những biện pháp trả đũa mạnh mẽ hơn là "ăn miếng trả miếng" một cách đơn thuần. Nhật báo bình dân Moskovski Komsomolets cũng dự báo: "Quan hệ ngoại giao Anh - Nga sẽ đóng băng lâu dài. Anh sẽ tăng các biện pháp trừng phạt nhưng Nga sẽ sẵn sàng chấp nhận trong tư thế ngẩng cao đầu".

4 giả thiết trúng độc

Nửa tháng đã trôi qua nhưng câu hỏi cha con nhà Skripal bị trúng độc ở đâu, như thế nào vẫn còn bỏ ngỏ. Hiện nay, có 4 giả thiết như sau:

- Bị xịt hơi độc: Một trong những giả thiết đầu tiên là cha con nhà Skripal bị xịt hơi độc khi ngồi nghỉ chân trên ghế dài rồi gục ngã tại chỗ trong khuôn viên trung tâm mua sắm Malttings ở TP Salisbury - Anh.

- Bị trúng độc qua thức ăn, thức uống: Cảnh sát điều tra đang tập trung tìm kiếm chứng cứ trong nhà hàng Zizi bán pizza Ý và quán rượu Bishop’s Mill mà ông Skripal và con gái đã ghé qua trước khi bất tỉnh nhân sự. Cảnh sát nghi ngờ họ trúng độc qua thức ăn, thức uống do ai đó bí mật bỏ vào.

- Nhiễm độc từ thư từ: Một giả thiết khác cho rằng chất độc đã được tẩm vào các lá thư và bưu kiện gửi vào thùng thư đặt trước nhà ông Skripal ở Salisbury. Cảnh sát đã tích cực điều tra theo hướng này.

- Trúng độc khi đi thăm mộ: Trước khi ngã gục vì trúng độc, ông Sergei dẫn con gái đi thăm mộ vợ. Tại đây, ai đó đã đặt một bó hoa tẩm độc và 2 cha con có thể đã bị nhiễm. Do chất độc không phát tác ngay, một lúc sau họ mới ngấm thuốc.