Cách đây hơn 1 năm, sau khi bị chính quyền phát hiện, lập biên bản và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính, buộc chủ đầu tư phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả, tháo dỡ công trình vi phạm, thế nhưng đến nay, những công trình xây dựng trái phép tại điểm du lịch "Vườn Vô Cực", ở phường Cầu Mây, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai vẫn ngang nhiên tồn tại. Trách nhiệm này thuộc về ai hiện vẫn là câu hỏi được dư luận quan tâm.
Không đủ điều kiện cấp phép
Báo CAND số 6343, ra ngày 9/12 có bài phản ánh "Điểm "sống ảo" bậc nhất miền Bắc được xây dựng trái phép như thế nào?" xoay quanh vi phạm về trật tự xây dựng, hoạt động kinh doanh tại điểm du lịch mang tên "Vườn Vô Cực", ở tổ 3, phường Cầu Mây, thị xã Sa Pa do Công ty Phát triển du lịch Xanh Việt Nam làm chủ đầu tư, khiến cho nhiều người không khỏi bức xúc.
Trước đó, ngày 18/3/2021, qua kiểm tra, UBND phường Cầu Mây phát hiện, chủ đầu tư gồm: ông Đỗ Trọng Nguyên (sinh năm 1977, ở tổ 1, phường Sa Pa, thị xã Sa Pa) và ông Hoàng Công Tuấn (sinh năm 1980, ở tổ 7, phường Bắc Cường, TP Lào Cai) tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất trồng cây hàng năm khác sang mục đích sử dụng đất phi nông nghiệp khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép; tự ý xây dựng 1 công trình với diện tích 800m2; đổ 25 cột bê tông cốt thép… nên đã lập biên bản vi phạm hành chính và gửi kèm hồ sơ để Phòng Tài nguyên và môi trường (TN&MT) thị xã Sa Pa tham mưu UBND thị xã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính và bắt khắc phục hậu quả.
Ngày 24/3/2021, UBND thị xã Sa Pa đã ban hành Quyết định số 135/ QĐ-XPVPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với ông Đỗ Trọng Nguyên. Tuy nhiên, do chưa khắc phục hậu quả, ngày 24/5/2021, UBND phường Cầu Mây tiếp tục ban hành Văn bản số 135/UBND-ĐC về việc đề nghị tham mưu ban hành quyết định cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với trường hợp này.
Mới đây, ngày 1/12/2022, UBND thị xã Sa Pa tiếp tục ban hành Quyết định số 3710/QĐ-CCXP về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định số 135/QĐ-KPHQ ngày 24/3/2021 của Chủ tịch UBND thị xã Sa Pa và xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Đỗ Trọng Nguyên vì đã có hành vi tự ý chuyển đổi đất trồng cây hàng năm sang đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị; buộc khôi phục tình trạng sử dụng đất ban đầu bằng hình thức tháo dỡ toàn bộ công trình xây dựng trên đất vi phạm trong thời hạn 15 ngày.
Trao đổi với phóng viên Báo CAND, ông Trần Sơn Bình, Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Lào Cai cho biết, Luật Doanh nghiệp không cấm tổ chức, cá nhân kinh doanh tại địa điểm khi chưa được công nhận là điểm du lịch. Tuy nhiên, việc kinh doanh tại địa điểm đó phải đáp ứng các quy định của pháp luật về Luật Doanh nghiệp, Luật Du lịch và pháp luật có liên quan, tuỳ thuộc vào loại hình kinh doanh.
"Đối với trường hợp hoạt động của "Vườn Vô Cực", đơn vị trước đó có tiếp nhận hồ sơ của Công ty cổ phần Phát triển du lịch Xanh Việt Nam về việc đề nghị công nhận điểm du lịch "Vườn Vô Cực". Tuy nhiên, qua thẩm định hồ sơ, Sở Du lịch tỉnh Lào Cai yêu cầu công ty cung cấp những giấy tờ liên quan nhưng đơn vị này cũng không đáp ứng được nên không đủ điều kiện cấp phép. Ngày 11/8/2022, Sở Du lịch tỉnh Lào Cai đã ra Thông báo kết quả thẩm định hồ sơ không đủ căn cứ pháp lý, điều kiện cấp phép", ông Trần Sơn Bình thông tin.
Sa Pa từng được coi là viên ngọc quý của du lịch vùng Tây Bắc. Thế nhưng những năm gần đây, cùng với sự phát triển chung, nhiều nhà hàng, quán karaoke, massage… mọc lên xô bồ, khiến Sa Pa giống hệt những đô thị khác ở Việt Nam. Đặc biệt hơn, hàng loạt công trình xây dựng nhà ở, homestay trái phép trên danh thắng ruộng bậc thang, trong đó có sự góp mặt của "Vườn Vô Cực" đã khiến cho quy hoạch Sa Pa thêm phần bị băm nát.
