Câu chuyện văn bằng liên kết quốc tế không được công nhận tại Việt Nam tiếp tục là đề tài làm nóng nhiều diễn đàn trong tuần qua.
Sự việc liên quan đến các cựu sinh viên Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London (Hà Nội) cho thấy những rủi ro người học có thể gặp phải khi lựa chọn chương trình đào tạo gắn mác “quốc tế”.
Trong bối cảnh các chương trình liên kết ngày càng phổ biến, câu chuyện này được xem là hồi chuông cảnh báo về yêu cầu siết chặt quản lý bằng cấp. Qua đó, đặt ra vấn đề làm thế nào để người học có thể lựa chọn chương trình liên kết phù hợp, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của mình.
Chương trình chưa được cấp phép, văn bằng “mắc kẹt”
Theo phản ánh của các cựu sinh viên, họ theo học hệ cao đẳng tại Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London, sau đó được giới thiệu tham gia chương trình liên thông với Đại học Liverpool John Moores. Sau khi hoàn thành chương trình, sinh viên được cấp bằng cử nhân do trường đại học phía Anh cấp.
Tuy nhiên, khi làm thủ tục xác nhận văn bằng tại Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo), các trường hợp này được thông báo văn bằng chưa đủ điều kiện công nhận theo quy định hiện hành. Nguyên nhân được xác định là chương trình liên kết đào tạo giữa hai cơ sở chưa được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép triển khai tại Việt Nam. Điều này khiến văn bằng dù do trường đại học nước ngoài cấp, nhưng không đáp ứng yêu cầu pháp lý để sử dụng trong nước cho các mục đích học tập, tuyển dụng hoặc học lên cao hơn.
Trước phản ánh của sinh viên, đại diện Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London thừa nhận còn thiếu sót trong việc cập nhật quy định và chưa thông tin đầy đủ tới người học. Nhà trường cho biết các đối tác nước ngoài được giới thiệu đều là những trường có uy tín, văn bằng được công nhận tại nhiều quốc gia. Tuy nhiên, để được công nhận tại Việt Nam, chương trình đào tạo phải đáp ứng đầy đủ quy trình, điều kiện pháp lý theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Nhà trường cũng cho hay đã phối hợp với Đại sứ quán Anh trao đổi với Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các cơ quan liên quan nhằm tìm hướng xử lý, với mục tiêu bảo đảm quyền lợi cho người học. Đồng thời, đơn vị này cam kết rà soát lại toàn bộ quy trình pháp lý, cập nhật chính xác thông tin về chương trình đào tạo và các quy định liên quan đến hoạt động liên kết.
Về phía cơ quan quản lý, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác nhận, căn cứ hồ sơ, tài liệu và quy định pháp luật hiện hành, văn bằng của các trường hợp nêu trên chưa đủ điều kiện được công nhận.
Bộ đang xem xét thành lập đoàn kiểm tra để làm rõ hoạt động liên kết đào tạo quốc tế của nhà trường, đồng thời khẳng định sẽ xử lý theo đúng thẩm quyền, bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người học trên cơ sở tuân thủ quy định.
Chọn chương trình liên kết thế nào?
Từ sự việc tại Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London, nhiều chuyên gia, nhà quản lý cho rằng cần nhìn thẳng vào những vấn đề đang đặt ra trong hoạt động liên kết đào tạo quốc tế hiện nay. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến giữa năm 2025, cả nước có hàng trăm chương trình liên kết đào tạo đang được triển khai tại các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, với quy mô ngày càng mở rộng.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hiếu Học, Trưởng khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng các chương trình liên kết đào tạo mang lại nhiều cơ hội cho người học tiếp cận chương trình chuẩn quốc tế, phương pháp giảng dạy hiện đại và môi trường học tập đa dạng. Tuy nhiên, song hành với những lợi ích đó, yếu tố pháp lý là điều không thể xem nhẹ.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hiếu Học, khi lựa chọn chương trình liên kết, học sinh và phụ huynh cần tìm hiểu kỹ đối tác đào tạo nước ngoài, tình trạng hoạt động của cơ sở này trên các kênh chính thức, cũng như vị thế học thuật trong từng lĩnh vực. Đặc biệt, mọi văn bằng liên kết nếu muốn sử dụng tại Việt Nam đều phải được Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận theo quy định. Đây là yếu tố then chốt mà người học cần nắm rõ trước khi quyết định theo học.
Cũng theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hiếu Học, việc bảo đảm chất lượng và tính pháp lý của các chương trình liên kết cần bắt đầu từ việc rà soát, hoàn thiện khung pháp lý. Quy định phải đủ chặt chẽ để kiểm soát chất lượng, đồng thời tạo hành lang rõ ràng cho các cơ sở giáo dục hợp tác quốc tế, gắn với trách nhiệm trong lựa chọn đối tác và tổ chức đào tạo. Việc tăng cường giám sát hoạt động tuyển sinh, quảng bá chương trình cũng được xem là cần thiết để kịp thời phát hiện và cảnh báo rủi ro cho người học.
Trong khi đó, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo) nhận định quy mô các chương trình liên kết ngày càng lớn đòi hỏi hệ thống quản lý phải có chuyên môn sâu và cơ chế giám sát hiệu quả hơn.
Theo ông, trong quá trình cấp phép, việc tham khảo kết quả kiểm định và tiêu chuẩn của đối tác nước ngoài là cần thiết, nhưng không thể là căn cứ duy nhất. Cơ quan quản lý cần có đánh giá thực chất dựa trên bằng chứng cụ thể và theo dõi xuyên suốt quá trình triển khai chương trình.
Ông Hoàng Ngọc Vinh cũng lưu ý đến thực tế hoạt động quảng bá chương trình liên kết đào tạo hiện nay còn thiếu kiểm soát, trong khi người học và phụ huynh lại thiếu nguồn thông tin chính thống. Do đó, việc xây dựng và duy trì các kênh thông tin minh bạch về tình trạng pháp lý của chương trình, giá trị văn bằng được xem là giải pháp quan trọng để hạn chế rủi ro và bảo vệ người học.
