Trung Quốc và châu Âu cắt giảm khí thải, 'giành lại bầu trời xanh'

Trung Quốc và châu Âu đang nổi lên như hai trung tâm dẫn dắt công cuộc chuyển đổi năng lượng toàn cầu khi đồng loạt đẩy mạnh chiến lược cắt giảm phát thải carbon.

Bắc Kinh tiếp tục củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng năng lượng xanh và mở rộng xuất khẩu công nghệ sạch, trong khi Liên minh châu Âu (EU) theo đuổi những mục tiêu giảm khí thải ngày càng tham vọng nhằm thúc đẩy lộ trình tiến tới nền kinh tế carbon thấp.

Trung Quốc và châu Âu đang chạy đua cắt giảm khí thải carbon.

EU dẫn đầu cuộc đua giảm khí thải

Báo cáo cho thấy trong năm 2024, EU tiếp tục đạt tiến bộ trong việc cắt giảm lượng khí thải nhà kính ròng với mức giảm 2,5% so với năm trước và tính từ năm 1990 đến nay, EU cắt giảm hơn 37% lượng phát thải khí nhà kính. Kết quả này giúp EU tiến gần hơn tới mục tiêu cắt giảm 55% lượng phát thải vào năm 2030 so với mức năm 1990.

Việc cắt giảm khí thải trong năm qua của EU được ghi nhận nhờ nỗ lực của nhiều lĩnh vực khác nhau. Ngành năng lượng tiếp tục đóng vai trò then chốt khi nguồn điện từ năng lượng tái tạo vươn lên dẫn đầu hệ thống sản xuất điện. Các lĩnh vực nông nghiệp và LULUCF (sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp) cũng đóng góp tích cực vào xu hướng giảm phát thải.

Hệ thống Giao dịch Khí thải (EU ETS) và Quy chế Chia sẻ nỗ lực (ESR) tiếp tục là hai trụ cột quan trọng trong chiến lược giảm phát thải của Liên minh châu Âu. Theo đánh giá mới nhất, EU ETS giúp cắt giảm một nửa lượng khí thải từ ngành sản xuất điện, nhiệt và công nghiệp so với năm 2005.

Cùng với đó, ESR cũng đạt hiệu quả đáng kể khi góp phần giảm khoảng 20% lượng phát thải từ lĩnh vực giao thông vận tải, xây dựng và nông nghiệp so với cùng mốc năm 2005. Những kết quả này cho thấy các công cụ chính sách của EU đang phát huy vai trò quan trọng trong lộ trình hướng tới mục tiêu trung hòa carbon.

Và để hiện thực hóa mục tiêu về khí hậu và năng lượng, EU sẽ phải tăng mạnh quy mô đầu tư. Theo ước tính, tổng vốn đầu tư hàng năm dành cho hệ thống năng lượng trong giai đoạn 2021 - 2030 cần tăng hơn gấp đôi, đạt khoảng 565 tỷ euro, so với mức trung bình trong giai đoạn 2011 - 2020.

Cùng lúc đó, EU đang tích hợp mục tiêu khí hậu vào chương trình tài trợ trọng điểm với khoảng 662 tỷ euro được phân bổ cho hoạt động liên quan đến ứng phó biến đổi khí hậu trong ngân sách dài hạn 2021 - 2027. Nguồn lực tài chính quy mô lớn này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp và có khả năng chống chịu tốt hơn, đồng thời tăng cường sức cạnh tranh, bảo đảm độc lập năng lượng và an ninh kinh tế.

Cùng với đó, EU và nhiều quốc gia thành viên đang gia tăng nỗ lực nhằm củng cố khả năng thích ứng và chống chịu trước biến đổi khí hậu, đặc biệt tập trung vào khu vực và cộng đồng chịu tác động nặng nề nhất. Những rủi ro về khí hậu đang ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh tranh, an ninh và thịnh vượng của châu Âu, khiến yêu cầu về khả năng phục hồi khí hậu trở thành yếu tố thiết yếu trong mọi định hướng chính sách của EU.

Năm 2023, lượng khí thải nhà kính của EU giảm kỷ lục. (Ảnh: Reuters)

Trước thách thức này, EU đang xây dựng khuôn khổ tổng thể về tăng cường khả năng chống chịu khí hậu. Một nội dung quan trọng trong khuôn khổ này là yêu cầu mọi khoản đầu tư có nguy cơ chịu tác động của biến đổi khí hậu phải tích hợp đánh giá và quản lý rủi ro khí hậu ngay từ giai đoạn triển khai, nhằm bảo đảm tính bền vững và hiệu quả trong dài hạn.

