Thanh tra Chính phủ vạch hàng loạt sai phạm ở các dự án nghìn tỷ tại Cần Thơ

Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận thanh tra các dự án gặp khó khăn, vướng mắc tại TP Cần Thơ, trong đó nêu rõ nhiều sai phạm, chậm tiến độ và nguy cơ thất thoát ngân sách tại hai dự án lớn, Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ và cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng.

Kết quả cho thấy nhiều sai phạm kéo dài trong khâu lập, thẩm định, đấu thầu và triển khai thi công, dẫn đến chậm tiến độ, lãng phí và nguy cơ thất thoát ngân sách lớn.

Bệnh viện Ung bướu TP Cần Thơ dừng thi công từ năm 2022.

Bệnh viện Ung bướu TP Cần Thơ dừng thi công

Dự án Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ được phê duyệt quy mô 500 giường, tổng vốn đầu tư hơn 1.727 tỷ đồng, trong đó 80,66% là vốn vay ODA Hungary và 19,34% vốn đối ứng địa phương. Từ tháng 7/2022, dự án phải dừng triển khai do hiệp định vay hết hiệu lực và không được gia hạn, khiến công trình dang dở nhiều năm.

Theo Thanh tra Chính phủ, hiệp định khung Việt Nam - Hungary yêu cầu ít nhất 50% hàng hóa có xuất xứ Hungary. Tuy nhiên, do sự không thống nhất giữa hai bên, hiệp định vay lần đầu (2017) không có hiệu lực. Vì vậy, phải đến đầu năm 2019, hiệp định mới được ký lại, làm chậm tiến độ gần 2 năm.

Trong quá trình thực hiện, liên danh nhà thầu không đáp ứng yêu cầu về hàng hóa xuất xứ Hungary như cam kết, chỉ đạt 1/123 danh mục thiết bị (0,78%). Thanh tra xác định trách nhiệm chính thuộc về liên danh nhà thầu vì cung cấp thông tin sai năng lực, cùng Sở Y tế Cần Thơ - chủ đầu tư do công bố tỷ lệ 50,07% hàng hóa Hungary không đúng thực tế.

Công tác lập, thẩm định, phê duyệt dự án cũng bộc lộ nhiều vi phạm: UBND TP Cần Thơ phê duyệt khi chưa có ý kiến của Bộ Y tế; dự án nhóm A nhưng thiết kế chỉ hai bước thay vì ba; phê duyệt trước khi có báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Việc điều chỉnh thiết kế cơ sở kéo dài gần hai năm, cộng thêm chậm phê duyệt chi phí thông quan, làm phát sinh hơn 11 tỷ đồng chi phí lưu kho thiết bị.

Thanh tra cũng nêu, quá trình chỉ định thầu EPC không tuân thủ Luật Đấu thầu; hồ sơ kỹ thuật sơ sài, thiếu chính xác. Trong 123 thiết bị y tế, chỉ có 2 thiết bị xuất xứ Hungary (0,05%). Hợp đồng EPC ký năm 2017 thiếu ràng buộc, không nêu rõ mã hiệu, hãng sản xuất, xuất xứ; thời gian thực hiện không khớp kế hoạch, và nhà thầu thay đổi thiết bị nhiều lần mà không bị chế tài.

Đến tháng 7/2022, khi vốn vay hết hiệu lực, khối lượng thi công mới đạt 21,3% giá trị hợp đồng.

Thanh tra Chính phủ đánh giá dự án có nguy cơ thất thoát khoảng 300 tỷ đồng, trách nhiệm thuộc UBND TP Cần Thơ, Sở Y tế, đơn vị tư vấn và cá nhân liên quan. Ngoài ra, cơ quan thanh tra yêu cầu thu hồi hơn 3,8 triệu euro tạm ứng cho liên danh nhà thầu trong quá trình thực hiện.

