Sáng 17/7, Tòa án Quân sự Trung ương mở phiên tòa hình sự phúc thẩm xem xét đơn kháng cáo của bị cáo Phan Quốc Việt, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á (viết tắt là Công ty Việt Á) trong vụ án xảy ra tại Học viện Quân y. Ngoài kháng cáo của bị cáo Việt, 6 bị cáo khác cũng có đơn kháng cáo.
Theo bản án sơ thẩm của Tòa án Quân sự Thủ đô, năm 2020, Học viện Quân y cùng Công ty Việt Á nghiên cứu kit test COVID với kinh phí gần 19 tỷ đồng của Nhà nước. Kết quả nghiên cứu là tài sản do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý, nhưng Học viện Quân y lại đồng ý để Công ty Việt Á toàn quyền sử dụng.
Theo đó, bị cáo Hồ Anh Sơn (cựu Phó Giám đốc Viện nghiên cứu Y dược học quân sự, Học viện Quân y) được giao là chủ nhiệm đề tài, đã đề nghị Thiếu tướng Hoàng Văn Lương, khi đó là Phó Giám đốc Học viện Quân y ký công văn gửi Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị phát triển kit test COVID. Bị cáo Trịnh Thanh Hùng, khi đó là Phó Vụ trưởng Vụ Các ngành Kinh tế - kỹ thuật (Bộ Khoa học và Công nghệ) yêu cầu bị cáo Sơn đưa Công ty Việt Á vào cùng nghiên cứu. Lý do, vì bị cáo Hùng quen biết bị cáo Việt.
Bị cáo Sơn đồng ý và làm lại công văn mới thể hiện, Học viện Quân y và Công ty Việt Á cùng nghiên cứu kit test COVID để Thiếu tướng Hoàng Văn Lương ký. Nhận được công văn, Bộ Khoa học và Công nghệ đã có văn bản chấp thuận.
Kết quả, kit test COVID của Công ty Việt Á do bà Hồ Thị Thanh Thủy (vợ Phan Quốc Việt) nghiên cứu ra xác định, có chất lượng tốt hơn sản phẩm của Học viện Quân y nên được mang đi thử nghiệm và được Bộ Y tế cấp số lưu hành tạm thời vào tháng 3/2020.
Để được cấp lưu hành chính thức, bị cáo Việt sau đó chỉ đạo cấp dưới soạn biên bản thể hiện, Học viện Quân y đồng ý cho Công ty Việt Á được toàn quyền sử dụng kết quả nghiên cứu và được in logo Học viện Quân y lên sản phẩm.
Từ đây, Bộ Y tế chấp thuận cho Công ty Việt Á được lưu hành sản phẩm kit test COVID chính thức. Cơ quan tố tụng xác định, sản phẩm kit test COVID nghiên cứu bằng tiền Nhà nước, do Bộ Khoa học và Công nghệ làm chủ sở hữu đã bị chuyển thành sản phẩm của Công ty Việt Á và để doanh nghiệp này bán thương mại.
Sau khi được Bộ Y tế cấp phép, bị cáo Việt cảm ơn bị cáo Hùng 350.000 USD (khoảng 8 tỷ đồng) và “hoa hồng”cho bị cáo Sơn 2,5 tỷ đồng.
Sai phạm thứ hai cũng xảy ra trong năm 2020, khi bị cáo Việt đề nghị bị cáo Sơn đi mua tăm bông và các ống môi trường về bán cho Công ty Việt Á để doanh nghiệp này bán lại. Đổi lại, bị cáo Sơn sẽ được hưởng toàn bộ lợi nhuận từ việc này.
Bị cáo Sơn đồng ý và chỉ đạo cấp dưới đi tìm mua các ống falcon, tăm bông trên địa bàn Hà Nội rồi đóng gói, chuyển cho Công ty Việt Á. Trên nhiều sản phẩm, bị cáo Sơn còn cho đóng logo của Viện nghiên cứu Y dược học quân sự, Học viện Quân y.
Khi nhận hàng từ bị cáo Sơn, Công ty Việt Á bán lại cho một số cơ sở y tế Nhà nước hoặc bệnh viện tư nhân, thu tổng số tiền hơn 3,6 tỷ đồng. Trừ các khoản thuế, số tiền còn lại là hơn 3,1 tỷ đồng được Công ty Việt Á chuyển lại cho bị cáo Sơn. Trừ các chi phí hợp lý, bị cáo Sơn được hưởng lợi hơn 2,1 tỷ đồng từ Công ty Việt Á.
