Những giáo viên lái xe buýt, làm bồi bàn ngoài giờ giảng

Để đủ tiền trang trải cuộc sống, một số giáo viên ở Mỹ phải làm tổng cộng sáu công việc, trở về nhà khi con đã đi ngủ.

Một ngày tháng ba, Craig Troxell thận trọng bước trên mái nhà của một khách hàng, kiểm tra dấu vết do trận mưa đá từ cơn bão ở Oklahoma để lại. Ông vẫn còn ngửi thấy mùi cỏ mới cắt từ phía bên kia của thị trấn, nơi ông vừa đến dọn vườn để kiếm thêm vài đôla.

Troxell (50 tuổi), không phải người làm vườn hay nhân viên sửa mái nhà ở những nơi xảy ra thiệt hại do thiên tai. Ông là giáo viên khoa học toàn thời gian ở trường trung học, nhưng làm tổng cộng bốn công việc để trang trải cuộc sống. Trước và sau giờ giảng, ông còn nhận thêm việc lái xe buýt đưa đón học sinh.

“Giáo viên ngày càng nhụt chí. Tôi quen rất nhiều người đã bỏ nghề và tìm một công việc khác. Họ không còn muốn đi dạy nữa”, Troxell nói.

Oklahoma là một trong ba tiểu bang xếp chót trên cả nước Mỹ về lương giáo viên. Các nhà giáo ở đây thường phải làm việc khoảng 10 năm trước khi đạt được mức lương 40.000 USD mỗi năm. Tính đến tháng 3 năm 2018, họ chưa nhận được khoản tăng lương nào trong suốt 10 năm.

Trước tình trạng giáo viên bỏ sang bang khác có mức lương cao hơn, các nhà lập pháp đã đồng ý tăng trung bình 6.100 USD cho giáo viên, 1.250 USD cho nhân viên hỗ trợ và 50 triệu cho quỹ giáo dục, được thống đốc bang Mary Fallin ký duyệt cuối tháng ba. Tuy nhiên, nhiều giáo viên cho rằng số tiền đó không đủ. Hiệp hội giáo viên Oklahoma đã kêu gọi tăng 10.000 USD mỗi năm cho giáo viên, 5.000 USD cho nhân viên hỗ trợ và bổ sung 200 triệu USD cho quỹ giáo dục.

Để gây sức ép cho chính quyền, Troxell và hàng nghìn đồng nghiệp quyết định đình công từ ngày 2/4 cho đến khi đòi được quyền lợi, đồng nghĩa một số trường ở bang phải đóng cửa vô thời hạn. “Chúng tôi đã hết sức chịu đựng”, Troxell nói.

Ông không đơn độc trong những năm qua. Nhiều giáo viên đã tâm sự với CNN rằng họ làm rất nhiều nghề như giao đồ ăn, bán hàng, lái xe, phục vụ nhà hàng và thậm chí mang thai hộ để có tiền trả các hóa đơn. Đối với một số người, ngân hàng thực phẩm đã hỗ trợ họ rất nhiều trong việc nuôi con.

Thầy giáo làm sáu nghề

nhung giao vien lai xe buyt lam boi ban ngoai gio giang

Thầy giáo Toán Jonathan Moy lái xe buýt sau khi tan lớp, rồi tiếp tục với công việc trọng tài cho hai trận bóng chày. Ảnh: CNN

Hầu như mỗi buổi sáng, hai cô con gái của Jonathan Moy lại hỏi anh một câu đau lòng: “Hôm nay bọn con có được gặp bố không?”.

Anh suy nghĩ về số ngày trả lời “không” và cảm thấy đau nhói: “Nhìn vẻ buồn rầu của con gái khi bạn nói sẽ không gặp chúng, thật là khó khăn. Điều đó khiến tim tôi tan nát, bởi không phải lỗi của chúng, cũng không phải lỗi của tôi. Đó là tình huống mà chúng tôi đang gặp phải”.

Moy dạy đại số ở trường trung học, lái xe buýt đưa đón học sinh vào buổi chiều, huấn luyện bóng đá và đấu vật, làm trọng tài cho giải bóng chày Little League và làm tài xế cho dịch vụ đi xe chung (rideshare). Tất cả nỗ lực này giúp thầy giáo 40 tuổi mang về nhà khoảng 36.000 USD mỗi năm sau khi trừ thuế.

