Thư ký điều hành Công ước Liên hiệp quốc cảnh báo đa số kế hoạch khí hậu toàn cầu thiếu tham vọng, đe dọa mục tiêu giữ nhiệt độ trái đất không vượt 1,5°C.
Thế giới đang tiến bộ trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, nhưng chưa đủ nhanh và đủ mạnh để tránh kịch bản nguy hiểm vượt ngưỡng 1,5°C - lời cảnh báo vừa được đưa ra bởi Thư ký điều hành Công ước khung Liên hiệp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), ông Simon Stiell.
Theo ông Simon Stiell, đa số kế hoạch khí hậu toàn cầu thiếu tham vọng, đe dọa mục tiêu giữ nhiệt độ trái đất không vượt 1,5°C. (Ảnh: The Guardian)
Trong báo cáo công bố trước thềm Tuần lễ Khí hậu New York và Hội nghị thượng đỉnh Liên hiệp quốc về khí hậu, cơ quan này cho biết hầu hết các kế hoạch quốc gia về giảm phát thải carbon hiện tại vẫn chưa phù hợp với mục tiêu giữ nhiệt độ Trái Đất không tăng quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Ông Stiell thẳng thắn: “Một số quốc gia đã hành động đủ mạnh. Nhưng đa số thì chưa. Và nếu cứ tiếp tục với mức độ hiện nay, thế giới sẽ bỏ lỡ cơ hội duy nhất để hạn chế biến đổi khí hậu ở mức an toàn.”
Dẫu vậy, Stiell vẫn tin rằng Hội nghị Thượng đỉnh COP30 tại Belém, Brazil, nơi cộng đồng quốc tế sẽ phải nộp các NDC mới nhằm thể hiện mức cắt giảm phát thải sâu hơn, có thể thành công nếu nó chỉ ra được các thiếu sót và thúc đẩy đầu tư vào chuyển đổi kinh tế xanh.
Ông chỉ ra rằng các khoản đầu tư từ khu vực tư nhân toàn cầu năm ngoái vào năng lượng sạch và ngành công nghiệp thấp carbon đã vượt quá 2 nghìn tỷ USD, lớn hơn nhiều so với khoảng 1 nghìn tỷ USD đổ vào nhiên liệu hóa thạch.
Một số tiến bộ, nhưng vẫn còn khoảng cách lớn
Báo cáo của UNFCCC ghi nhận đã có những tiến bộ kể từ Hội nghị COP29 tổ chức ở Baku, Azerbaijan năm ngoái. Trong đó, nhiều quốc gia đẩy mạnh triển khai năng lượng tái tạo, cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng và đưa ra chính sách tài chính khí hậu.
Tuy vậy, các phân tích cho thấy phần lớn kế hoạch khí hậu quốc gia - hay còn gọi là đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDCs) - vẫn thiếu tham vọng, thậm chí có nước chưa nộp bản cập nhật mới. Điều này đồng nghĩa với việc thế giới vẫn đi chệch khỏi quỹ đạo cần thiết để đạt mục tiêu Paris.
Lấy ví dụ, Trung Quốc đã có những thành tựu nổi bật trong kinh tế xanh - năng lượng tái tạo hiện sản xuất khoảng một phần tư điện năng, xe điện chiếm khoảng 50% thị phần xe mới, và xuất khẩu các sản phẩm “thấp carbon” mang lại giá trị lên tới 177 tỷ USD trong năm gần đây. Tuy nhiên, NDC sắp tới được dự đoán sẽ thấp hơn đáng kể so với tiềm năng của nước này.
Đối với Liên minh châu Âu, có căng thẳng nội bộ giữa các thành viên, bị ảnh hưởng bởi sự kháng đối ngày càng rõ từ cánh hữu dân túy. EU vẫn chưa hoàn thiện NDC của mình, và khó có khả năng kịp hạn chót, nhưng các bộ trưởng mới đây đã đưa ra “tuyên bố ý định” với mức cắt giảm phát thải từ 66,25% đến 72,5% vào năm 2035 so với mức năm 1990. Mức này thấp hơn nhiều so với kỳ vọng của các nhà vận động môi trường, những người tin rằng con số có thể đạt 79% hoặc cao hơn.
Stientje van Veldhoven, giám đốc khu vực châu Âu của Tổ chức Tài nguyên Thế giới (World Resources Institute), cảnh báo rằng khoảng chênh lớn trong mức độ cam kết có thể gây ra thông điệp mâu thuẫn, làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư và ảnh hưởng tới công ăn việc làm, an ninh năng lượng và khả năng cạnh tranh.
Australia mới đây công bố NDC cắt giảm phát thải từ 62-70% vào năm 2035, so với mức 1990; nhưng theo các nhà phân tích, mức này vẫn thấp so với mức khoảng 75% nếu muốn phù hợp với giới hạn 1,5°C. Bên cạnh đó, việc Australia không đồng thuận trong việc xoá bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch đã khiến các nhóm môi trường phản ứng mạnh. Quốc gia này hiện cũng đang cạnh tranh với Thổ Nhĩ Kỳ để đăng cai COP31 vào năm sau.
Thư ký Điều hành UNFCCC khẳng định, trách nhiệm hành động không chỉ thuộc về chính phủ mà còn mở rộng sang doanh nghiệp, các thành phố và cộng đồng. Ông kêu gọi sự hợp tác toàn diện: “Không ai có thể đứng ngoài. Mọi quốc gia, mọi doanh nghiệp, mọi cộng đồng đều phải góp phần vào nỗ lực chung này.”
