Thu Hà Nội đâu chỉ có heo may...

Mùa sấu chín vàng

Có người nói rằng, thứ yêu nhất của mùa thu Hà Nội có lẽ là màu của quả sấu chín. Cái màu ram rám nắng ấy chỉ cần gọt nhẹ đi lớp vỏ mỏng là ửng lên màu vàng hồng cực bắt mắt, thơm và quyến rũ đến lạ. Những ai đã từng mê sấu thì chỉ cần thấy chúng chín vàng là chẳng thể ngưng được cơn thèm.

Mùa này đi dưới những hàng sấu, thi thoảng nghe “bụp” một cái, thể nào cũng là tiếng của những quả sấu rụng. Chỉ cần một cơn gió bất chợt thôi là sấu chín rơi khỏi cành. Nhiều người tranh thủ sáng sớm đi thể dục cầm theo túi nilon nhỏ. Để làm gì? Chắc là nhặt sấu.

Qua một đêm, nếu như gặp phải cây đang chín rộ thì “chiến lợi phẩm” cũng đầy cả lưng túi chứ chẳng đùa. Sấu chín có mùi thơm rất quyến rũ, ngọt đậm đà xen lẫn chua dịu, ăn rất đã. Bởi thế mà nhiều người mê sấu chín đến độ, cứ canh đến mùa sấu rụng là đi nhặt hoặc vác sào đi khều. Mà nếu có trèo cây để hái thì cũng cần nhẹ nhàng, khéo léo một chút, kẻo mạnh tay thì ôi thôi, rụng hết. Mà sấu rụng đâu phải quả nào cũng lành lặn.

Sấu là thứ quả đặc trưng của Hà Nội. Dù nhiều người đã quá quen với vị nước sấu ngâm giải khát ngày hè, thân thuộc với vị sấu chua trong các món ngon kết hợp, nhưng không phải ai cũng có dịp kịp thưởng thức những mẻ sấu chín ngọt. Mùa sấu chín đến và đi cũng nhanh như những cơn gió bất chợt vậy.

Người thích thì gọt vỏ rồi cứ thế cắt từng miếng mà ăn là cũng đủ hấp dẫn rồi. Nhưng đó là những quả sấu chín già, còn những quả ương thì gọt theo kiểu xoáy trôn ốc rồi ướp mắm, đường, ớt… cứ thế mà trộn lên là nhìn muốn “vã mồ hôi lưỡi”. Một chút chua chua, ngọt ngọt, thêm chút đậm đà, tê cay… ai mà ngưng ăn cho được. Chẳng mấy ai lại đem sấu chín đi làm mứt hay chế biến món ăn nào khác, bởi chỉ cần ướp như đã nói ở trên thôi là đã hưởng trọn vẹn cái ngon tinh túy nhất rồi.

Ngọt ngào hương cốm

Nhắc đến cốm Hà Nội, nhiều người chỉ nghĩ ngay đến cốm làng Vòng. Thế nhưng ít ai biết đất Thăng Long có hẳn 3 làng chuyên làm cốm, đó là làng Lủ, làng Vòng và làng Mễ Trì.

Cốm thực ra có đến 2 mùa, đó là mùa thu và mùa chiêm. Tuy nhiên cốm mùa thu là ngon nhất vì hợp với tiết trời mát mẻ, cốm dẻo và thơm hơn. Thế nên thu Hà Nội đâu chỉ có gió heo may, lá vàng rơi, mà có cả những gói cốm non thơm mùi đồng nội. Mấy hôm nay, cư dân mạng cứ rôm rả khoe những gói cốm non mới mua buổi sớm. Người thì thốt lên “ôi thèm bát chè cốm đầu mùa quá”, kẻ thì “xôi cốm hạt sen ngon hơn”. Kể ra, cái sự thèm xôi hay thích chè này cũng hay, nó như những cơn sóng nhỏ đua nhau đón thu về.

Nấu chè hay làm xôi cốm không quá mất thời gian, cũng chẳng mấy cầu kì, chỉ cần tinh tế một chút là được bởi cốm vốn đã hấp dẫn rồi. Với chè cốm thì xay chút lá dứa để lấy màu cho đẹp rồi đun với nước đường, căn lượng đường sao cho cân bằng với cốm để không quá ngọt, nếu kết hợp với hạt sen thì nhớ hầm cho mềm trước rồi hãy bỏ thêm vào. Khi nước đường đủ độ thơm thì cho cốm non vào đảo 5 - 7 phút là được. Cốm non dễ hút nước nên khi nấu chè cần thật nhanh để không bị nát mà vẫn giữ độ dẻo. Chè cốm có thể ăn nóng hoặc nguội. Khi nguội, cốm sẽ nở bung hết cỡ và đặc sệt lại, có thể cắt từng miếng mà thưởng thức.

Ít ai mang cốm đi đồ hay hấp để thành xôi. Làm xôi cốm, người ta sẽ đem đậu xanh xát vỏ cùng hạt sen đồ chín, sau đó giã nhuyễn khi còn nóng rồi nhanh tay trộn chung với cốm non. Chính hơi nóng của đậu xanh và hạt sen sẽ làm cốm mềm đi. Bỏ thêm chút dừa nạo là đã có mẻ xôi cốm dẻo thơm, hấp dẫn. Thu Hà Nội chỉ thế thôi, vừa mộc mạc, vừa bình dị và cũng đủ cho một ngày thêm ý nghĩa.

Bên gánh thị thơm

Năm nay thị được mùa, được cả giá, có lẽ phong trào thưởng thức thị vẫn đang rất rầm rộ. Thật hay, thị cũng là một trong những thứ quà tô điểm thêm cho nét thu Hà Nội. Nói đến thị, người ta hay nhắc về tuổi thơ đan những chiếc giỏ thưa bằng sợi len đỏ đặt vừa một quả thị trong đó. Các cô bé, cậu bé đeo nó ở cổ tay, thậm chí dắt vào đỉa quần rồi thong dong khoe mùi hương với chúng bạn. Cũng có người treo nó ngay ngắn lên cái đinh ở vị trí trung tâm nhất cho mùi thơm thoang thoảng khắp căn nhà.

Nhưng đó là cái thời người ta gọi là “tuổi thơ”, còn nay thì có vẻ như phong trào chơi thị rầm rộ đến mức hơi… ngỡ ngàng. Kẻ thích cắm những cành thị vào bình trưng cho đẹp, người thì bày biện vào giỏ để ngắm, để ngửi. Đặc biệt trong tháng vu lan này, thị lại là một thức quả rất được mọi người ưa chuộng bày biện trên ban thờ.

Chẳng biết có phải do câu chuyện “Tấm Cám” hay không mà chẳng mấy ai ăn thị dù nó là thứ quả ăn được. Cũng có thể do người ta thích hưởng trọn vẹn hương thơm của thị từ khi nó chín cho tới lúc héo khô. Thị chín có màu vàng mơ đẹp mắt, vị ngọt rất dễ ăn. Nhưng có lẽ vì quá yêu màu sắc và hương thơm ấy nên người ta thường chỉ ngắm nghía, hít hà cũng đủ trọn vẹn rồi. Và những gánh thị chín vàng đang góp phần tô điểm cho mùa thu Hà Nội, dịu dàng nhưng đầy mê hoặc.