Dự án cao tốc nhiều sai phạm

Dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1 có nhiều dự án thành phần, trong đó hai dự án được thanh tra là thành phần 2 (đoạn qua Cần Thơ) và thành phần 4 với tổng vốn đầu tư hơn 21.000 tỷ đồng.

Dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1 đoạn Dự án thành phần 2 (đoạn qua Cần Thơ).

Dự án thành phần 2 bộc lộ nhiều sai phạm: hồ sơ mời thầu thiếu quy định về hành vi bị cấm, bảo đảm cạnh tranh và yêu cầu kỹ thuật; hợp đồng giữa chủ đầu tư và nhà thầu có nhà thầu phụ trái quy định.

Chủ đầu tư chưa phê duyệt tiến độ chi tiết, không xử lý các nhà thầu chậm tiến độ; tư vấn giám sát thiếu báo cáo định kỳ.

Về vốn đầu tư, UBND TP Cần Thơ mới bố trí 700 tỷ đồng trên 1.000 tỷ đồng vốn ngân sách địa phương, trong khi Ban Quản lý dự án chưa kiểm soát chặt việc sử dụng tạm ứng.

Nguồn vật liệu thi công - đặc biệt là cát san lấp đang thiếu nghiêm trọng do nhiều địa phương chưa phối hợp, khai thác bị đình trệ. Nhiều mỏ cát mới chỉ đánh giá trữ lượng, chưa xác định công suất thực tế, khiến dự án chỉ khai thác được 1/14 mỏ dự kiến.

Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật cũng chậm, ba vị trí đường dây 220kV chưa được xử lý, hồ sơ thiết kế – dự toán chưa phê duyệt. UBND thành phố và các đơn vị liên quan bị đánh giá lúng túng, chậm trễ trong thủ tục pháp lý.

Ban Quản lý dự án giao thông và nông nghiệp Cần Thơ chưa kiện toàn nhân sự; nhiều cán bộ thiếu hoặc hết hạn chứng chỉ hành nghề; có người ký nghiệm thu khi chứng chỉ đã hết hạn.

Tại Dự án thành phần 4, Ban QLDA 2 (trước thuộc tỉnh Sóc Trăng) sử dụng mẫu hồ sơ không phù hợp, thiếu thiết bị thi công cần thiết. Tổ chuyên gia đấu thầu đánh giá sơ sài, sử dụng tiêu chuẩn cũ, không yêu cầu làm rõ vật liệu và nhân lực nhưng vẫn chấm đạt.

Tiến độ thi công rất chậm, đặc biệt hạng mục đắp nền đường, có nguy cơ không hoàn thành đúng hạn tháng 7/2026 theo chỉ đạo của Thủ tướng.

UBND tỉnh Sóc Trăng (cũ) phê duyệt dự án khi các mỏ cát chưa khảo sát thực tế, vi phạm Luật Xây dựng; sau khi đấu thầu xong mới bổ sung bảy mỏ cát, cho thấy thiếu chuẩn bị và yếu trong điều hành.

Các hợp đồng xây lắp vẫn áp dụng thông tư đã hết hiệu lực, không quy định điều kiện tạm ứng bổ sung. Đến tháng 7/2025, giải ngân mới đạt 24,9% kế hoạch, buộc phải đề xuất giảm 1.500 tỷ đồng vốn trung ương.

Thanh tra Chính phủ xác định trách nhiệm chính thuộc về các Ban quản lý dự án, cơ quan chủ quản và UBND các địa phương. Nguyên nhân khiến các dự án tại Cần Thơ chậm tiến độ, vướng mắc là do thiếu đồng bộ trong tổ chức thực hiện, năng lực quản lý yếu, đấu thầu sai sót và giám sát lỏng lẻo.

Cơ quan thanh tra yêu cầu UBND TP Cần Thơ, Sở Y tế, các Ban quản lý dự án và các đơn vị liên quan khẩn trương rà soát, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân vi phạm, đồng thời đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn nhà nước, tránh lãng phí và thất thoát ngân sách.