Trung Quốc chính thức đưa phi đội GJ-11 vào trực chiến tại Tây Tạng, mở ra kỷ nguyên tiêm kích tàng hình không người lái.
Hình ảnh vệ tinh mới được công bố xác nhận phi đội tiêm kích tàng hình không người lái GJ-11 Sharp Sword của Không quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAAF) chính thức triển khai tại căn cứ không quân Shigatse, khu tự trị Tây Tạng.
Đây là lần đầu tiên trên thế giới một quốc gia đưa vào trực chiến một phi đội tiêm kích không người lái hoàn chỉnh, đánh dấu bước nhảy vọt trong lĩnh vực tác chiến hàng không tự động.
Cột mốc công nghệ
Động thái này không chỉ phản ánh tốc độ phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, mà còn củng cố vị thế của Bắc Kinh như quốc gia đầu tiên vừa sở hữu tiêm kích thế hệ 5 hoạt động ổn định (J-20), vừa tiên phong trong lĩnh vực máy bay chiến đấu thế hệ mới - tự hành và tàng hình.
Máy bay chiến đấu tàng hình không người lái GJ-11. Ảnh Military Watch
Mẫu GJ-11 từng xuất hiện lần đầu trong lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm Quốc khánh Trung Quốc năm 2019, nhưng các nguyên mẫu của nó đã được ghi nhận từ năm 2018. Dựa trên thiết kế “cánh bay không đuôi” tương tự máy bay ném bom B-21 Raider của Mỹ, GJ-11 đạt được mức tàng hình tối đa trước radar, đồng thời giảm diện tích phản xạ điện tử tới mức gần bằng UAV trinh sát.
Theo phân tích từ các nguồn quốc phòng Trung Quốc, GJ-11 được trang bị hầm vũ khí trong thân lớn, có thể mang theo tên lửa không đối không PL-15, thậm chí PL-XX tầm siêu xa, cho phép tấn công các mục tiêu ở cự ly hàng trăm km. Một số biến thể dự kiến tích hợp tên lửa hành trình và tên lửa chống radar, mở rộng vai trò từ hỗ trợ tấn công mặt đất đến áp chế phòng không đối phương.
Dù tốc độ tối đa chưa được công bố, GJ-11 được đánh giá đạt vận tốc hành trình cận âm cao (Mach 0,9), duy trì độ ổn định và khả năng bay dài nhờ thiết kế khí động học đặc biệt. Tuy nhiên, dạng “cánh bay” khiến nó hạn chế về cơ động, do đó GJ-11 được phát triển theo hướng tàng hình - tự động - phối hợp theo đội hình thay vì không chiến cận tầm.
Nguyên mẫu đầu tiên của GJ-11 được nhìn thấy vào năm 2018.Ảnh Military Watch
“Phi công ảo” dưới quyền chỉ huy của J-20
Một trong những điểm đột phá là GJ-11 có khả năng hoạt động bán tự hành, phối hợp cùng tiêm kích J-20 trong đội hình tác chiến “một người - nhiều máy bay”. Hình ảnh đồ họa của đài truyền hình CCTV năm 2022 cho thấy J-20 hai chỗ ngồi sẽ đóng vai trò trung tâm chỉ huy, điều khiển biên đội GJ-11 trong nhiệm vụ tấn công đồng loạt.
Điều này cho phép J-20 đóng vai trò tương tự “phi công trưởng”, trong khi các GJ-11 là “phi công ảo” thực hiện nhiệm vụ do AI điều phối. Nhờ đó, phi đội có thể mở rộng vùng tác chiến, chia sẻ dữ liệu cảm biến, tung đòn tấn công phối hợp từ nhiều hướng mà không cần phi công con người đối mặt nguy hiểm.
Các nhà phân tích nhận định, việc GJ-11 đi vào hoạt động cho thấy Trung Quốc đã vượt qua giai đoạn thử nghiệm giới hạn và đạt được trình độ tự động hóa chiến đấu ngang tầm với các dự án tiên tiến nhất của Mỹ như Skyborg hay MQ-28 Ghost Bat.
Một ưu điểm quan trọng của máy bay không người lái chiến đấu là chi phí vòng đời thấp hơn đáng kể so với tiêm kích có người lái. Việc không cần phi công giúp loại bỏ chi phí huấn luyện bay, giảm tiêu hao khung thân và tăng thời gian hoạt động chiến đấu thực tế. Thiết kế cũng linh hoạt hơn do không phải bảo đảm an toàn sinh mạng cho con người, cho phép giảm khối lượng và tăng tải trọng vũ khí.
Tuy nhiên, hạn chế lớn vẫn nằm ở khả năng nhận thức không gian - thứ mà trí tuệ nhân tạo chưa thể sánh với “mắt người”.
Hình ảnh GCI của J-20 chỉ huy đội hình máy bay chiến đấu GJ-11.Ảnh Military Watch
GJ-11 hiện vẫn cần sự giám sát và chỉ huy của phi công J-20 trong các nhiệm vụ phức tạp. Bắc Kinh vì thế đang tiếp tục phát triển chương trình “Dark Sword” - một mẫu tiêm kích không người lái tốc độ cao, cơ động mạnh và có mức tự chủ gần như hoàn toàn, dự kiến trở thành nền tảng chiến đấu thế hệ tiếp theo.
Sự xuất hiện của phi đội GJ-11 tại Shigatse cho thấy Trung Quốc không chỉ thử nghiệm công nghệ, mà đã bước sang giai đoạn triển khai thực tế hóa mô hình chiến đấu AI. Việc bố trí tại khu vực Tây Tạng có thể phục vụ mục tiêu vừa thử nghiệm trong điều kiện không khí loãng, vừa tạo ưu thế quan sát và phản ứng nhanh trước các hoạt động của Không quân Ấn Độ tại biên giới.
