Tận thu mỏ dầu khí cận biên: Cơ chế chưa từng có tiền lệ

Khi giá dầu giảm sâu, càng sản xuất càng lỗ thì đối tượng đầu tiên để xem xét dừng khai thác, đóng mỏ chính là các mỏ sản lượng thấp, chi phí cao. Thế nhưng, với mỏ Sông Đốc, mọi sự không phải như vậy.

Đề xuất chưa có tiền lệ

Mỏ Sông Đốc nằm ở khu vực nước sâu, xa bờ, trữ lượng thu hồi không nhiều, hàm lượng nước xâm nhập 50-90%, việc tổ chức khai thác, thu gom khá phức tạp, chi phí cao. Rất nhiều trăn trở, suy tư của những người đứng mũi chịu sào ở ngành Dầu khí và Tổng Công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) trong việc ra quyết định về bước đi tiếp theo ở mỏ Sông Đốc. Theo cơ chế truyền thống thì chắc chắn phải dừng khai thác và triển khai việc thu dọn mỏ. Vì đã tìm mọi phương cách cắt giảm các dịch vụ phụ trợ, đàm phán với các nhà cung cấp giảm giá dịch vụ thiết yếu, để hạ giá thành khai thác, tuy nhiên với các loại thuế mà hoạt động khai thác dầu khí phải gánh thì nhà sản xuất vẫn lỗ nặng.

tan thu mo dau khi can bien co che chua tung co tien le

Nhưng vẫn còn đó hàng triệu thùng dầu quý giá, không lẽ chúng ta chấp nhận bỏ phí? Hơn nữa, chi phí cho công tác thu dọn mỏ cũng không hề ít, tốn kém khoảng vài chục triệu USD.

