Tương lai Venezuela sau cuộc đảo chính thất bại của phe đối lập

Cuộc đảo chính là nỗ lực thất bại của phe đối lập để lật đổ Maduro, nhưng tình hình vẫn có thể diễn biến phức tạp.

tuong lai venezuela sau cuoc dao chinh that bai cua phe doi lap

Một người Venezuela ủng hộ phe đối lập xuống đường biểu tình hôm 30/4. Ảnh: AP.

Khi thủ lĩnh đối lập Venezuela Juan Guaido hôm 30/4 xuất hiện bên ngoài căn cứ không quân La Carlota, một trong những cơ sở quân sự quan trọng nhất ở thủ đô Caracas, kêu gọi quân đội nổi dậy trong cái gọi là "Chiến dịch Tự do", những người ủng hộ ông đã nghĩ tới dấu chấm hết cho chính quyền Tổng thống Nicolas Maduro.

"Đã đến lúc hành động", "tổng thống tự phong" của Venezuela tuyên bố trong đoạn video dài ba phút đăng trên mạng, thúc giục các lực lượng vũ trang quay lưng với Tổng tư lệnh Maduro. Nhưng lời kêu gọi của Guaido đã không được đáp lại.

Dù một số cuộc đụng độ đã nổ ra, Tổng thống Maduro vẫn giữ vững quyền lực và hầu hết các quan chức hàng đầu của quân đội và lực lượng an ninh vẫn thề trung thành với ông. Nỗ lực châm ngòi một cuộc nổi dậy của Guaido đã bị dập tắt, ít nhất là tới hiện tại.

"Đó rõ ràng là một thất bại bởi nó mang đến cảm giác rằng phe đối lập đã suy yếu so với trước đây", David Smilde, chuyên gia về Venezuela tại văn phòng Washington thuộc nhóm vận động Mỹ - Latin, nhận xét.

Theo Benjamin Gedan, cố vấn về Venezuela tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời tổng thống Barack Obama, Guaido dường như đã kỳ vọng về một cuộc đào tẩu hàng loạt của các quan chức tình báo và quân đội Venezuela. Song cuối cùng, mọi thứ diễn ra không như ông này tưởng tượng.

Khi không nhận được sự hưởng ứng của các lãnh đạo cấp cao trong quân đội, cuộc "đảo chính" với chỉ vài chục binh sĩ cấp trung và cấp thấp nhanh chóng tan rã, các quân nhân này phải xin tị nạn ở đại sứ quán Brazil. Một số người vẫn xuống đường biểu tình ngày 1/5 theo lời kêu gọi của Guaido, nhưng bị lực lượng an ninh trấn áp bằng hơi cay và đạn cao su.

Dù vậy, Tổng thống Maduro không có dấu hiệu nào cho thấy ông sẽ mạnh tay tung đòn "chặt đầu rắn" với phong trào đối lập. Gedan cho rằng điều này chứng tỏ Maduro chưa thực sự tự tin vào quyền lực chính trị của mình và hành động một cách cẩn trọng để tránh tình hình vượt tầm kiểm soát, đặc biệt khi mọi diễn biến ở Venezuela đang bị phương Tây theo dõi sát sao.

"Tôi không cho rằng chính quyền Maduro sẽ sụp đổ trong ngày một ngày hai. Nhưng tôi cũng không nhìn thấy dấu hiệu cho thấy Maduro đặc biệt tin tưởng vào quyền lực của mình", Gedan nói. "Không có bằng chứng cho thấy chính phủ có một vị trí vững chắc. Tôi không tin Maduro có thể ngủ ngon mỗi đêm".

Vanessa Neumann, đặc phái viên của Guaido tại Anh, phủ nhận việc phe đối lập kỳ vọng chính phủ Maduro sẽ lập tức bị lật đổ. "Chúng tôi không nghĩ mục tiêu sẽ được hoàn thành chỉ sau vài giờ", bà nhấn mạnh.

Tuy nhiên, một số nhà quan sát tin rằng đây chính xác là điều mà lãnh đạo đối lập Guaido kỳ vọng nhưng không thể đạt được khi ông xuống đường kêu gọi đảo chính bên cạnh cố vấn chính trị Leopoldo López, nhà hoạt động đang bị quản thúc tại gia vì dẫn đầu một lực lượng chống chính phủ vào năm 2014.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro phát biểu trong một cuộc mít tinh ngày 1/5 ở Caracas. Ảnh: Reuters.

Theo Smilde, Guaido có lẽ đã mong chờ rằng bài phát biểu của ông có thể tạo ra "một cơn địa chấn" giúp nhanh chóng lật đổ chính quyền Maduro.

"Tổng thống tự phong" của Venezuela tuyên bố đã thu phục được một người từ bỏ chính quyền là Manuel Ricardo Cristopher Figuera, chỉ huy Cơ quan Tình báo quốc gia Bolivar (SEBIN). Figuera đã công bố bức thư nói rằng ông luôn trung thành với Tổng thống Maduro, nhưng đã đến lúc thử "tìm hướng đi mới để làm chính trị" và "xây dựng lại đất nước". Ông cũng công khai chỉ trích "những kẻ bất lương và lừa đảo" đang bóc lột Venezuela trong khi người dân chết đói.

Nhưng khi Guaido xuất hiện trong video với vài binh sĩ mang súng bên cạnh, Smilde cho biết ông đã nghĩ đến một thất bại. Guaido đang đứng trước nguy cơ bị bắt và Lopez đã tới ẩn náu tại đại sứ quán Tây Ban Nha.

"Đây có thể là cú phản đòn mạnh nhất, bởi Guaido là biểu tượng cho phong trào đối lập mà ông ấy phát động nhưng lúc này, mọi thứ trông giống như ông ấy đã từ bỏ cuộc chiến từ bên trong Venezuela", Smilde nói.

Dù vậy, một số chuyên gia dự đoán đây chưa phải là dấu chấm hết của phe đối lập Venezuela và tình hình vẫn có thể tiềm ẩn những diễn biến bất ngờ.

Eric Farnsworth, cựu nhà ngoại giao Mỹ, phó chủ tịch Hội đồng châu Mỹ, tin rằng phe đối lập Venezuela đang tiến hành "những cuộc thảo luận căng thẳng" với các lãnh đạo quân sự cấp cao trong một nỗ lực nhằm thuyết phục họ cân nhắc lại sự ủng hộ của mình.

Theo Farnsworth, Brazil, quốc gia đã xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với giới quân đội Venezuela dưới thời cựu tổng thống Hugo Chávez và Luiz Inácio Lula da Silva, cùng Colombia có thể đóng vai trò trung gian giữa phe đối lập với các tướng lĩnh quân đội Venezuela.

Hôm 1/5, Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro cho hay tình báo nước này tin rằng đang xuất hiện những rạn nứt trong hàng ngũ lãnh đạo quân đội Venezuela.

"Có khả năng có ai đó ở vị trí hàng đầu quyết định đổi phe", Bolsonaro nói trước các phóng viên. "Chính quyền Maduro hôm qua không bị đánh bại. Nhưng tôi cho rằng chương cuối vẫn chưa được viết ra".

Vũ Hoàng (Theo Guardian)