Ông Trần Việt Hoà, một kiến trúc sư từng nhiều năm công tác tại Sa Pa cho biết, những năm gần đây, ruộng bậc thang ở Sa Pa bị tàn phá nghiêm trọng, phá vỡ quy hoạch và vẻ đẹp vốn có của nó khi nhiều chủ đầu tư đã ngang nhiên san lấp để xây dựng các homestay, nhà ở để kinh doanh từ dịch vụ du lịch. Chỉ trong vài năm, hình ảnh đô thị của Sa Pa trở nên nham nhở, đường sá đông đúc.
Được biết, năm 2003, UBND tỉnh Lào Cai đã mời một nhóm chuyên gia đến từ Đại học Bordeaux, Cộng hoà Pháp xây dựng Dự án quy hoạch Sa Pa. Nhóm chuyên gia đã đi khảo sát, điều tra, chụp ảnh, đo, vẽ… chi tiết về thị trấn Sa Pa (nay là thị xã Sa Pa) và rồi cho ra sản phẩm là bộ "Quy chế Đô thị Sa Pa" sau đó đã được UBND tỉnh Lào Cai thông qua và công bố rộng rãi.
Tại bản quy chế này, những nguyên tắc thiết kế đô thị cơ bản được khuyến cáo áp dụng ở Sa Pa là mọi công trình được quy hoạch và xây dựng trên các sườn đồi quanh suối theo dạng các ban công giật cấp kiểu bậc thang, đảm bảo tầm nhìn cảnh quan hướng về núi và thung lũng. Các công trình xây dựng mới phải hoà nhập với đặc trưng cảnh quan tự nhiên của Sa Pa vốn được tạo bởi địa hình núi, các đường phân thuỷ, thung lũng và thảm thực vật.
Cần làm rõ trách nhiệm khi để xảy ra vi phạm
Trao đổi với phóng viên, ông Phan Đăng Toàn, Bí thư Thị uỷ Sa Pa cho biết, khoảng năm 2021, tình trạng xây dựng homestay kinh doanh du lịch ở Sa Pa phát triển mạnh. Có đến 80% homestay xây dựng trái phép. Còn chỗ "Vườn Vô Cực", sau khi nắm được thông tin, Thị uỷ cũng đã có Thông báo, Chỉ thị, chỉ đạo UBND thị xã và cơ quan chuyên môn xử lý nghiêm.
Ông Nguyễn Quốc Huy, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải - Xây dựng tỉnh Lào Cai cho biết, bộ "Quy chế Đô thị Sa Pa" gồm 5 tập. Việc áp dụng "Quy chế Đô thị Sa Pa" giúp cho cơ quan quản lý tốt hơn về quy hoạch kiến trúc, tuy nhiên quy chế thì không có chế tài xử phạt như luật nên cũng có cái khó. Mặc dù vậy, nếu như trách nhiệm của chính quyền địa phương khi đã có quy chế đó thì phải chỉ đạo xã, phường rà soát kiểm tra, khi phát hiện vi phạm phải được ngăn chặn kịp thời.
Đối với trường hợp "Vườn Vô Cực" xây dựng trên đất nông nghiệp, ông Nguyễn Quốc Huy chia sẻ, không thuộc thẩm quyền đơn vị quản lý. Việc sử dụng đất sai mục đích này do Sở TN&MT và quản lý đô thị địa phương xử lý. Mấy lần tỉnh cũng đã có văn bản chỉ đạo yêu cầu sở phải xử lý đối với những trường hợp tương tự nhưng theo quy định thì không thuộc thẩm quyền của Sở TN&MT mà do chính quyền địa phương xử lý.
Trao đổi với phóng viên Báo CAND, ông Hồ Cao Khải, Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai cho biết, liên quan đến sai phạm tại "Vườn Vô Cực", đơn vị chưa nhận được chỉ đạo của tỉnh. Tuy nhiên được biết, tỉnh đã chỉ đạo UBND thị xã Sa Pa. Để xảy ra những tồn tại như thế trước mắt cấp chính quyền địa phương phải xử lý. Sau đó có vướng mắc gì chắc tỉnh cũng sẽ chỉ đạo các cơ quan chức năng của tỉnh. Qua thông tin từ báo chí và cán bộ của đơn vị được biết, "Vườn Vô Cực" Sa Pa được xây dựng trên đất chưa có kế hoạch sử dụng đất. Hiện UBND thị xã Sa Pa cũng đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với chủ thể vi phạm. Hồ sơ hiện cũng đang ở Phòng TN&MT thị xã để tham mưu cho UBND thị xã xử lý. Sau này như thế nào, tỉnh chỉ đạo thì Sở TN&MT sẽ phối hợp với thị xã Sa Pa để xử lý.