Và, một phương án chưa từng có tiền lệ được đề xuất với Chính phủ: Cơ chế điều hành phi lợi nhuận mỏ Sông Đốc. Có nghĩa, PVEP xin làm công cho Chính phủ để khai thác tận thu mỏ. Điểm cốt lõi là phương thức này sẽ giúp Nhà nước tận thu được khoảng 10 triệu USD doanh thu dầu thô và người lao động dầu khí có công ăn việc làm. Cơ chế đặc biệt này cũng sẽ chỉ được dành riêng cho mỏ đặc thù như Sông Đốc, nơi hoàn toàn do người Việt Nam tự lực điều hành. Vượt khó bằng nội lực Mỏ Sông Đốc - Lô 46/13 nằm trong Bể Malay - Thổ Chu cách mũi Cà Mau khoảng 205km về phía Tây Nam và cách mỏ Bunga Kekwa - Malaysia đang khai thác dầu khí khoảng 30km về phía Tây Bắc. Mỏ được đưa vào khai thác từ ngày 24/11/2008 và được vận hành bởi Công ty Điều hành chung Trường Sơn (TS JOC) với sự tham gia của các bên nhà thầu gồm PVEP 40%, Talisman Vietnam 30% và Petronas Carigali Overseas 30%. Sau 5 năm vận hành, khai thác không đạt hiệu quả kinh tế như mong muốn, TS JOC đã dừng dự án và bàn giao lại mỏ Sông Đốc cho Chính phủ Việt Nam từ 24/11/2013. Thay vì phải triển khai công tác thu dọn mỏ ngay, PVEP đã được Chính phủ, Bộ Công Thương và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) tin tưởng giao nhiệm vụ tiếp quản và vận hành mỏ Sông Đốc nhằm tận thu tối đa nguồn tài nguyên, đồng thời mang về nguồn thu cho ngân sách và bảo đảm kế hoạch sản lượng khai thác của ngành Dầu khí. Nhận bàn giao vận hành mỏ, PVEP đã khẩn trương triển khai xây dựng mô hình điều hành quản lý mới, thiết lập các quy trình, quy chế vận hành khai thác khoa học, phù hợp, trong đó phân công Ban Phát triển khai thác là hạt nhân phối hợp cùng các ban chuyên môn điều hành công tác vận hành khai thác mỏ. Lãnh đạo PVEP đã đặt trọn niềm tin vào đội ngũ kỹ sư của mình, mạnh dạn sử dụng “nội lực”, đưa anh em vào “thử lửa” rồi dần tiến hành thay thế toàn bộ chuyên gia nước ngoài bằng cán bộ điều hành, kỹ sư người Việt Nam. PVEP cũng rà soát lại nhu cầu về vật tư, thiết bị để tiết giảm mua sắm những vật tư không thực sự cần thiết, cắt giảm các chi phí gián tiếp, đồng thời tích cực đàm phán với các nhà thầu dịch vụ cung cấp tàu FPSO, tàu dịch vụ và đã đạt được nhiều thành công trong việc giảm giá các dịch vụ này như đàm phán không mất chi phí thuê tàu FPSO, thay thế tàu dịch vụ hỗ trợ bằng tàu công suất nhỏ hơn với giá thành thấp… Bên cạnh đó, việc phát động phong trào sáng kiến, cải tiến kỹ thuật đã mang lại nhiều giải pháp hợp lý hóa sản xuất, góp phần nâng cao hiệu suất làm việc của hệ thống thiết bị khai thác, giảm giá thành khai thác và tăng hiệu quả kinh tế cho mỏ. Trong đó, nổi bật là 2 sáng kiến: “Nâng cấp chương trình điểu khiển máy nén khí Gas Lift” và “Thay thế ống flexible điều khiển thủy lực cao áp tới các van an toàn trên đầu giếng bằng loại ống thép turbin 1/2 inch” với giá trị làm lợi trực tiếp cho dự án là 250.000USD. Việc tiến hành đồng bộ các biện pháp trên đã giúp PVEP giảm chi phí vận hành mỏ tới 15% và chi phí G&A (quản lý, hành chính) tới 50% so với TS JOC. Từ thời điểm chuyển giao, mỏ Sông Đốc luôn được PVEP vận hành tuyệt đối an toàn với hiệu suất của hệ thống thiết bị khai thác đạt mức trung bình 99,9%, là một kỳ tích trong ngành công nghiệp khai thác dầu khí ngoài khơi. Công tác quản lý mỏ cũng đã được PVEP thực hiện và giám sát chặt chẽ nhằm hạn chế tối đa sự suy giảm sản lượng. PVEP tận thu thêm được hàng triệu thùng dầu, bảo đảm việc làm cho hàng chục chuyên gia, kỹ sư người Việt Nam đang làm việc tại mỏ và đem về cho đất nước hàng trăm triệu USD. Hơn thế nữa, thành công của PVEP trong việc tự vận hành mỏ Sông Đốc còn góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, giữ gìn chủ quyền biển đảo của tổ quốc. Sự vào cuộc của Chính phủ Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức chỉ nửa tháng, mặc dù còn bận giải quyết hàng núi công việc quan trọng, nhưng Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã dành sự quan tâm đặc biệt dành cho ngành Dầu khí và có buổi làm việc quan trọng với đội ngũ lãnh đạo và cán bộ chủ chốt của PVN ngày 22/4/2016. Tại buổi làm việc, Thủ tướng Chính phủ đã lắng nghe và cùng trao đổi, tìm hiểu thực trạng, những khó khăn, vướng mắc, tồn tại của PVN và các đơn vị thành viên nhằm đề ra các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ. Khẳng định phương châm của Chính phủ nhiệm kỳ 2016-2020 là kiến tạo, hỗ trợ phát triển cho các doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập Tổ công tác do Thứ trưởng Bộ Công Thương làm Tổ trưởng, cùng đại diện Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và PVN để rà soát các vấn đề liên quan và đề xuất các giải pháp để Tập đoàn phát triển bền vững. Cũng rất nhanh chóng, vấn đề “nước sôi lửa bỏng” của mỏ Sông Đốc - đóng mỏ hay không đóng - đã nhận được sự quan tâm và quyết định của người đứng đầu Chính phủ về chủ trương giao cho PVEP khai thác tận thu dầu khí, đóng góp thêm nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, bằng cơ chế đặc biệt - điều hành phi lợi nhuận - theo đề xuất. Nhiều nước sản xuất dầu cũng đã phải giảm, giãn thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp cho các công ty dầu. Điển hình như chính quyền bang Texas, Mỹ, đã lần đầu tiên miễn thuế tài nguyên cho các mỏ dầu sản lượng nhỏ, Nhiều nước sản xuất dầu cũng đang xem xét áp dụng các chính sách miễn, giảm thuế cho hoạt động khai thác dầu khí trong giai đoạn giá dầu thấp. Ở nước ta, việc miễn, ưu đãi thuế cho một số ngành nghề tại những thời điểm nhất định là một trong những chính sách được áp dụng khá phổ biến khi Nhà nước chủ trương hỗ trợ các ngành nghề, doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Nhưng với một việc chưa có tiền lệ ở một lĩnh vực khá nhạy cảm, quyết định nhanh chóng, sáng suốt của Thủ tướng Chính phủ đã cho thấy sự vào cuộc quyết liệt và tư duy bám sát thực tiễn đời sống theo đúng tinh thần kiến tạo, hỗ trợ phát triển của Chính phủ nhiệm kỳ mới. Quyết định đó cũng dựa trên những đề xuất tâm huyết, sáng tạo từ cơ sở, sự tham mưu chuẩn xác, đầy trách nhiệm của các cơ quan quản lý. Tất cả đều vì cái chung, vì lợi ích của đất nước, của nhân dân.

Từ thời điểm chuyển giao, mỏ Sông Đốc luôn được PVEP vận hành tuyệt đối an toàn với hiệu suất của hệ thống thiết bị khai thác đạt mức trung bình 99,9%, là một kỳ tích trong ngành công nghiệp khai thác dầu khí ngoài khơi.

Trung Quân