Để lễ cúng Rằm tháng 7 diễn ra trọn vẹn với đầy đủ ý nghĩa, có một số lưu ý quan trọng mà các gia đình không nên bỏ qua.
Rằm tháng 7 hằng năm là một trong những ngày lễ tâm linh quan trọng nhất của người Việt. Đây không chỉ là ngày xá tội vong nhân mà còn là lễ Vu lan báo hiếu, mang ý nghĩa sâu sắc trong đời sống tinh thần. Vào dịp này, con cháu tưởng nhớ tổ tiên, tri ân công sinh thành của cha mẹ, đồng thời bày tỏ lòng từ bi với chúng sinh, cô hồn.
Để nghi lễ diễn ra trang trọng, đúng truyền thống và giữ trọn ý nghĩa tâm linh, có một số lưu ý quan trọng mà mỗi gia đình nên ghi nhớ khi cúng Rằm tháng 7.
Chọn thời điểm cúng
Năm 2025, Rằm tháng 7 rơi vào thứ Bảy, ngày 6/9 Dương lịch, trùng vào dịp cuối tuần. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để các gia đình quây quần đông đủ, cùng nhau chuẩn bị lễ cúng và sum vầy bên mâm cơm tưởng nhớ tổ tiên.
Thời điểm lý tưởng nhất là để cúng Rằm tháng 7 là đúng ngày 15/7 Âm lịch, tuy nhiên, nhiều gia đình có thể cúng sớm từ mùng 2/7 đến trước 12h trưa 15/7.
Theo sách “Tìm hiểu văn hóa Phương Đông 365 ngày” của tác giả Thiên Nhân (NXB Thanh Hóa), một số ngày Hoàng đạo tốt để tiến hành cúng rằm tháng 7 năm nay gồm:
- Ngày 2/7 Âm lịch – tức 24/8 (Chủ Nhật)
- Ngày 7/7 Âm lịch – tức 29/8 (thứ Sáu)
- Ngày 8/7 Âm lịch – tức 30/8 (thứ Bảy)
- Ngày 12/7 Âm lịch – tức 3/9 (thứ Tư)
- Ngày 14/7 Âm lịch – tức 5/9 (thứ Sáu)
Mâm lễ mặn cúng Rằm tháng 7 được bày đủ màu sinh động. (Ảnh: Thuy Linh Do)
Chuẩn bị lễ vật đầy đủ và trang trọng
Mỗi gia đình có cách chuẩn bị lễ cúng khác nhau tùy điều kiện, phong tục và quan niệm. Thông thường, lễ cúng Rằm tháng 7 sẽ gồm ba phần chính: Mâm cúng Phật, mâm cúng gia tiên và mâm cúng cô hồn.
Mâm cúng Phật
Đối với các gia đình theo đạo Phật, mâm cúng Phật là phần không thể thiếu. Lễ vật dâng Phật không cần quá cầu kỳ, điều quan trọng là sự thành tâm. Một mâm cúng chay đơn giản hoặc một đĩa trái cây tươi đã đủ để thể hiện lòng tôn kính. Thời điểm thích hợp nhất để cúng Phật là ban ngày, sau đó gia đình sẽ thụ lộc tại nhà.
Mâm cúng gia tiên
Đây là phần quan trọng nhất trong lễ Rằm tháng 7. Mâm cúng gia tiên cần được chuẩn bị tươm tất, thể hiện sự hiếu kính. Thông thường, lễ vật gồm:
- Trầu cau, hương, đèn, nến
- Hoa tươi (thường là hoa huệ, hoa cúc, hoa hồng)
- Trái cây tươi theo mùa
- Chén rượu, chén nước
- Xôi gấc, xôi đậu xanh hoặc cơm trắng
- Các món mặn như gà luộc, thịt lợn, cá
- Các món chay thanh tịnh như đậu phụ, nộm, rau củ.
Người dân chọn mua gà cúng đã bày sẵn tại chợ. (Ảnh: Minh Đức)
Mâm cúng cô hồn
Mâm cúng cô hồn được bày ngoài trời hoặc trước cửa nhà, dành cho những vong linh không nơi nương tựa. Lễ vật thường có:
- Gạo, muối (sau khi cúng rải ra ngoài)
- Cháo trắng loãng
- Ngô, khoai, sắn
- Bánh kẹo, bỏng ngô (nhất là cho những vong linh trẻ nhỏ)
- Nến, hương, tiền vàng mã.
Lau dọn và bày biện bàn thờ
Trước khi tiến hành lễ cúng, bàn thờ cần được lau dọn sạch sẽ, bát hương được đặt ngay ngắn, mâm cúng bày ở vị trí trang trọng nhất. Lễ vật cần sắp xếp cân đối, hài hòa, tránh đặt bừa bộn hoặc trực tiếp dưới đất. Đây là bước quan trọng để thể hiện lòng thành và sự tôn kính với tổ tiên cũng như các vong linh.
Chuẩn bị văn khấn đầy đủ
Ngoài lễ vật, văn khấn là phần không thể thiếu trong nghi thức cúng Rằm tháng 7. Bài khấn thường bao gồm lời mời tổ tiên, thần linh chứng giám, lời tri ân công đức, cùng những mong cầu bình an, sức khỏe và hạnh phúc cho gia đình. Khi đọc văn khấn, gia chủ cần giữ thái độ trang nghiêm, thành kính, tránh đọc qua loa hoặc thiếu tập trung.
Một số lưu ý khác
Một thắc mắc phổ biến là liệu Rằm tháng 7 bắt buộc phải cúng chay hay không. Theo quan điểm Phật giáo, cúng chay mang ý nghĩa thanh tịnh, từ bi, tránh sát sinh, qua đó hồi hướng công đức cho tổ tiên và các vong linh. Tuy nhiên, điều này không bắt buộc.
Nhiều gia đình vẫn dâng cả cỗ mặn và cỗ chay ở các ban thờ khác nhau, miễn là phù hợp với phong tục địa phương và điều kiện riêng. Quan trọng nhất trong nghi lễ không phải ở hình thức, mà chính là tấm lòng thành kính của gia chủ.
Mâm cỗ chay cúng ngày Rằm tháng 7. (Ảnh: Yêu Bếp)
Nhiều người quan niệm rằng đốt vàng mã càng nhiều thì càng thể hiện sự hiếu kính và đủ đầy cho người đã khuất. Tuy nhiên, quan niệm này dần được điều chỉnh theo hướng văn minh hơn.
Ngày nay, để bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ, nhiều gia đình đã giảm số lượng vàng mã hoặc bỏ hẳn tục đốt. Thay vào đó, họ chú trọng hơn đến sự trang nghiêm của lễ cúng, cũng như thể hiện hiếu đạo bằng những hành động thiết thực trong cuộc sống.
Khi cúng Rằm tháng 7, các gia đình nên chuẩn bị mâm cúng vừa đủ, tránh lãng phí. Ưu tiên sự sạch sẽ, trang trọng hơn là cầu kỳ, phô trương. Gia chủ thực hiện nghi thức với tâm thế an tịnh, không cúng qua loa. Tùy vào điều kiện và phong tục từng vùng mà lựa chọn cách cúng phù hợp.