“Đêm qua tôi lái xe Lyft và Uber trong sáu, bảy giờ. Khi bạn phải làm điều đó để tăng thu nhập, bạn không thể về nhà khi bọn trẻ lên giường đi ngủ”, anh nói.

Nhưng anh cố chống chọi sự mệt mỏi khi chuông reo tại trường trung học Yukon, phía tây thành phố Oklahoma, thành phố lớn nhất bang. Khi 32 thanh thiếu niên lần lượt vào lớp, thái độ của Moy cũng trở nên vui tươi như những ánh đèn xanh vàng trên trần nhà.

“Nếu bạn có thể khiến học sinh tham gia vào tiết học, hào hứng với những trò đùa của bạn hoặc chỉ đơn giản là trải qua khoảng thời gian dễ chịu, bạn đã khá thành công”, Moy cho biết.

Khi giải thích về khái niệm đại số mới, Moy dùng các phép so sánh với kẹo thạch đậu và bánh taco. Anh bày ra những trò chơi thú vị để học sinh thực hành phân tích đa thức.

Phong cách không chính thống của Moy đã được đền đáp bằng quả ngọt. Khi xem kết quả bài kiểm tra chuẩn hóa STAR, anh thấy học sinh tiến bộ rất nhiều.

Zach Ennis, học sinh trong lớp cho biết thầy Moy là giáo viên giỏi, thầy khiến môn đại số trở nên dễ hiểu hơn. Khi biết thầy sắp tham gia biểu tình, Ennis ủng hộ nhiệt tình dù biết sẽ phải học bù một số ngày vào kỳ nghỉ hè. “Thật buồn khi thầy phải làm nhiều việc như vậy. Thầy nên thoải mái để chỉ tập trung vào việc giảng dạy thôi”, em nói.

Moy muốn tiếp tục giảng dạy ở Oklahoma, nơi anh sinh ra và lớn lên. Nhưng anh và vợ Kendra, cũng là giáo viên ở cấp tiểu học, không thể hiểu tại sao các nhà giáo dục ở bang này lại được trả quá ít so với đồng nghiệp ở bang láng giềng như Texas và Arkansas.

“Lương ở các trường công lập tại Fort Worth (Texas) khởi điểm từ 51.000 USD. Ở Oklahoma, lương khởi điểm chỉ ở mức 31.000 USD. Ngay cả khi bạn đã dạy 25, 30 năm, thật khó để có được mức thu nhập kia”, Moy nói.

Mặc dù lương rất ít ỏi, vợ chồng Moy chi tổng cộng 2.000 USD cho lớp học của họ mỗi năm, gồm mua bút chì màu và keo khô cho học sinh lớp ba của Kendra. Tại trường cô, mọi học sinh đều đủ điều kiện để ăn trưa miễn phí hoặc giảm giá.

Con gái 10 tuổi của họ, Karlie ước bố có thời gian cùng chơi bóng rổ và bóng mềm. Nhưng cô bé hiểu lý do bố phải đi dạy và làm nhiều việc khác cùng lúc. “Em muốn bố làm những gì mà bố yêu thích. Bố chỉ đang cố gắng giúp đỡ gia đình mà thôi”, Karlie nói.

Cô giáo mang thai hộ

Khi Allyson Kubat (29 tuổi) bắt đầu dạy ở trường trung học Mustang, trường không có chương trình tranh biện. Chỉ ba năm sau khi ra mắt, Kubat đã sẵn sàng đưa đội tranh biện bất khả chiến bại của mình đến giải đấu lớn vào tháng sáu. Đây là hoạt động cuối cùng của cô với tư cách một giáo viên.

“Tôi đã quyết định, dù rất khó khăn, rằng năm tới tôi sẽ không đi dạy nữa”, Kubat ngậm ngùi nói.

Dù yêu thích giảng dạy, Kubat muốn từ bỏ để không phải đi làm thêm, có thể dành thời gian cho hai con. Ảnh: CNN

Dành ra 60-90 giờ mỗi tuần để hỗ trợ những đứa trẻ ở lớp đồng nghĩa với việc cô hiếm khi được nhìn thấy con. Một ngày nọ, sau giờ tan lớp, con gái 9 tuổi của cô gọi điện và hỏi: “Mẹ ơi, hôm nay mẹ có về nhà không? Hay mẹ lại làm việc?”. Bởi sau khi rời thường, cô tiếp tục làm công việc thứ hai, thứ ba, và không thể về nhà khi con gái đi ngủ.

