Nguy cơ ngừng thi công vì chờ điều chỉnh tổng mức đầu tư

Vì những vướng mắc liên quan đến thủ tục điều chỉnh tổng mức đầu tư, tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) phải về đích trễ 1 năm, tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) cũng phải trễ hẹn 2 năm. Sau nhiều năm “cầu cứu” Chính phủ nhanh chóng thông qua điều chỉnh tổng mức đầu tư, hai dự án metro khi được giao về cho TPHCM quyết định, vẫn tiếp tục phải nằm chờ vì chưa nhận được ý kiến thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) cũng như Bộ Tài chính (TC).

Nguy cơ kiện tụng với nhà thầu nước ngoài

Mới đây nhất, ngày 7.10, UBND TP.Hồ Chí Minh đã có văn bản kiến nghị Bộ KHĐT, Bộ TC đẩy nhanh việc thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn điều chỉnh hai dự án metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương). Theo UBND TP.Hồ Chí Minh, hiện hội đồng thẩm định 2 dự án metro đã hoàn thành đánh giá toàn bộ tình hình thực hiện dự án; hoàn thành tổ chức thẩm định nội bộ việc điều chỉnh, bao gồm thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn gửi Bộ KHĐT, Bộ TC có ý kiến xem xét.

Căn cứ kế hoạch thẩm định, phê duyệt điều chỉnh cho 2 dự án, thời hạn hoàn tất hồ sơ dự kiến phải kết thúc trước ngày 21.10 nhằm đảm bảo kịp thời gian trình HĐND TP.Hồ Chí Minh vào kỳ họp cuối năm. Tuy nhiên cho đến nay, thành phố vẫn chưa nhận được ý kiến thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn từ 2 Bộ.

Theo UBND TP.Hồ Chí Minh, tuyến metro số 1 hiện đã đạt 67% khối lượng tổng thể và đang ở giai đoạn tập trung toàn bộ mọi nguồn lực nhằm đảm bảo tiến độ hoàn thành công trình đưa vào khai thác quý 4/2021. Nếu các thủ tục phê duyệt điều chỉnh không kịp hoàn thành trong tháng 11, việc chậm trễ thanh toán cho các nhà thầu chắc chắn dẫn đến nguy cơ ngừng, giãn tiến độ thi công, thậm chí dẫn đến tranh chấp, kiện tụng với các nhà thầu nước ngoài.

Tương tự, tuyến metro số 2 đang ở giai đoạn đấu thầu tuyển chọn nhà thầu xây dựng song song với quá trình điều chỉnh dự án. Nếu không được thông qua điều chỉnh tổng mức đầu tư trong tháng 11, kế hoạch trao thầu, giải ngân các hiệp định vay của nhà tài trợ sẽ không kịp thực hiện trước hạn cuối vào tháng 12.2020, dẫn đến nguy cơ hết hiệu lực hiệp định vay, dự án mất nguồn vốn và ngưng trệ.

Với yêu cầu bức thiết nêu trên, UBND TP.Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ trưởng Bộ KHĐT đặc biệt quan tâm, thu xếp chủ trì một buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ TC, Chủ tịch UBND TP.Hồ Chí Minh cùng với đại diện các cơ quan liên quan trong thời gian từ ngày 7 - 11.10 để lắng nghe, trao đổi, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong công tác thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn điều chỉnh của 2 dự án.

Trên nóng dưới lạnh?

Trước đó, ngày 12.4.2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và lãnh đạo các bộ, ngành, TPHCM thị sát khu vực nhà ga Bến Thành và đường hầm tuyến metro số 1. Liên quan đến nguồn vốn triển khai dự án metro số 1 từ hơn 17.000 tỉ đồng tăng lên hơn 47.000 tỉ đồng, Thủ tướng cho biết, Chính phủ cùng các bộ, ngành Trung ương đã xin ý kiến để quyết định giao việc điều chỉnh tổng dự toán và danh mục cụ thể công việc cho TP.Hồ Chí Minh để chủ động triển khai kịp thời, tốt nhất. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ đạo Bộ trưởng Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể; Bộ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng (trực tiếp cùng Thủ tướng thị sát tuyến metro số 1 - PV) tích cực phối hợp, chủ động tháo gỡ các thủ tục còn vướng mắc để dự án đặc biệt quan trọng này có thể hoàn thành vào năm 2020 như kế hoạch đã đề ra.

nguy co ngung thi cong vi cho dieu chinh tong muc dau tu

Dự án metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đã hoàn thành 67% tiến độ. Ảnh: MINH QUÂN

Như vậy, đã gần 6 tháng kể từ ngày Thủ tướng trực tiếp thị sát và chỉ đạo trên công trường tuyến metro số 1, đến nay, dù đã đạt 67% khối lượng thi công nhưng tuyến metro số 1 vẫn chưa hoàn thành xong thủ tục để được thông qua tổng mức đầu tư, làm cơ sở để Trung ương giải ngân, cấp vốn.

Theo UBND TP.Hồ Chí Minh, dự án metro số 1 dự kiến dự án hoàn thành năm 2017 và đưa vào khai thác năm 2018. Nhưng do chậm trễ giải phóng mặt bằng cũng như phải lập lại thiết kế kỹ thuật cho nhà ga ngầm Bến Thành tích hợp các tuyến metro số: 1, 2, 3a, 4 nên thời gian dự kiến lùi tới năm 2020. Tuy nhiên, mới đây qua rà soát, cập nhật lại tiến độ điều chỉnh dự án (điều chỉnh tổng mức đầu tư), Ban quản lý dự án đường sắt đô thị TP.Hồ Chí Minh lại điều chỉnh thời gian đưa công trình vào khai thác quý 4/2021. Không chỉ tuyến số 1 chật vật vì chưa được bố trí vốn đầy đủ, tuyến metro số 2 hiện cũng phải tiếp tục xin lùi thời gian về đích về đích từ năm 2024 đến năm 2026 cho phù hợp với thực tế.

Theo đại diện Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.Hồ Chí Minh, nếu chưa được thông qua điều chỉnh tổng mức đầu tư, thành phố không thể ký hợp đồng vay lại với Bộ Tài chính, không thể giải ngân vốn vay ODA và tiếp tục phải tạm ứng vốn ngân sách để thanh toán cho nhà thầu. Chưa kể, thủ tục thanh toán cũng gặp nhiều khó khăn.

Để đảm bảo tiến độ thi công tuyến metro số 1, TP.Hồ Chí Minh đã phải 3 lần tạm ứng với tổng số tiền hơn 5.000 tỉ đồng từ ngân sách thành phố. Hiện số tiền tạm ứng này vẫn chưa được ngân sách Trung ương hoàn về do tuyến metro số 1 chưa được điều chỉnh tổng mức đầu tư.