"Dưới góc độ là cơ quan quản lý nhà nước về đất đai, tài nguyên nói chung, đơn vị sẽ có trách nhiệm tham mưu cho tỉnh. Nếu trường hợp quá thời gian đối tượng sai phạm chưa khắc phục hậu quả theo quyết định của thị xã Sa Pa, lúc đấy Sở TN&MT sẽ tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo xử lý quyết liệt, tránh tạo ra tiền lệ xấu, để cho người dân cũng như đối tượng sử dụng đất khác thực hiện theo đúng quy định pháp luật về quản lý đất đai nói riêng cũng như về quy định pháp luật khác nói chung", ông Hồ Cao Khải nhấn mạnh.
Nhằm tiếp tục làm rõ tính pháp lý cũng như trách nhiệm của chính quyền và cơ quan chuyên môn quản lý để xảy ra những sai phạm này, phóng viên Báo CAND đã đặt lịch làm việc với UBND tỉnh Lào Cai. Ngoài các nội dung liên quan đến "Vườn Vô Cực", thông tin một vị là Trưởng một Ban của tỉnh Lào Cai được một Phó Chủ tịch UBND phường Cầu Mây tiết lộ có "cổ phần" trong "Vườn Vô Cực" cũng được phóng viên đề cập, xác minh nhằm đảm bảo khách quan, tránh làm ảnh hưởng đến uy tín của tỉnh.
Trao đổi qua điện thoại với phóng viên Báo CAND về vụ việc "Vườn Vô Cực", ông Phan Quốc Nghĩa, Chánh Văn phòng UBND tỉnh Lào Cai cho biết, UBND tỉnh cũng đã giao cho thị xã Sa Pa xử lý, đang chờ báo cáo của thị xã Sa Pa. Còn thông tin về lãnh đạo cơ quan ban, ngành của tỉnh có liên quan, việc này sẽ được báo cáo lại lãnh đạo tỉnh.
Tính đến thời điểm hiện tại, chủ đầu tư xây dựng trái phép những công trình tại điểm du lịch "Vườn Vô Cực" vẫn "án binh bất động", chưa chấp hành các quyết định buộc khôi phục hiện trạng ban đầu. Thậm chí, ngay sau khi Quyết định số 3710 của UBND thị xã Sa Pa ban hành được vài ngày thì ngày 5/12/2022, Công ty cổ phần Phát triển du lịch Xanh Việt Nam cũng đã nhanh chóng có Thông báo số 50/CV-VVC về việc tạm dừng hoạt động khu "Vườn Vô Cực" với lý do để bảo trì, bảo dưỡng cơ sở hạ tầng và cảnh quan… Phải chăng đây là hành vi nhằm đối phó, kéo dài tồn tại vi phạm?
Thời gian qua, tỉnh Lào Cai đã rất nỗ lực chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành xử lý quyết liệt các công trình xây dựng trái phép trên địa bàn tỉnh. Điển hình như việc xử lý, buộc tháo dỡ các công trình vi phạm tại Khu du lịch sinh thái Happy Farm (tại thôn Sơn Mãn 1, xã Vạn Hòa, TP Lào Cai), được cấp giấy chứng nhận cho loại hình trang trại tổng hợp từ năm 2016. Tuy nhiên, khi chưa đầy đủ thủ tục, chủ đầu tư đã tự ý xây dựng một số hạng mục công trình như tượng hình người, trụ cối xay gió, nhà chòi, công trình, trồng hoa, cây cảnh, tạo cảnh quan phục vụ cho hoạt động kinh doanh thương mại dịch vụ du lịch và san tạo mặt bằng trên đất rừng sản xuất…
Trước những sai phạm tại điểm du lịch "Vườn Vô Cực" vẫn hiện hữu, phải chăng việc xử lý vi phạm từ phía chính quyền và cơ quan chuyên môn còn thiếu kiên quyết khiến cho "con bệnh nhờn thuốc"? Trách nhiệm để xảy ra sai phạm thuộc về ai vẫn là câu trả lời còn bỏ ngỏ. Báo CAND sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc về công tác chấp hành pháp luật của chủ đầu tư cũng như hoạt động của các cơ quan có trách nhiệm tham gia xử lý vụ việc này.
