Những mảnh đời góa phụ ở Afghanistan

Đàn ông trong gia đình bị khủng bố giết chết, để lại gánh nặng cho nhiều góa phụ ở Afghanistan.

Bà Janat Bibi đứng trước căn nhà lụp xụp dựng từ đá và bùn. Ảnh: AFP.

Janat Bibi là một góa phụ, sống cùng con trai trước khi con bà và hai cháu trai bị tổ chức khủng bố Taliban giết nốt trong một cuộc tấn công vào đồn cảnh sát Afghanistan vài tháng trước, khiến trong nhà không còn một người đàn ông trưởng thành nào, theo AFP.

Những mất mát này khiến bi kịch trong những gia đình nghèo như nhà bà Bibi tăng gấp đôi. Họ không chỉ mất đi người thân, mà còn mất đi người kiếm tiền chính trong gia đình.

Bibi và con dâu, hai góa phụ, chật vật nuôi nấng 12 đứa trẻ trong một ngôi làng hẻo lánh ở tỉnh Nangarhar, miền đông đất nước. Nơi đây, đàn ông còn khó tìm việc chứ đừng nói là phụ nữ.

"Chúng tôi không được chính phủ hỗ trợ gì sau khi tôi mất con trai và cháu trai. Họ là những người kiếm tiền chính trong cái gia đình đông miệng ăn này", bà già 65 tuổi vừa khóc vừa nói trong căn nhà đắp bằng bùn và đá ở Shemol.

Bà Bibi trở thành góa phụ trong cuộc chiến thập niên 80. Khi con trai quyết định gia nhập lực lượng cảnh sát ở tỉnh Zabul, bà vẫn ủng hộ, dù biết công việc đầy rẫy nguy hiểm.

Các lực lượng an ninh ở Afghanistan đang đối mặt với tổn thất nặng nề khi cố đánh bại Taliban, nhưng mức lương 530 USD hàng tháng khiến gia đình bà chấp nhận mối nguy này.

Bố chết, gia đình mất đi khoản thu nhập, đồng nghĩa với việc lũ trẻ phải lao động cùng bà và mẹ ở nông trường gần nhà để kiếm sống, thay vì tới trường đi học.

Số phận của họ cũng giống nhiều hộ dân trong ngôi làng 4.500 người, nơi khoảng 900 đàn ông trưởng thành, tương đương 20% dân số, đã gia nhập lực lượng an ninh Afghanistan.

"Tỷ lệ thương vong đang tăng", Amir Mohammad, một cán bộ thuộc hội đồng tỉnh Nangarhar cho biết. Hàng chục thi thể đã được đưa về làng trong những tháng gần đây.

Góa phụ ngày càng nhiều

Đa số thành viên trong lực lượng an ninh hơn 330.000 người của Afghanistan đến từ những ngôi làng giống như Shemol, vùng nông thôn cách thủ phủ Jalalabad khoảng 70 km.

Bà Bibi và các cháu ở làng Shemol. Ảnh: AFP.

Đất nước bị chiến tranh tàn phá, kinh tế ảm đạm, những người đàn ông như con cháu bà Bibi thường đánh bạc mạng sống để kiếm tiền nuôi gia đình.

Tuy nhiên, tỷ lệ thương vong đã tăng vọt sau khi NATO rút quân khỏi Afghanistan từ năm 2014. Tính riêng trong 4 tháng đầu năm nay, đã có hơn 2.500 người thiệt mạng trong các cuộc giao tranh, theo Cơ quan quan sát SIGAR của Mỹ.

Ở đất nước mà nam giới nắm quyền thống trị, góa phụ là người dễ bị tổn thương nhất. Đa số đều mù chữ, có rất ít hoặc không có kinh nghiệm làm việc. Họ có rất ít lựa chọn đi làm kiếm tiền nếu chồng chết.

Tuy vợ góa của nhân viên an ninh chết khi làm nhiệm vụ được quyền nhận lương của chồng cho tới khi tái hôn hoặc khi con đủ 18 tuổi, nhiều phụ nữ vẫn không biết cách tiếp cận nguồn tài chính này như thế nào, theo báo cáo của Liên Hợp Quốc.

Họ phải nộp hồ sơ cho chính quyền, chứng minh mối quan hệ của họ với binh lính hoặc cảnh sát đã chết, theo Bộ Lao động Xã hội.

"Họ phải tìm tới chúng tôi. Không ai bị bỏ rơi cả", phát ngôn viên bộ Abdul Fatah Ahmadzai nói.

Tổ chức phi lợi nhuận Giúp đỡ Anh hùng Afghanistan đã hỗ trợ 5.000 gia đình có người thân bị thương hoặc tử vong. Tuy nhiên, theo tổ chức này, tham nhũng là lý do chính khiến nhiều phụ nữ không được nhận trợ giúp cần thiết.

"Họ thường bị vòi tiền hối lộ khi nộp đơn, mà họ thì không có tiền", Nasreen Sharar, cán bộ chuyên trách dự án của tổ chức, cho hay.

Vòng tròn luẩn quẩn

Malekzada là một cảnh sát ở Zabul. Hai năm trước, anh chết vì bị Taliban tấn công, để lại gia đình rơi vào hoàn cảnh tương tự nhà bà Bibi. Vợ, mẹ già và hai con của anh ở Shemol đang vật lộn để kiếm tiền mua thức ăn.

"Chúng tôi mất đi người nuôi sống gia đình hai năm nay rồi", mẹ của Malekzada nói.

"Ngày nào cũng vậy, từ sáng tới tối, chúng tôi làm thuê cho chủ đất. Chúng tôi không được ai hỗ trợ sau khi tôi mất con. Cuộc sống của chúng tôi rất khốn khó", bà than thở.

Tuy mất đi con trai và cháu trai, bà Bibi vẫn không hối hận vì quyết định của mình. Ảnh: AFP.

Bà Bibi nói rằng con cháu bà đã gia nhập cảnh sát "để kiếm tiền và phục vụ đất nước" nhưng gia đình bà không được chính quyền ghi nhận về sự hy sinh này, chứ đừng nói tới hỗ trợ tài chính.

Đối với những góa phụ như bà Bibi, con đường duy nhất để sống sót là tiếp tục lặp lại vòng tròn chết chóc này.

"Cho dù con cháu tôi đã chết, tôi cũng vẫn không hối tiếc về quyết định của mình. Tôi sẽ tiếp tục đưa các cháu gia nhập cảnh sát và bảo vệ đất nước", bà khẳng định.