Cao nguyên Vân Hòa, tỉnh Đắk Lắk được nhiều người gọi là "Đà Lạt thu nhỏ" tại xử Nẫu, nơi đây có loài cây quả màu đỏ rực, mọc chi chít, kéo từ gốc đến ngọn.
Mỗi độ tháng 6-7 âm lịch, những vườn trái Đỏ (hay còn gọi là cây dâu đất; dâu da đất) trên vùng cao nguyên Vân Hòa, tỉnh Đắk Lắk (huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên cũ) lại vào mùa chín đỏ rộ.
Loại cây độc đáo trên vùng cao nguyên Vân Hòa này đều có tuổi đời từ hàng chục đến trăm năm, vào mùa, quả mọc chi chít thành chùm, kéo dài từ gốc đến ngọn. Loài cây này là biểu tượng cho sự sung túc của người dân nơi đây.
Cao nguyên Vân Hòa nằm ở độ cao khoảng 400m so với mực nước biển, có khí hậu mát mẻ được ví như "Đà Lạt thu nhỏ" của xứ Nẫu (tỉnh Phú Yên cũ, nay là tỉnh Đắk Lắk). Loài cây Đỏ độc đáo đã biến vùng đất này trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách từ khắp nơi.
Những chùm trái Đỏ chín mọng, đỏ au, nặng trĩu trải dài từ thân cây đến tận gốc tạo nên vẻ đẹp độc lạ.
Cây Đỏ trưởng thành thường cao từ 5 - 7m và vốn là loại cây tự nhiên mọc trong rừng. Thuở khai hoang, người dân vùng này đã khéo léo giữ lại những cây Đỏ cổ thụ, để chúng mọc xen kẽ với các loại cây ăn trái khác như mít, xoài, tạo nên hệ sinh thái đa dạng.
Hiện nay, nhiều vườn Đỏ đã có những cây tuổi đời hàng chục năm, thậm chí có những cây đã hơn 100 năm tuổi, sừng sững giữa không gian bao la của cao nguyên.
Nhờ sự tuyển chọn kỹ lưỡng, chỉ những cây cho trái ngọt mới được giữ lại, đảm bảo chất lượng cho đặc sản Đỏ Vân Hòa.
Trái Đỏ mỗi năm có một mùa duy nhất, vào cuối tháng Chạp âm lịch hàng năm, trên thân cây bắt đầu xuất hiện những cục u, rồi từ đó những chùm hoa nhỏ li ti màu đỏ, vàng bơ hoặc xanh lá đâm ra tua tủa. (Ảnh: Dân Phú Yên)
Sau nhiều tháng, những chùm hoa đậu thành những chùm trái chi chít. Thời điểm trái còn non có màu nâu thẫm, nhiều tháng tiếp theo trái bắt đầu đỏ rộ và chín to tròn, căng mọng. Toàn bộ quá trình từ khi cây đơm hoa, kết trái mất gần 10 tháng. Và chỉ sau 2 tháng thu hoạch trái, cây Đỏ lại cần mẫn cho ra đợt hoa mới.
Ông Nguyễn Văn Bé (60 tuổi), chủ một vườn Đỏ tại xã Vân Hòa chia sẻ: "Vườn nhà tôi có hơn 30 gốc Đỏ, cây lâu nhất là 30 năm tuổi, nhiều nhà vườn xung quanh có cây trăm tuổi. Vào mùa, mỗi cây đỏ cho thu hoạch từ 300 - 400 kg. Có nhiều người từ nơi khác đến hỏi mua cây đỏ với giá cao nhưng tôi không bán. Bởi cây đỏ không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn là giá trị tinh thần, sự gắn bó của người dân vùng đất này."
Hiện tại, nhà vườn trái Đỏ của ông Nguyễn Văn Bé hay các nhà vườn khác trong vùng, mỗi ngày đều tấp nập du khách từ mọi nơi đổ về để ngắm, chụp ảnh, check in và thưởng thức trái Đỏ.
Cây Đỏ trĩu quả từ gốc đến ngọn khiến du khách thích thú.
Những em bé nô đùa, thích thú khi được trải nghiệm điều mới mẻ bên gia đình trong dịp tham quan vườn Đỏ.
Hiện các nhà vườn cây Đỏ trồng thêm nhiều loại hoa, cây cảnh, cây ăn trái, tạo tiểu cảnh và nuôi thêm gà để phục vụ khách dã ngoại có nhu cầu nghỉ ngơi, ăn uống tại chỗ. Đồng thời khai thác thêm một số dịch vụ đi kèm như phục vụ nấu ăn, bán các loại đặc sản từ trái Đỏ như rượu, mứt … để tăng thêm thu nhập.
