Việc Thủ tướng Pháp công bố dự thảo kế hoạch ngân sách năm 2026 đã gây ra làn sóng tranh cãi dữ dội.
Với mục tiêu giảm tỷ lệ nợ công đang ở mức báo động, đồng thời tăng chi tiêu quốc phòng theo thỏa thuận của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Thủ tướng Pháp Francois Bayrou đã công bố dự thảo kế hoạch ngân sách năm 2026 với nhiều khoản siết chặt. Động thái này ngay lập tức gây ra làn sóng tranh cãi dữ dội từ các đảng đối lập và một bộ phận trong liên minh cầm quyền.
Những ý tưởng cho ngân sách năm 2026 do Thủ tướng Francois Bayrou đưa ra ngày 15-7, dù mới chỉ ở dạng sơ bộ và định hướng, đã nhanh chóng biến thành "ngòi nổ" trên chính trường, không chỉ làm bùng lên cuộc tranh cãi gay gắt giữa Chính phủ và phe đối lập, mà còn khoét sâu những mâu thuẫn tiềm tàng trong chính liên minh cầm quyền.
Theo những mục tiêu được người đứng đầu Chính phủ Pháp đề ra, dự thảo kế hoạch ngân sách cho năm 2026 nhằm nỗ lực khôi phục tài chính công thông qua việc cắt giảm hàng nghìn việc làm của công chức, đóng cửa các cơ quan quốc gia được gọi là "không hiệu quả", cắt giảm trợ cấp thuốc theo toa, giảm chi tiêu chăm sóc sức khỏe 5 tỷ euro và đóng băng các phúc lợi khác do Chính phủ chi trả ở mức năm 2025. Văn bản này cũng bao gồm việc bãi bỏ 2 ngày lễ theo luật định khỏi lịch hằng năm của đất nước gồm ngày Thứ hai Phục sinh và Ngày Chiến thắng 8-5 (ngày lễ quan trọng kỷ niệm chiến thắng của quân đồng minh trước Đức Quốc xã).
Tóm lại, kế hoạch ngân sách đề xuất đặt mục tiêu giảm thâm hụt 43,8 tỷ euro cho năm 2026 để đưa về mức 4,6% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), từ mức 5,8% hiện tại và về mức 2,9% GDP vào năm 2029.
Hiện Ủy ban châu Âu (EC) đang gây áp lực buộc Paris phải áp dụng kỷ luật tài khóa chặt chẽ hơn. Hiện tại, nợ công của Pháp đang ở mức 114% GDP và là mức nợ công lớn thứ ba ở châu Âu, sau Hy Lạp và Italia. Chỉ riêng việc trả nợ công của Pháp đã khiến Bộ Tài chính thiệt hại 62 tỷ euro trong năm nay.
Bảo vệ cho dự thảo kế hoạch ngân sách năm 2026, Thủ tướng Francois Bayrou nhấn mạnh: “Chúng ta không thể tiếp tục chi tiêu như không có ngày mai. Trách nhiệm tài khóa là điều kiện tiên quyết để bảo vệ chủ quyền kinh tế của nước Pháp”.
Ông Francois Bayrou cũng cam kết sẽ không tăng thuế trực tiếp đối với người dân, đồng thời duy trì các chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nhỏ và đầu tư xanh.
Thủ tướng Pháp cho rằng, nợ công là một tai họa không chỉ đối với các gia đình và doanh nghiệp, mà còn đối với cả đất nước, đồng thời cảnh báo, việc dựa vào vay nợ hằng tháng chỉ để trả lương hưu hoặc lương công chức là một lối thoát bế tắc. Nước Pháp cần phải giải quyết vấn đề này trước khi nó vượt khỏi tầm kiểm soát.
Trong khi đó, Bộ trưởng Kinh tế Bruno Le Maire gọi dự thảo kế hoạch ngân sách năm 2026 là “bước ngoặt cần thiết” và nhấn mạnh rằng, Pháp phải hành động ngay trước khi bị các thị trường quốc tế trừng phạt vì nợ công vượt kiểm soát.
Tuy nhiên, Liên minh cánh tả NUPES đã ngay lập tức chỉ trích kế hoạch này khi cho rằng, đây là “một đòn giáng mạnh vào tầng lớp lao động và người nghèo”. Lãnh đạo đảng La France Insoumise (LFI) do ông Jean-Luc Mélenchon đứng đầu gọi ngân sách năm 2026 là “một bản tuyên ngôn tàn nhẫn của chủ nghĩa khắc khổ kiểu mới".
Đảng cực hữu Tập hợp quốc gia (RN) của bà Marine Le Pen cũng phản đối nhưng với lý do khác. Họ cho rằng, Chính phủ Pháp đã đánh đổi an sinh xã hội để phục vụ các lợi ích toàn cầu hóa và Liên minh châu Âu (EU). RN chỉ trích việc đặt các quy định của EU lên trên nhu cầu thiết yếu của công dân và cam kết sẽ chiến đấu chống lại bất kỳ sự cắt giảm phúc lợi nào.
Ngay cả trong hàng ngũ liên minh cầm quyền, một số nghị sĩ thuộc đảng MoDem của Thủ tướng Francois Bayrou và đảng Phục hưng của Tổng thống Emmanuel Macron cũng tỏ ra lo ngại trước việc cắt giảm mạnh chi tiêu trong giáo dục và y tế - hai lĩnh vực đã chịu áp lực lớn sau đại dịch Covid-19.
Một số nghị sĩ tỏ ra lo ngại về tác động chính trị của những biện pháp khắc khổ. Trong khi đó, các công đoàn đã bắt đầu kêu gọi tổ chức biểu tình quy mô toàn quốc vào tháng 9, nhằm phản đối “chính sách thắt lưng buộc bụng” mới của Chính phủ.
Dự thảo kế hoạch ngân sách sẽ được đưa ra thảo luận chính thức tại Quốc hội vào mùa thu tới. Tuy nhiên, với việc Chính phủ không nắm đa số tuyệt đối, nguy cơ bị bác bỏ là hoàn toàn có thể xảy ra nếu không đạt được sự ủng hộ từ các nhóm trung lập.
Nói tóm lại, “trận chiến” ngân sách này hứa hẹn sẽ là một trong những chủ đề định hình chính trường Pháp trong những tháng tới, với hậu quả có thể ảnh hưởng tới cuộc bầu cử tổng thống năm 2027.
