Thi nâng ngạch công chức, viên chức: Làm sao để tránh hình thức, tiêu cực?

Được đánh giá là hình thức minh bạch, khách quan nhưng việc áp dụng thi nâng ngạch công chức, viên chức (CC, VC) theo phương pháp cạnh tranh vẫn còn đang bộc lộ những hạn chế, tạo một số dư luận không tốt. Nhiều ý kiến còn băn khoăn kỳ thi có thực chất hay chỉ là một bước thủ tục để lên chức, lên lương - làm sao để hạn chế được bệnh hình thức và tiêu cực trong thi cử?

Trải qua một thời gian dài, từ 1998-2010, việc tổ chức thi nâng ngạch CC, VC được đánh giá mới chỉ tập trung vào việc giải quyết chế độ, chính sách là chính, kỳ thi được tổ chức không có số dư, không có cạnh tranh. Vì vậy, việc áp dụng thi nâng ngạch theo phương pháp cạnh tranh đã được Bộ Nội vụ thực hiện những năm qua đã có những hiệu quả nhất định khi số lượng người dự thi bảo đảm có số dư, mang tính cạnh tranh, loại bỏ tư duy cứ “thi là đỗ”. Tuy nhiên, qua quá trình thực tế, biện pháp này cũng đang bộc lộ một số hạn chế cần cải thiện.

Tại hội nghị tổng kết công tác ngành nội vụ năm 2017 diễn ra mới đây, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình gợi mở Bộ Nội vụ cần đánh giá lại hiệu quả thực tế và thực chất của việc thi nâng ngạch CC, VC hiện nay như thế nào? Tại sao nhiều người có kinh nghiệm thực tiễn rất giỏi nhưng khi đi thi lại rớt và dư luận nêu có tiêu cực trong thi cử...

* GS-TS Đinh Văn Tiến - nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính quốc gia: Còn chưa sát với thực tế

- Tổ chức một kỳ thi nâng ngạch là rất cần thiết, việc này giúp cho CC, VC luôn có ý thức học tập, trau dồi, bồi dưỡng kiến thức. Trên thế giới, nhiều nước cũng đã chọn hình thức tổ chức kỳ thi sát hạch, nâng ngạch… thay cho việc xét tuyển. Ở nước ta, trong bối cảnh hiện nay chọn hình thức thi cũng là hợp lý. Điều cần chú ý là chúng ta phải cải tiến và thay đổi về tổ chức thi, nội dung thi, hình thức thi, địa điểm thi. Địa điểm thi những năm gần đây, triệu tập về văn phòng Bộ Nội vụ để thi cũng là không hợp lý.

Trước đây, bộ đã giao việc tổ chức thi về Học viện Hành chính quốc gia, các cơ sở của Học viện - nơi trực tiếp làm đào tạo bồi dưỡng cán bộ, CC, VC tại các địa điểm như Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, trường chính trị các khu vực Tây Bắc, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên, miền Trung… Việc này sẽ tránh được việc các CC, VC phải di chuyển xa. Ngoài ra, đưa thi tuyển về cơ quan quản lý thay bằng cơ quan đào tạo bồi dưỡng như vậy không hợp lý dẫn đến tình trạng không nắm được nghiệp vụ sư phạm, không nắm được cách thức ra đề, khả năng bồi dưỡng, phổ biến trong công tác thi cử, cách thức chấm thi. Do đó, cần nghiêm túc xem xét lại về sự thiết thực và cần thiết này.

Ngoài ra, nhìn nhận khách quan, đề thi vẫn còn nặng về hình thức, một số nội dung vẫn còn chưa thực sự sát với công việc của CC, VC. Đề thi mấy năm gần đây được đánh giá là còn rất chủ quan. Bộ đề thi cần phải được hội đồng khoa học gồm những người làm chuyên môn về cán bộ, CC, VC thảo luận, bàn bạc và trao đổi cùng các nhà đào tạo, bồi dưỡng, quản lý để có một ngân hàng các câu hỏi thi, bộ đề thi.

Ngoài việc chia thành các bộ đề thi chuyên ngành về cán bộ làm công tác hành chính, bộ đề thi của cán bộ thanh tra, các ngạch CC, VC trong ngành nghề nhất định thì phần kiến thức chung không phải là sát với từng ngành nhưng phải sát là những kiến thức chung nhất, tổng hợp nhất.

* Ông Trần Ngọc Vinh - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP.Hải Phòng khóa XIII, Chủ tịch Hội Luật gia TP.Hải Phòng: Chỉ xét tuyển với các trường hợp đặc biệt xuất sắc

- Dư luận có những xôn xao với kết quả thi nâng ngạch CC, VC vừa qua, do vậy, cần thiết phải nghiêm túc nhìn nhận, đánh giá lại. Cần có những tiêu chí cụ thể cán bộ nào đã qua công tác ngành nào thì được thi những ngành nào, qua đào tạo gì mới được thi ngành đó, quy định về thời gian công tác như thế nào... Đặc biệt, cần chọn đội ngũ chấm thi, coi thi phải hết sức khách quan và giám sát được lẫn nhau thì mới chọn được những người giỏi. Tuy nhiên, cũng cần có cơ chế đặc cách đối với những trường hợp đặc biệt xuất sắc như có những công trình khoa học công bố, các giải thưởng, thành tích uy tín, được hội đồng khoa học, xã hội công nhận.

Bên cạnh đó, Bộ GDĐT đã cải tiến được thi đại học chuyển về tận các địa phương thì Bộ Nội vụ cũng nên cân nhắc để giảm chi phí, tiết kiệm thời gian. Bộ có thể cử giáo viên về ôn thi, hướng dẫn và về coi thi, chấm thi cho địa phương.

* Ông Thang Văn Phúc - nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ: Công chức, viên chức cần giỏi cả thực tiễn và kiến thức chung

- Thực tế, những tin đồn về chạy chọt, tiêu cực thì vẫn được nói đến dù ở bất cứ hình thức thi nào. Nhưng phải nhìn nhận là hình thức căn bản thi tuyển vẫn đảm bảo khách quan, công bằng, minh bạch nhất. Một vài trường hợp có thể có tiêu cực nhưng đó chỉ như một sai số, còn đa số thì tôi nghĩ là vẫn đúng đắn. Để thực hiện hiệu quả kỳ thi thì cần kiểm soát tiêu chí, tiêu chuẩn minh bạch, công khai. Hình thức thi cũng được triển khai sao cho thực sự là một cuộc thi, tránh bệnh hình thức. Về địa điểm thi cần cân nhắc, tính toán sao cho hợp lý. Cũng có thể, đưa về từng địa phương thì địa phương đó sẽ không thể có đủ lực lượng đảm bảo cho việc thi cử cho nên cần tập trung thành khu vực, những nơi đảm bảo về điều kiện, tiêu chuẩn tổ chức thi.

Về việc một số người giỏi thực tiễn nhưng thi lại rớt, ông Phúc cho rằng đó cũng là một lần để các đơn vị cùng nhìn nhận lại. Đơn vị ra đề nhìn nhận lại về nội dung đề thi, còn người thi thì xem về điểm yếu kiến thức của mình. Có thể, CC, VC rất giỏi thực tiễn nhưng kiến thức cơ bản và kiến thức chung thì lại rất yếu. Làm CC, VC chúng ta không chỉ biết mỗi một việc và giỏi mỗi một việc được. CC, VC cần phải thường xuyên cập nhật chủ trương, chính sách, kiến thức chung. Đề thi cũng cần chọn kiến thức chung nhất mà bất cứ CC, VC nào cũng cần phải nắm vững.