Sửa đổi Luật thuế Thu nhập cá nhân: Mở rộng cơ sở thuế, tăng giảm trừ gia cảnh

Thuế TNCN còn 5 bậc

Dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) luật gồm 4 chương, 30 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 30/35 điều của Luật hiện hành, một quy mô cải cách được đánh giá là toàn diện nhất kể từ năm 2009.

Điểm nổi bật nhất trong dự thảo là mở rộng phạm vi thu nhập chịu thuế, bổ sung các nguồn thu mới phát sinh từ nền kinh tế số và chuyển đổi xanh. Cụ thể, các khoản thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số, vàng miếng, tín chỉ các-bon, kết quả giảm phát thải khí nhà kính, chuyển nhượng tên miền “.vn”; hay quyền sử dụng xe ô tô trúng đấu giá sẽ được đưa vào diện chịu thuế. Dự thảo cũng quy định cụ thể hơn đối với thu nhập từ đầu tư vốn, kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, bảo đảm rõ ràng, minh bạch và tránh thất thu ngân sách.

Một điểm đáng chú ý khác là Ban soạn thảo đã điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần - từ 7 bậc hiện nay xuống 5 bậc thuế với các mức thu nhập và thuế suất mới. Theo dự thảo, bậc 1 được nâng ngưỡng từ 5 triệu đồng/tháng lên 10 triệu đồng, thuế suất giảm còn 5%; bậc cao nhất (35%) chỉ áp dụng với thu nhập trên 100 triệu đồng/tháng. Việc rút gọn bậc thuế và nới rộng khoảng cách giữa các nấc thu nhập nhằm đơn giản hóa hệ thống, giảm gánh nặng thuế cho người có thu nhập trung bình, đồng thời vẫn đảm bảo vai trò điều tiết thu nhập của Nhà nước.

Đặc biệt, dự thảo đề xuất tăng mạnh mức giảm trừ gia cảnh, nâng từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng/tháng đối với người nộp thuế và từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng đối với người phụ thuộc, tương đương mức tăng 40%. Đây là một trong những nội dung nhận được sự quan tâm lớn của dư luận, phản ánh chủ trương “hỗ trợ đời sống người dân, khuyến khích làm giàu chính đáng”.

Ngoài ra, dự thảo còn đưa ra nhiều chính sách miễn, giảm thuế mới nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ số, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Theo đó, thu nhập từ tiền lương, tiền công của cá nhân làm việc trong các dự án công nghệ cao được miễn hoặc giảm 50% thuế, tùy trường hợp. Cùng với đó, các quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ đầu tư bất động sản được miễn hoặc giảm thuế nhằm khuyến khích phát triển thị trường vốn theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Về phương pháp tính thuế đối với cá nhân kinh doanh, Chính phủ đề xuất bỏ cơ chế khoán, chuyển sang kê khai theo doanh thu có hóa đơn, đồng thời giữ ngưỡng doanh thu không chịu thuế là 200 triệu đồng/năm. Với nhóm có doanh thu thấp hơn mức này, người dân được miễn thuế hoàn toàn; với nhóm cao hơn, áp dụng thuế suất 17% hoặc tỷ lệ % theo ngành nghề. Mục tiêu của thay đổi này là bảo đảm công bằng giữa cá nhân và doanh nghiệp, song vẫn tránh gây xáo trộn đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Báo cáo thẩm tra sơ bộ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính bày tỏ đồng tình với định hướng cải cách toàn diện nhưng nhấn mạnh cần quy định cụ thể hơn trong Luật, không giao quá nhiều nội dung cho Chính phủ. Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý, cần cân nhắc thận trọng việc đánh thuế chuyển nhượng vàng miếng để tránh bất cập đối với người dân không có mục đích đầu cơ, kinh doanh.

Làm rõ tính thống nhất, thẩm quyền và tác động thực tiễn

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang cho rằng, dự thảo cơ bản đáp ứng yêu cầu lập pháp nhưng còn chưa nhất quán về chính sách ưu đãi thuế giữa Luật Thuế TNCN và Luật Công nghệ cao. Cụ thể, trong khi Luật Công nghệ cao quy định ưu đãi cao nhất cho nhân lực công nghệ cao, thì dự thảo Luật Thuế TNCN chỉ giảm 50% thuế, trong khi thu nhập từ nhiệm vụ khoa học và đổi mới sáng tạo lại được miễn hoàn toàn. Đại biểu đề nghị thống nhất nguyên tắc chính sách, tránh mâu thuẫn giữa các luật chuyên ngành.

Về giảm trừ gia cảnh, ông Giang cho rằng việc giao toàn quyền cho Chính phủ điều chỉnh là chưa phù hợp với Hiến pháp, bởi đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ nộp thuế của công dân, cần được Quốc hội quy định rõ trong luật. Theo ông, nên quy định khung tối thiểu – tối đa và chỉ giao Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh khi có biến động kinh tế lớn.

Giải trình ý kiến đại biểu, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, theo quy định hiện hành, việc điều chỉnh thuế thu nhập chỉ được thực hiện khi CPI tăng trên 20% nhưng thực tế nhiều giai đoạn CPI tăng chậm hơn biến động thu nhập, khiến việc điều chỉnh không kịp thời. Do đó, Chính phủ kiến nghị giao quyền chủ động hơn để có thể điều chỉnh mức giảm trừ phù hợp với đời sống người dân, đồng thời cam kết việc này nhằm hỗ trợ người nộp thuế, không tăng gánh nặng nghĩa vụ.

Về biểu thuế lũy tiến, Bộ Tài chính cho biết đã lấy ý kiến 34 đoàn đại biểu Quốc hội, trong đó đa số thống nhất với phương án rút gọn còn 5 bậc. Tuy nhiên, Bộ cũng sẽ rà soát kỹ lưỡng theo khuyến nghị của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, đặc biệt về mức thu nhập chịu thuế để bảo đảm hợp lý, công bằng giữa các nhóm thu nhập. Thứ trưởng đồng thời khẳng định Việt Nam đang giữ mức thuế suất cao nhất (35%) tương đồng với nhiều nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Philippines, thấp hơn Hàn Quốc và Nhật Bản (45%), nên vẫn trong ngưỡng cạnh tranh quốc tế.