Nghề tay trái của Kubat bao gồm điều phối sự kiện, giao đồ ăn và mang thai hộ - một việc liều lĩnh khiến cơ thể cô chịu căng thẳng đáng kể nhưng trả nhiều hơn mức lương giáo viên đến 33.000 USD.

“Một học sinh của tôi đã hỏi: Nghề tay trái của cô là gì? Bọn trẻ ở bang này biết thầy cô giáo của chúng không chỉ dạy học. Chúng biết chúng tôi phải làm việc khác để kiếm sống”, cô nói.

Chồng cô, Clint, là một chánh văn phòng, không kiếm được nhiều tiền hơn vợ là bao. Trước khi Kubat bắt đầu mang thai hộ lần hai, cặp đôi đã lên kế hoạch chi tiêu cho khoản thu nhập đó.

Sau năm học này, Kubat sẽ làm nghề lên kế hoạch tổ chức sự kiện toàn thời gian. Quyết định này khiến cô buồn vui lẫn lộn, bởi cô rất yêu việc giảng dạy. Nhưng cô đã mệt mỏi vì phải hy sinh thời gian dành cho gia đình.

Giáo viên có hai tấm bằng

Shontée Branton có bằng cử nhân và thạc sĩ về giáo dục mầm non. Nhưng khi cô đến quầy tính tiền của một cửa hàng tạp hóa, cô buộc phải quay lại. “Tôi nghĩ trong đầu, mình phải bỏ lại thứ gì đây? Bởi tôi biết mình không đủ tiền cho tất cả những thứ này. Có lẽ tôi muốn đống dâu tây này, nhưng tôi không cần dùng đến chúng cũng được”, cô giáo lớp 1 ở trường tiểu học Epperly Heights chia sẻ.

Sau 9 năm giảng dạy, Branton kiếm được khoảng 36.000 USD một năm. Cô trang trải cuộc sống bằng cách nhận làm gia sư, dạy học hè và làm việc tại Macy\'s – chuỗi cửa hàng thời trang, cả ở tầng bán lẻ và ở văn phòng nhân sự.

Thông thường, cô rời khỏi trường và đi thẳng đến Macy’s. Điều đó có nghĩa cô rời nhà từ 7h sáng nhưng đến 10h tối mới trở về. Căn hộ ở tầng 3 của cô khi đó giống như một đỉnh núi. “Tôi về đến nhà, ngồi trong ôtô suốt 30 phút vì không thể tập trung sức mạnh để lết lên cầu thang”, cô nói.

Branton đang suy nghĩ về việc chuyển đến Texas, nơi giáo viên với kinh nghiệm như cô có thể kiếm nhiều hơn khoảng 20.000 USD mỗi năm. Nhưng cô cũng lưu luyến với thành phố Del ở bang Oklahoma, nơi cô lớn lên, nơi mà tất cả học sinh ở trường đều đủ tiêu chuẩn để nhận bữa trưa miễn phí hoặc giảm giá.

“Tôi lớn lên trong gia đình mà cả bố và mẹ đều phải vật lộn với lạm dụng ma túy. Khi nhìn những đứa trẻ này, tôi thấy hình ảnh của bản thân”, cô nói.

Khi quyết định tham gia cuộc biểu tình trên toàn bang vào đầu tháng 4, cô không chỉ muốn đòi tăng lương giáo viên mà còn muốn chính quyền tài trợ nhiều hơn cho giáo dục của bang. Branton không thể tiếp tục dạy trong một lớp học nhồi nhét đến 34 học sinh trong khi chỉ có 25 cuốn sách giáo khoa.

Nếu phải lựa chọn một trong hai, tăng 10.000 USD cho lương giáo viên hay thêm 200 triệu USD cho quỹ tài trợ giáo dục, Branton không ngần ngại chọn vế thứ hai. Tuy mệt mỏi vì làm nhiều công việc cùng lúc, cô vẫn xác định quyền lợi của những đứa trẻ phải được đặt lên hàng đầu.