Hiện tại, các quốc gia thành viên EU đã thống nhất được định hướng cho mục tiêu khí hậu năm 2040, tạo thêm động lực để khối tiếp tục theo đuổi lộ trình trung hòa khí thải. Theo Ủy ban châu Âu, những bước tiến này cho thấy EU hoàn toàn có khả năng thực hiện cam kết khí hậu đầy tham vọng mà vẫn duy trì, thậm chí củng cố năng lực cạnh tranh và tính tự chủ của mình trên trường quốc tế.

Trung Quốc bước vào giai đoạn then chốt

Tương tự châu Âu, Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng đang đẩy mạnh loạt biện pháp nhằm đưa các ngành công nghiệp chuyển sang quỹ đạo phát triển bền vững, trong bối cảnh lo ngại toàn cầu về biến đổi khí hậu tiếp tục gia tăng.

Năm 2025 được xem là cột mốc quan trọng khi Trung Quốc bắt đầu bước vào giai đoạn không chỉ chấm dứt đà tăng khí thải carbon mà còn chủ động cắt giảm từ 7 - 10% lượng phát thải vào năm 2035. Động thái này được đánh giá là cú hích đáng kể cho nỗ lực giảm phát thải toàn cầu, trong bối cảnh Mỹ rút khỏi Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.

Khi nêu ra mục tiêu carbon mới của Trung Quốc trong video liên kết đến hội nghị khí hậu của Liên hợp quốc tại New York, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết chuyển đổi xanh và giảm lượng khsi thải carbon là xu hướng chung của thời đại.

Thời gian qua, chính phủ Trung Quốc cũng ghi nhận những bước tiến rõ rệt trong thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch trong lĩnh vực công nghiệp. Hệ thống chính sách ngày càng hoàn thiện cùng các cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ tạo nền tảng cho mô hình phát triển bền vững, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh ứng dụng giải pháp năng lượng sạch.

Đường phố ở thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc chìm trong bụi vào tháng 3/2019. (Ảnh: Reuters)

Nhiều huyên gia cũng nhận định quá trình công nghiệp hóa xanh của Trung Quốc chủ yếu được thúc đẩy bởi mục tiêu “carbon kép”. Trong đó, công nghiệp hóa thế hệ mới đóng vai trò trụ cột, còn việc hoàn thiện chính sách liên quan tạo động lực mạnh mẽ cho nâng cấp công nghiệp, cắt giảm phát thải, tăng cường tái sử dụng tài nguyên và củng cố tính bền vững trong chuỗi cung ứng sản phẩm, thiết bị.

Việc mở rộng tiêu thụ năng lượng xanh được xem là đòn bẩy rất quan trọng đối với sự phát triển trong mục tiêu giảm thiểu khí carbon trong các ngành công nghiệp. Bằng cách mua điện xanh từ bên ngoài, nhiều doanh nghiệp có thể giảm chi phí năng lượng và lượng khí thải carbon.

Chủ tịch Tập đoàn China Huaneng - doanh nghiệp cung cấp khoảng 15% lượng điện xanh của Trung Quốc trong năm 2023 nhấn mạnh việc mở rộng sử dụng năng lượng tái tạo trở thành xu hướng đồng thuận trên toàn cầu trong nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu. Đây cũng là giải pháp then chốt giúp ngành công nghiệp tiến tới mục tiêu trung hòa carbon.

Hiện tại, Tập đoàn China Huaneng đang thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng mới theo hướng chất lượng cao, qua đó tạo lực đẩy mạnh mẽ cho quá trình chuyển đổi công nghiệp và đóng góp một phần đáng kể vào tăng trưởng kinh tế - xã hội thông qua nguồn điện xanh.

Việc đẩy mạnh ứng dụng hệ thống lưu trữ năng lượng trong công nghiệp cũng đang trở thành một trong những động lực quan trọng của quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch tại Trung Quốc. Công nghệ này giúp khắc phục tính gián đoạn của nguồn điện tái tạo tại chỗ, đồng thời nâng cao độ ổn định và khả năng vận hành của lưới điện.

Mới đây, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng công bố mục tiêu khí hậu mới nhằm cắt giảm khí thải vào năm 2035. Trong đó, Trung Quốc sẽ tăng cường sử dụng năng lượng mặt trời, gió và thủy điện để cung cấp hơn 30% hệ thống điện của nước này trong thập kỷ tới. Ông Tập cũng khẳng định cam kết đưa xe năng lượng mới trở thành dòng sản phẩm chủ đạo trên thị trường trong tương lai.