Sai phạm thứ ba được xác định là Học viện Quân y mua kit test xét nghiệm COVID của Công ty Việt Á với giá cao trong quá trình chống dịch tại Bắc Ninh, Bắc Giang và TP Hồ Chí Minh.
Đầu tiên, do được giao nhiệm vụ về tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Bắc Giang chống dịch nên Trung tướng Đỗ Quyết, khi đó là Giám đốc Học viện Quân y đã ký văn bản đề nghị và được Bộ Quốc phòng đồng ý cho dùng hơn 7,2 tỷ đồng để mua 220 bộ kit (loại 96 test một bộ).
Tuy nhiên, Học viện Quân y không đấu thầu theo quy định mà tiến hành mua chỉ định thầu từ Công ty Việt Á với giá hơn 9,5 tỷ đồng, cao hơn 2,2 tỷ so với báo cáo gửi Bộ Quốc phòng.
Tháng 7/2021, Học viện Quân y thanh toán hơn 5,1 tỷ đồng cho Công ty Việt Á. Sau đó, bị cáo Việt và bị cáo Vũ Đình Hiệp (Phó Tổng Giám đốc Công ty Việt Á) đã chi “hoa hồng” cho bị cáo Sơn 344 triệu đồng; bị cáo Ngô Anh Tuấn (khi đó là Trưởng phòng Tài chính, Học viện Quân y) 148 triệu đồng; Nguyễn Văn Hiệu (khi đó là Trưởng phòng Trang bị Vật tư, Học viện Quân y) 492 triệu đồng. Bị cáo Hiệu sau đó đưa cho Thiếu tướng Hoàng Văn Lương 50 triệu đồng và nói, quà do các công ty bán vật tư y tế bồi dưỡng.
Cũng trong năm 2021, Học viện Quân y được cử đi chống dịch tại TP Hồ Chí Minh nên đã đề nghị Bộ Quốc phòng cho dùng hơn 17,5 tỷ đồng mua 390 bộ kit (tương ứng 37.440 test xét nghiệm) của Công ty Việt Á.
Tuy nhiên, giá trị hợp đồng sau đó được nâng lên 77.280 test, tương ứng hơn 32,2 tỷ đồng (cao hơn 14,6 tỷ so với báo cáo gửi Bộ Quốc phòng).
Sau đó, bị cáo Hiệp đã mang hơn 3 tỷ đồng “hoa hồng” đưa cho bị cáo Hiệu và chi cho bị cáo Tuấn 921 triệu đồng.
Tổng cộng, Học viện Quân y đã mua số kit test COVID trị giá hơn 81 tỷ đồng của Công ty Việt Á với giá cao hơn báo cáo, gây thiệt hại của Nhà nước hơn 27,7 tỷ đồng. Trong số tiền này, bị cáo Việt và bị cáo Hiệp đã chi hơn 7,1 tỷ đồng “hoa hồng” cho nhóm cựu sĩ quan Học viện Quân y.
Năm 2023, Tòa án Quân sự Thủ đô đã xét xử sơ thẩm vụ án này và tuyên phạt Phan Quốc Việt án 15 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và 10 năm tù về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”. Tổng hợp hình phạt cả hai tội danh bị cáo Việt phải thi hành là 25 năm tù.
Trịnh Thanh Hùng bị tuyên phạt 15 năm tù và bị cáo Hồ Anh Sơn bị tuyên phạt 12 năm tù cùng về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Bốn bị cáo khác bị tuyên phạt về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” gồm: Nguyễn Văn Hiệu 7 năm tù, Ngô Anh Tuấn 4 năm tù, Lê Trường Minh (cựu Trưởng ban Hóa dược, Học viện Quân y) 6 năm tù và Vũ Đình Hiệp 6 năm tù.
Về dân sự, Tòa án cấp sơ thẩm xác định, Học viện Quân y (nguyên đơn dân sự) bị thiệt hại hơn 46 tỷ đồng, đã được bồi thường hơn 10 tỷ. Do đó, Công ty Việt Á (bị đơn dân sự) phải bồi hoàn hơn 31 tỷ đồng và bị cáo Hồ Anh Sơn phải bồi thường hơn 1,6 tỷ đồng.
Sau phiên tòa sơ thẩm, 7 bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Bị đơn dân sự là Công ty Việt Á kháng cáo xin xem xét lại phần trách nhiệm dân sự.
Phiên tòa dự kiến diễn ra trong hai ngày.