Nhưng nếu cả hai yêu cầu đó của tập thể giáo viên không được đáp ứng đầy đủ, Branton cho biết Oklahoma có khả năng mất thêm một giáo viên. “Tôi có thể rời đi. Đó sẽ là lựa chọn khó khăn nhất”, cô nói.

Giáo viên trẻ kiêm bồi bàn

8h sáng, Jennifer Winchester dạy tiếng Anh cho trẻ lớp 5. Nhưng 8h tối, cô đi qua đi lại, bưng những khay bánh enchilada tại một nhà hàng Mexico.

Là giáo viên năm đầu tiên, Winchester luôn ý thức sẽ gặp khó khăn về mặt tài chính. Cô đã được biết về mức tăng lương của giáo viên từ 0 đến 25 năm kinh nghiệm. Ở trường đại học, một diễn giả khách mời từng vào lớp cô và “cầu xin chúng tôi ở lại Oklahoma”, nói với các giáo viên tương lai rằng hãy nghĩ đến những đứa trẻ.

Do vậy, Winchester theo đuổi đam mê, ngay cả khi điều đó có nghĩa phải làm đêm để đủ khả năng trả các hóa đơn. “Tôi nhớ lại năm lớp 4, giáo viên của tôi đã nói với mẹ tôi trong một cuộc họp phụ huynh: Nếu con bé không trở thành giáo viên, tôi sẽ rất thất vọng. Khi ở lớp, tôi luôn giúp đỡ những học sinh khác”, Winchester kể.

Giờ đây, khi đã trở thành một giáo viên thực thụ, cô luôn cố gắng đặt nhiều tâm sức vào học sinh. Dù lương một năm chỉ 31.000 USD, cô đã chi 2.100 USD để chuẩn bị đồ dùng cho lớp học trong năm học vừa rồi, mua kệ sách mới và thay thế những chiếc bàn đã hỏng.

Mục tiêu lâu dài của Winchester là trở thành một cố vấn trung học. Nhưng cô không muốn bắt đầu học thạc sĩ về tư vấn giáo dục cho đến khi trả hết khoản nợ sinh viên 23.000 USD.

Hiện tại, cô hy vọng chiếc ôtô gần 10 năm của mình không bị hỏng, bởi đó sẽ là một thảm họa tài chính. Cô tưởng tượng về việc sở hữu một chiếc ôtô mới và đẹp hơn vào một ngày nào đó. “Tôi muốn chiếc xe có cửa sổ và khóa tự động”, cô nói.

Ngân hàng thực phẩm nuôi sống giáo viên

Lori Decter Wright, giám đốc điều hành Kendall Whittier, Inc, ngân hàng thực phẩm ở thành phố Tulsa, Oklahoma cho biết những người cần đến sự hỗ trợ của tổ chức cung cấp thực phẩm thường là nhân viên cửa hàng thức ăn nhanh hay người phải chịu gánh nặng của hóa đơn y tế. Tuy nhiên, năm 2015, cô bị sốc khi phát hiện xu hướng mới: Các giáo viên, gồm cả những người có bằng thạc sĩ, cũng cần cung cấp ngũ cốc, rau củ và đậu đóng hộp.

“Giáo viên của bang chúng tôi ở mức cận nghèo. Tôi bắt đầu phải đặt câu hỏi: Điều gì đã xảy ra ở Oklahoma khiến những nhà giáo chuyên nghiệp, làm việc toàn thời gian phải dựa vào các dịch vụ của chúng tôi để sống?”, cô nói.

Michael Turner là một trong những giáo viên đến ngân hàng thức ăn, ngượng ngùng khi thừa nhận cần sự giúp đỡ. Anh là một ông bố đơn thân, vừa ly hôn và đang chăm sóc một cô con gái có nhu cầu giáo dục đặc biệt. Anh cũng đã trở thành giáo viên giáo dục đặc biệt ở một trường trung học cơ sở thuộc bang Oklahoma.

Trước đây, mỗi khi trở về nhà, Turner đối mặt với cảm giác tội lỗi vì những chiếc kệ trong nhà bếp trống rỗng. Anh biết ơn sự trợ giúp của ngân hàng thực phẩm và hối hận vì đã không tìm đến dịch vụ này từ vài tháng trước.

