Chỉ 5 ngày sau khi tuyên bố sẽ gặp người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Budapest, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ hủy hội nghị và áp lệnh trừng phạt mới.
Sau cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ sớm tới Budapest để gặp trực tiếp người đồng cấp Nga. Tuy nhiên, đến ngày 22/10, ông Trump đột ngột hủy kế hoạch và công bố gói trừng phạt kinh tế đầu tiên trong nhiệm kỳ hai, nhắm vào các tập đoàn năng lượng lớn của Nga.
“Tôi cảm thấy không ổn. Có gì đó không đúng, và tôi biết chúng ta sẽ không đi tới được kết quả mong đợi. Vì thế, tôi quyết định huỷ cuộc gặp”, ông Trump phát biểu ngày 22/10.
Ảnh tư liệu: Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp nhằm đàm phán chấm dứt chiến tranh Ukraine, tại Căn cứ Không quân bang Alaska, Mỹ, ngày 15/8. (Ảnh: Reuters)
Vì sao ông Trump hủy hẹn?
Các quan chức Mỹ cho biết trong những ngày sau cuộc điện đàm, ông Trump và đội ngũ cố vấn cấp cao dần nhận ra rằng lập trường của Moskva hầu như không thay đổi kể từ cuộc gặp gần nhất ở Alaska. Nga tiếp tục tấn công vào mục tiêu dân sự, đưa ra những yêu cầu tối đa đối với Kiev và từ chối chấp thuận lệnh ngừng bắn ngay lập tức.
Cố vấn cấp cao tại Nhà Trắng mô tả quyết định của ông Trump là kết quả của quá trình tích tụ sự thất vọng. Người này cho biết Tổng thống Mỹ nhiều lần “có những cuộc nói chuyện tốt” với ông Putin nhưng “chúng chẳng bao giờ đi đến đâu”. Mỗi cuộc điện đàm, ông Trump lại củng cố niềm tin rằng Nga không thực sự sẵn sàng tìm kiếm giải pháp hòa bình.
Một ngày sau cuộc gọi với ông Putin, Tổng thống Trump gặp người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Phòng Nội các Nhà Trắng. Cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí căng thẳng. Phái đoàn Ukraine rời đi mà không đạt được thỏa thuận về việc nhận tên lửa tầm xa Tomahawk, loại vũ khí họ kỳ vọng sẽ thay đổi cục diện chiến trường.
Trong cuộc họp, ông Trump đề nghị Ukraine nên xem xét nhượng bộ một phần lãnh thổ để kết thúc chiến tranh. Tuy nhiên, tới cuối buổi, ông thay đổi quan điểm, đề xuất phương án ngừng bắn theo đường chiến tuyến hiện tại, thấp hơn nhiều so với yêu cầu của Moscow.
Đến đầu tuần sau, cuộc điện đàm giữa Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov khẳng định rằng Moskva vẫn giữ nguyên quan điểm. Khi đó, ông Trump nhận định hội nghị Budapest sẽ chỉ là sự “lãng phí thời gian” và ra lệnh dừng toàn bộ công tác chuẩn bị.
Bước ngoặt thật sự diễn ra khi ông Trump tham dự cuộc họp với Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent – người từ lâu đã ủng hộ các biện pháp mạnh tay hơn với Nga.
Sau nhiều tháng do dự, lần này ông Trump đồng ý áp lệnh trừng phạt lên hai tập đoàn dầu khí lớn nhất Nga – Rosneft và Lukoil. Đây là quyết định nhanh và cứng rắn nhất của ông kể từ khi trở lại Nhà Trắng.
Ông Bessent ngay sau đó trở lại Bộ Tài chính để chỉ đạo hoàn thiện gói trừng phạt. Trong khi đó, ông Trump gọi điện cho Ngoại trưởng Rubio, người sắp khởi hành tới Israel, để thông báo rằng Washington sẽ thi hành lệnh trừng phạt ngay lập tức.
“Đây là lúc thích hợp. Chúng ta đã chờ đủ lâu”, ông Trump tuyên bố sau khi thông báo quyết định trừng phạt.
Tập đoàn dầu khí Nga Rosneft (Ảnh: Reuters)
Các biện pháp trừng phạt bao gồm phong tỏa tài sản, cấm giao dịch và đe dọa “trừng phạt thứ cấp” đối với các tổ chức tài chính nước ngoài hợp tác với Rosneft và Lukoil.
Trong nội bộ Nhà Trắng, nhiều người bất ngờ trước tốc độ ông Trump ra quyết định.
Ông Trump có lẽ chịu ảnh hưởng từ kinh nghiệm gần đây tại Trung Đông. Sau khi thành công trong việc thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza, ông cho rằng cách tiếp cận “kiên quyết và cứng rắn” có thể mang lại kết quả tương tự.
Các đồng minh châu Âu nhanh chóng hoan nghênh động thái của Washington, trong khi Điện Kremlin chỉ trích đây là “hành động không mang tính xây dựng”. Tổng thống Putin tuyên bố các lệnh trừng phạt sẽ không khiến Nga dừng chiến dịch quân sự, dù thừa nhận có thể gây “một vài tổn thất kinh tế”.
Một số chuyên gia nhận định đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy Nhà Trắng đã chuyển sang chiến lược răn đe thực chất, thay vì chỉ dựa vào đối thoại.
Tuy nhiên, Tổng thống Trump vẫn để ngỏ khả năng gặp lại Tổng thống Putin trong tương lai. Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt nói: “Tổng thống hy vọng một ngày nào đó điều đó có thể xảy ra, nhưng chỉ khi chúng tôi thấy được kết quả rõ ràng và tích cực, để cuộc gặp thực sự xứng đáng với thời gian của ông”.
