Luật Thủ đô (sửa đổi) phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho UBND thành phố Hà Nội nghiên cứu, phát triển, khu công nghệ cao với hạt nhân là Khu công nghệ cao Hòa Lạc.
Đây là tiền đề “cởi trói” cả về cơ chế, chính sách, qua đó tạo bệ phóng giúp Khu công nghệ cao Hà Nội trở thành một điểm sáng, đầu tàu phát triển kinh tế của Hà Nội và cả nước.
Phát triển chưa xứng tầm
Theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ, với tốc độ phát triển hiện nay, đặc biệt ở những thành phố lớn, các khu công nghệ cao là không thể thiếu, nhằm thu hút đầu tư từ doanh nghiệp, tập đoàn trong và ngoài nước, kết hợp có hiệu quả giữa sản xuất với nghiên cứu, chuyển giao, phát triển công nghệ cao và thu hút đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao. Dù vậy, hơn 2 thập kỷ qua, việc phát triển các khu công nghệ cao trên cả nước vẫn chưa xứng tầm.
Ngay tại Hà Nội, dù các dự án đầu tư tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã giúp hình thành hệ sinh thái ban đầu cho các lĩnh vực công nghệ, như công nghệ thông tin, điện tử viễn thông và phần mềm, công nghệ sinh học phục vụ y tế, công nghệ tự động hóa… Trong đó, có các nhà đầu tư lớn trong các lĩnh vực công nghệ cao khác nhau, như: Tập đoàn Viettel, Tập đoàn FPT (FPT Software, Đại học FPT), Tập đoàn Hanwha Aerospace (Hàn Quốc), Tập đoàn Nidec (Nhật Bản)... Song, tỷ lệ lấp đầy trong Khu công nghệ cao Hòa Lạc còn khá khiêm tốn, phát triển chưa được như kỳ vọng.
Một trong những khó khăn nổi lên là quá trình giải phóng mặt bằng để hình thành khu công nghệ cao tốn nhiều thời gian và vướng mắc. Ngoài ra, hạ tầng đô thị, giao thông tại đây còn thiếu đồng bộ. Vì vậy, vấn đề đặt ra đối với các khu công nghệ cao nói chung và Khu công nghệ cao Hòa Lạc nói riêng là việc thu hút nguồn lực từ xã hội để đầu tư hạ tầng. Thực tế cũng cho thấy, chưa có các chính sách, chế độ đãi ngộ đặc biệt để thu hút các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao đến làm việc tại khu công nghệ cao.
Trong khi đó, các nhà đầu tư thường có nhu cầu được xây dựng dự án trên khu đất liền khoảnh thành tổ hợp khép kín bao gồm cả sản xuất, nghiên cứu và các dịch vụ nhà ở, hỗ trợ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhà đầu tư. Tuy nhiên, theo quy hoạch đã được phê duyệt, Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã được phân chia thành các khu vực theo các chức năng cụ thể nên không đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư.
Và những đột phá mới
Trong bối cảnh như vậy, Tiến sĩ Lê Quốc Phương - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, việc Luật Thủ đô vừa được Quốc hội thông qua phân quyền cho UBND thành phố Hà Nội được quyết định thành lập, điều chỉnh, mở rộng ranh giới khu công nghệ cao trên địa bàn thành phố là điều kiện rất tốt, mở ra kỷ nguyên mới cho khu công nghệ cao ở Hà Nội. Đồng thời, khắc phục được những khó khăn, vướng mắc mà các khu công nghệ cao đang gặp phải.
Khoản 2 Điều 24 Luật Thủ đô 2024 xác định vị trí đặc biệt của Khu công nghệ cao Hòa Lạc là nơi nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm, ứng dụng công nghệ cao, đào tạo nhân lực công nghệ cao, sản xuất sản phẩm công nghệ cao và đổi mới sáng tạo trọng điểm của đất nước, Thủ đô. Đây còn là điểm thử nghiệm, thí điểm về cơ chế, chính sách cho việc phát triển công nghệ cao và các khu công nghệ cao trong cả nước.
Luật cũng quy định các chính sách đặc thù, vượt trội áp dụng đối với Khu công nghệ cao Hòa Lạc nhằm tạo cơ sở pháp lý, hạ tầng kỹ thuật và xã hội cần thiết nhằm thu hút các tập đoàn đa quốc gia, các nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực công nghệ cao, thành lập các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu phát triển đặt trụ sở tại Hà Nội.
Trong các nhóm chính sách, theo Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật thành phố Hà Nội, quy định Nhà nước cho thuê đất không đấu giá quyền sử dụng đất đối với dự án thực hiện các loại hình hoạt động công nghệ cao có sử dụng đất; ngân sách thành phố bố trí vốn để đầu tư xây dựng và phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc, trong đó ưu tiên đầu tư hệ thống các công trình hạ tầng kỹ thuật; cơ sở hạ tầng kỹ thuật công nghệ cao và kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển khoa học và công nghệ trong Khu công nghệ cao Hòa Lạc; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; xây dựng nhà lưu trú phù hợp với quy hoạch để bố trí cho người lao động làm việc tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc thuê trong thời gian làm việc là điểm vượt trội.
Cùng với đó, việc các dự án đầu tư và hoạt động tại khu công nghệ cao còn được áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư cao nhất theo quy định của Luật Thủ đô 2024, quy định của pháp luật về công nghệ cao và quy định khác của pháp luật có liên quan sẽ là lực hút doanh nghiệp đến đầu tư tại địa phương.
Để những nội dung về phát triển khu công nghệ cao trong Luật Thủ đô (sửa đổi) đi vào thực tiễn, các chuyên gia trong lĩnh vực này đều có chung quan điểm, thành phố Hà Nội phải nắm bắt tốt cơ hội này, hành động quyết liệt để khai thác tối đa hiệu quả các cơ chế đặc thù được quy định trong Luật, gỡ vướng mắc, thúc đẩy và phát huy những lợi thế sẵn có của khu công nghệ cao. Từ đó, biến Khu công nghệ cao Hòa Lạc trở thành một điểm sáng, đầu tàu phát triển kinh tế của Hà Nội và cả nước. Quá trình triển khai cần xác định tập trung vào lĩnh vực gì để sử dụng những đặc quyền đó; đồng thời, xác định rõ lộ trình, phân công rõ trách nhiệm đối với cơ quan, đơn vị liên quan.
