Ông Trump đánh thuế… dân Mỹ

Một trong những hiểu lầm cơ bản về kinh tế thương mại là câu hỏi ai trả tiền thuế?

Đây là vấn đề then chốt khi xem xét các quyết định đánh thuế gần đây của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Chính người tiêu dùng Mỹ trả thuế đó chứ không phải người nước ngoài.

Vấn đề này bị lập lờ bởi cách đưa tin của báo chí. Báo The Financial Times viết "Mỹ áp thuế lên EU (Liên minh châu Âu), Canada và Mexico", trang Independent đưa tin "Mỹ đánh thuế thép lên EU sau khi đàm phán thất bại" và báo The Guardian (Anh) nhấn mạnh "Mỹ giáng thuế thép lên đồng minh, châm ngòi cuộc chiến thương mại với EU, Canada và Mexico".

Công nhân cắt thép tại Nhà máy Novolipetsk ở Farrell, bang Pennsylvania - Mỹ Ảnh: REUTERS

Tất cả tiêu đề này đều đi sai hướng. Thuế đánh lên sản phẩm đến từ các nơi kể trên song người mua chúng lại là người tiêu dùng Mỹ. Do đó, tiêu đề đúng lẽ ra là "Trump đánh thuế lên những người Mỹ mua sản phẩm nước ngoài" hoặc tương tự vậy.

Giải thích rõ ràng hơn là ai đó ở châu Âu xuất thép tới Mỹ, chính phủ Liên bang Mỹ áp thuế 25% lên thép này. Nhưng không phải nhà máy hay người dân châu Âu trả tiền thuế mà chính là nhà nhập khẩu Mỹ. Tiếp đó, nhà nhập khẩu cộng thêm khoản thuế vào giá bán cho người tiêu dùng Mỹ. Vậy ai trả tiền thuế? - Người Mỹ!

Người nước ngoài bán thép quá rẻ cho các nhà máy Mỹ để kiếm lời. Thuế được áp để khiến thép nước ngoài đắt hơn nhưng đồng thời cũng làm mọi loại thép ở Mỹ đắt theo - hệ quả của việc dỡ bỏ cạnh tranh.

Đó là lý do các nhà kinh tế học cương quyết cho rằng thuế và chiến tranh thương mại là những ý tưởng kinh tế ngớ ngẩn. Chúng làm cho những người lẽ ra được bảo vệ lại trở nên nghèo hơn.

Đúng là những người sở hữu và làm việc trong các công ty thép của Mỹ (và cả nhôm, vì đây cũng là mặt hàng mới bị Mỹ đánh thuế) sẽ trở nên giàu hơn. Do đó, họ hết mình ủng hộ các biện pháp thuế mới của chính phủ Mỹ. Nhưng tại sao 330 triệu người phải nghèo đi chỉ để vài trăm ngàn người hưởng lợi? Điều đó thật khó lý giải.