Phiến quân ISIS-K đã đứng ra nhận trách nhiệm vụ tấn công khủng bố vào trung tâm thương mại Crocus, nhưng cơ quan an ninh Nga vẫn chưa xác nhận.
Reuters dẫn nguồn tin từ quan chức Mỹ giấu tên cho biết, Washington có thông tin tình báo phiến quân IS đứng sau vụ tấn công khủng bố vào trung tâm thương mại Crocus ở ngoại ô Moskva tối 22/3.
Nguồn tin này nói thêm, nhà nước Hồi giáo Khorasan tự xưng (ISIS-K) ở Afghanistan là thủ phạm đứng sau vụ tấn công và chúng vốn được biết tới với các hoạt động tấn công khủng bố tàn bạo ở nhiều nước Trung Á như Iran, Turkmenistan và Afghanistan.
Xuất hiện từ năm 2014, ISIS-K hoạt động chủ yếu ở miền đông Afghanistan. ISIS-K phát triển mạnh trong giai đoạn phiến quân IS bành trướng thế lực ra khắp Trung Đông. Mặc dù số lượng thành viên ISIS-K đã suy giảm đáng kể từ 2018 trước các cuộc càn quét liên tục của Mỹ lẫn Taliban nhưng đây vẫn là nhánh IS hoạt động tích cực nhất trong khu vực.
Lực lượng an ninh Nga bên ngoài trung tâm thương mại Crocus sau khi vụ tấn công diễn ra. (Ảnh: Sputnik)
Tại sao ISIS-K tấn công Nga?
Vụ tấn công vào trung tâm thương mại Crocus ở Moskva là hành động chưa từng có tiền lệ của ISIS-K nói riêng và cả phiến quân IS nói chung. Ngay cả thời điểm tổ chức khủng bố này phát triển mạnh nhất.
Theo một số chuyên gia, vụ tấn công ở Crocus thể hiện sự phản đối của ISIS-K đối với các chính sách của điện Kremlin trong những năm gần đây. Trong đó có thể kể tới việc Moskva thực hiện chiến dịch chống khủng bố ở Syria.
Ông Colin Clarke - chuyên gia an ninh thuộc Trung tâm Soufan Group – một tổ chức phân tích an ninh phi lợi nhuận có trụ sở ở Mỹ nhận định, ISIS-K đã muốn mở rộng vùng ảnh hưởng của họ ở Nga trong suốt hai năm qua và thường đưa ra các tuyên bố chỉ trích điện Kremlin trong các hoạt động tuyên truyền của nhóm này.
Còn theo ông Michael Kugelman thuộc Trung tâm Wilson có trụ sở tại Washington cho biết, ISIS-K "coi Nga là đồng lõa trong các hoạt động đàn áp người Hồi giáo". Ông nói thêm rằng ISIS-K chỉ là một trong nhiều tổ chức khủng bố ở Trung Á có xu hướng chống Nga.
Động thái IS ngay lập tức thừa nhận vai trò trong vụ khủng bố ở Moskva được nhiều chuyên gia đánh giá là bất ngờ, bên cạnh việc Mỹ khẳng định không có lý do gì để nghi ngờ phát ngôn của tổ chức này.
Các phân tích lý do của cuộc tấn công này được đưa ra vẫn chưa thể lý giải hoàn toàn động cơ của khủng bố Trung Đông tại Nga, khi gần đây, các chuyển biến của IS ở khu vực đều chủ yếu liên quan đến hoạt động quân sự của Mỹ và phương Tây.
Phiến quân ISIS-K ở Afghanistan trong giai đoạn phát triển mạnh.
Các cuộc tấn công gần đây của ISIS-K
Theo nguồn tin của Reuters, nguồn lực của ISIS-K đã suy yếu đáng kể từ sau khi Mỹ rút quân khỏi Afghanistan năm 2021. Tuy nhiên nhóm này vẫn thực hiện các cuộc tấn công khủng bố trong vào ngoài Afghanistan thời gian gần đây.
Tháng 9/2022, phiến quân ISIS-K từng nhận trách nhiệm về vụ đánh bom liều chết tại Đại sứ quán Nga ở Kabul.
Nhóm này chịu trách nhiệm về một cuộc tấn công vào sân bay quốc tế Kabul vào năm 2021 khiến 13 lính Mỹ và nhiều dân thường thiệt mạng trong cuộc sơ tán hỗn loạn của quân đội Mỹ khỏi Afghanistan.
Đầu tháng 3, Bộ chỉ huy quân sự Mỹ ở Trung Đông cho biết ISIS-K có thể tấn công các lợi ích của Mỹ và phương Tây bên ngoài Afghanistan trong vòng sáu tháng tới nhưng không công bố thông tin cụ thể.
Đến giữa tháng 3, Đại sứ quán Mỹ tại Nga đưa cảnh báo công dân nước này nên tránh xa các địa điểm tập trung đông người tại khu vực Moskva vì họ có thông tin sẽ có một vụ tấn công lớn vào thủ đô nước Nga.
Thông báo của Đại sứ quán Mỹ tại Moskva cho biết đang “theo có báo cáo cho thấy những kẻ cực đoan sắp có kế hoạch nhắm mục tiêu vào các cuộc tụ tập đông người ở Moskva”, bao gồm cả các buổi hòa nhạc. Đại sứ quán cảnh báo công dân Mỹ tránh tụ tập đông người.
Vị trí trung tâm thương mại Crocus ở ngoại ô Moskva.
Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Adrienne Watson cho biết chính phủ nước này đã có thông tin về một cuộc tấn công khủng bố được lên kế hoạch ở Moskva có khả năng nhắm mục tiêu vào các cuộc tụ tập lớn, bao gồm cả các buổi hòa nhạc. Đây là điều khiến Bộ Ngoại giao đưa ra khuyến cáo.
“Chính phủ Mỹ cũng đã chia sẻ thông tin này với Nga theo đúng chính sách ‘nghĩa vụ cảnh báo’ lâu đời của mình", bà Watson cho biết.
Theo RIA Novosti, chỉ riêng trong tháng 3, chính quyền Nga đã ngăn chặn một số vụ việc liên quan đến IS. Vào ngày 3/3, RIA đưa tin rằng sáu thành viên ISIS đã thiệt mạng trong một chiến dịch chống khủng bố ở Ingush Karabulak.
Vào ngày 7/3, các cơ quan an ninh Nga đã phát hiện và “vô hiệu hóa” một nhóm của tổ chức Vilayat Khorasan bị cấm ở vùng Kaluga, các thành viên của tổ chức này đang lên kế hoạch tấn công giáo đường Do Thái ở Moscow. Và vào ngày 20/3, thông tin cho biết chỉ huy của một nhóm phiến quân IS đã bị bắt giữ.
Một quan chức Mỹ hôm 23/3 cho biết Washington không có lý do gì để nghi ngờ tuyên bố của IS rằng tổ chức này chịu trách nhiệm về vụ tấn công vào khu tổ hợp gần Moskva.
Còn Bộ Ngoại giao Nga gọi đây là "vụ tấn công khủng bố đẫm máu".
Ủy ban Điều tra Liên bang Nga thông báo mở vụ án hình sự liên quan đến cuộc tấn công, cho hay vẫn còn quá sớm để nói về thân phận của những kẻ khủng bố.
