Tai nạn xe giường nằm chủ yếu do người lái chứ không phải do xe, vì vậy thay vì cấm phương tiện này như có đơn vị đề xuất, nên áp tiêu chuẩn nghiêm hơn cho tài xế.
Trước thực trạng nhiều vụ tai nạn thảm khốc xảy ra với xe giường nằm chạy đường dài, gần đây có nhiều ý kiến đề xuất cấm loại phương tiện này. Mới đây, tại hội nghị của Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an trao đổi với doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường bộ về công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, vấn đề này cũng được đề cập. Đại diện một doanh nghiệp nêu quan điểm "muốn hạn chế tai nạn thì nên cấm xe giường nằm" vì đây là loại phương tiện không an toàn; "bản chất xe giường nằm là loại phương tiện hoán cải từ ô tô 45 chỗ ngồi". Đề xuất này đang tạo ra một làn sóng tranh cãi mạnh mẽ trong dư luận, rất nhiều người ủng hộ nhưng tỷ lệ phản đối cũng không ít hơn.
Tôi cho rằng đây là giải pháp cực đoan và đánh không trúng vào nguyên nhân thực sự. Tai nạn xe giường nằm (và cả các phương tiện khác) xảy ra chủ yếu là do sai sót, vi phạm của tài xế hơn là do chiếc xe.
Tất cả các xe giường nằm được phép lưu thông đều phải trải qua quá trình đăng ký, kiểm định nghiêm ngặt theo đúng quy định về an toàn kỹ thuật và môi trường. Việc hoán cải nội thất, từ ghế ngồi sang giường nằm, đều phải được thiết kế, phê duyệt và thi công theo đúng quy trình của cơ quan chức năng. Nếu không đạt chuẩn, chiếc xe đó không thể lăn bánh trên đường. Vậy, lý do nào để chúng ta đổ lỗi cho chiếc xe, trong khi nó đã được cấp phép - được thừa nhận là đủ tiêu chuẩn lưu thông?
Vụ tai nạn thảm khốc khiến 10 người chết và 15 người bị thương tại Hà Tĩnh vào rạng sáng 25/7 vừa qua một lần nữa khơi dậy nỗi ám ảnh về nguy cơ từ những chiếc xe giường nằm chạy đường dài. Tài xế Lê Ngọc Thành (36 tuổi) đã bị khởi tố vì hành vi "Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ". Người này lái xe chạy 99 km/h (tối đa cho phép 80 km/h) trong trời mưa, đường dốc dẫn tới lật xe.
Hiện trường vụ tai nạn lật xe khách thảm khốc khiến 9 người chết ở Hà Tĩnh. (Ảnh: Bảo Hưng)
Với sự coi thường pháp luật, coi thường tính mạng khách hàng bất chấp phóng nhanh vượt ẩu khi thời tiết xấu như vậy, những tài xế như Thành dù lái xe gì cũng có thể gây tai nạn. Theo thống kê dài hạn từ năm 2009 - 2021, cả nước xảy ra hơn 361.000 vụ tai nạn giao thông đường bộ. Về nguyên nhân, lỗi của người tham gia giao thông chiếm trên 90% số vụ. Điều này cho thấy, để giảm thiểu tai nạn giao thông, cần phải tác động mạnh nhất vào tài xế.
Nếu nhìn sâu hơn vào các vụ tai nạn xe giường nằm, chúng ta sẽ thấy "mẫu số chung" với các lỗi phổ biến, lặp đi lặp lại. Một là chạy quá tốc độ cho phép, đặc biệt trên cao tốc hoặc đường đèo dốc. Tốc độ cao khiến tài xế không kịp xử lý khi gặp sự cố, dẫn đến mất lái và hậu quả thảm khốc.
Hai là tài xế ngủ gật. Xe giường nằm thường có nhiều chuyến chạy ban đêm để tiết kiệm thời gian cho hành khách. Điều này đặt ra áp lực lớn về thể lực và tinh thần đối với tài xế. Tình trạng tài xế chạy liên tục, không đủ giấc ngủ là nguyên nhân chính dẫn đến các vụ tai nạn kinh hoàng.
Ba là ý thức tuân thủ luật lệ và đạo đức nghề nghiệp kém; nhiều nhà xe, tài xế bất chấp các quy định về bằng lái và năm kinh nghiệm. Vụ tai nạn ngày 8/2 tại phường Sông Cầu, tỉnh Đắk Lắk (thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên cũ) là một ví dụ. Chiếc xe giường nằm tự đâm vào dải phân cách khiến 3 người chết, 26 người bị thương. Người cầm lái chuyến xe tử thần đó chỉ có bằng lái xe hạng C, trong khi luật pháp quy định người điều khiển xe khách trên 30 chỗ ngồi phải có bằng hạng E. Tài xế này cũng không có tên trong danh sách lái xe đã đăng ký khi làm lệnh xuất bến.
Rất nhiều ví dụ khác cũng cho thấy, tai nạn thường xuất phát từ yếu tố con người và sự thiếu chặt chẽ trong công tác quản lý, thay vì bản thân chiếc xe.
Cuộc tranh luận nên cấm xe giường nằm hay không vẫn đang tiếp diễn để góp ý kiến hoàn thiện các quy định nhằm giảm tai nạn giao thông. Tôi mong rằng thay vì ủng hộ đề xuất cấm, cơ quan chức năng nên nghiên cứu đưa ra bộ tiêu chuẩn khắt khe hơn cho tài xế xe khách giường nằm. Loại xe này to nặng, vận chuyển số hành khách lớn, do đó khi tài xế mắc lỗi thì nguy cơ xảy ra hậu quả nghiêm trọng sẽ cao hơn nhiều so với phương tiện khác.
Giấy phép lái xe hạng E hiện nay chưa đủ để đánh giá toàn diện năng lực của một tài xế để có thể chạy xe khách xuyên đêm. Cần xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về kỹ năng xử lý tình huống khẩn cấp, lái xe vào ban đêm, trên địa hình, thời tiết phức tạp, cũng như các kiến thức về an toàn và đạo đức nghề nghiệp. Hay thậm chí, họ có thể đến các trại giam để thấy ánh mắt ân hận sau song sắt. Cần cấp loại chứng chỉ chuyên biệt cho tài xế xe giường nằm sau khi họ trải qua đầy đủ việc đào tạo và sát hạch.
Trong điều kiện hiện nay, xe giường tiện lợi là lựa chọn hợp lý cho nhiều hành khách di chuyển đường dài với chi phí vừa phải, tiết kiệm sức lực trong chuyến đi diễn ra nhiều tiếng đồng hồ, khi các hình thức thay thế như hàng không hoặc đường sắt chưa tối ưu, chi phí cao.
Thay vì cấm một loại phương tiện đã được cấp phép, thì nên trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng, ý thức và được giám sát chặt chẽ tài xế để mọi phương tiện đều có thể trở nên an toàn. Đó mới là giải pháp căn cơ và bền vững.
https://vtcnews.vn/thay-vi-cam-xe-giuong-nam-nen-ap-tieu-chuan-nghiem-ngat-cho-tai-xe-ar959516.html