Tình trạng thiếu hụt giáo viên trong năm học mới

Cuộc đình công của những giáo viên kể trên và hàng nghìn đồng nghiệp của họ đã kéo dài 9 ngày trong tháng 4. Họ tập trung tại tòa Quốc hội của bang tại thành phố Oklahoma, đổ xuống các đường phố xung quanh, giơ cao khẩu hiệu đòi cải thiện mức lương thuộc hàng thấp nhất nước Mỹ và tăng rất chậm. Hàng trăm khu học chánh buộc phải đóng cửa, học sinh cũng ùa ra đường, thực hiện nhiều chiến dịch để ủng hộ thầy cô giáo.

Cuộc đình công diễn ra sau hành động tương tự ở bang West Virginia cách đó khoảng một tháng, giúp giáo viên đòi được quyền lợi chính đáng. Trong thời gian đó, làn sóng biểu tình cũng bùng nổ ở bang Arizona và Kentucky, thể hiện sự khủng hoảng của nền giáo dục Mỹ.

Giáo viên Oklahoma tập trung trong tòa thị chính vào ngày thứ hai của cuộc biểu tình (3/4). Ảnh: Reuters

Ngày 13/4, cuộc đình công của giáo viên Oklahoma đã chấm dứt sau tuyên bố của Hiệp hội Giáo dục Oklahoma (OEA). Tuy không đạt được thỏa thuận, chủ tịch OEA, bà Alicia Priest khẳng định giáo viên đã chiến thắng và tinh thần đấu tranh vẫn còn tiếp tục. Bà cho biết cần đối mặt với thực tế khi không nhìn thấy động thái đáng chú ý nào của các nhà lập pháp. Kể từ khi cuộc biểu tình diễn ra, 582 người gồm các thành viên của hiệp hội, trong đó có nhiều giáo viên đã nộp đơn xin ứng cử vào bộ máy chính quyền bang, nhằm chống lại những người phản đối việc tài trợ cho giáo dục.

Reuters ngày 24/8 thông tin, ngay cả khi mức tăng lương 6.100 USD chính thức có hiệu lực, bang Oklahoma vẫn chứng kiến sự thiếu hụt nghiêm trọng đội ngũ giảng dạy vào đầu năm học này. Do chính quyền không đáp ứng nhu cầu tăng 10.000 USD mỗi năm cho đội ngũ giáo viên, nhiều người đã rời bang để được hưởng mức lương cao hơn ở nơi khác.

Cuối tháng 8, Hội đồng Giáo dục Oklahoma đã cấp 916 chứng chỉ giáo viên cấp tốc nhằm lấp đầy sự thiếu hụt của các giáo viên có trình độ. Đây là con số kỷ lục từ trước tới nay.

Việc sử dụng chứng chỉ này đã phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây. Trong năm học 2011-2012, bang đã cấp 32 chứng chỉ cấp tốc.

Tháng 5 năm 2017, số liệu của Cục Thống kê Lao động Mỹ cho thấy mức lương trung bình hàng năm cho giáo viên Oklahoma là 41.880 USD, ở mức thấp bậc nhất cả nước. Trong khi đó, bang láng giềng Texas trả lương giáo viên ở mức 57.830 USD và bang Kansas ở mức 50.470 USD.

Thống đốc đảng Cộng hòa Mary Fallin, người sẽ hết nhiệm kỳ vào tháng 1 năm sau, cho biết việc tăng lương giáo viên là một trong những thành tựu lớn nhất của bà. Tuy nhiên, các giáo viên và quản trị trường học nói rằng chính quyền gần như không làm gì để giảm bớt tình trạng quá tải học sinh trong lớp, sửa chữa cơ sở hạ tầng bị hư hỏng hay thay thế những cuốn sách giáo khoa cũ nát phải dán tạm bằng băng dính.

Cuộc khảo sát gần đây của Hiệp hội các trường học bang Oklahoma chỉ ra rằng tiểu bang sẽ bắt đầu năm học mới với 500 vị trí giáo viên bị khuyết, ngay cả khi đã cấp số lượng chứng chỉ giảng dạy cấp tốc lên mức kỷ lục.