Việt Nam - "mỏ vàng" của ôtô từ Thái Lan, Indonesia

Trong vài năm tới, một số sản phẩm có thể đổi chiều lắp ráp sang nhập khẩu và ngược lại, nhưng số lượng xe nhập từ Thái Lan và Indonesia sẽ không giảm.

Trong gần 5 năm qua (2015-2019), ôtô nguyên chiếc nhập khẩu vào Việt Nam giảm dần về lượng, tuy vậy xe 9 chỗ trở xuống từ Thái Lan và Indonesia lại liên tục tăng.

Bước ngoặt từ 2016

Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) đưa thuế nhập khẩu về 40% trong 2016. Đây là cú hích quan trọng giúp ôtô từ Thái Lan vượt Trung Quốc, trở thành quốc gia đứng đầu về lượng xe hơi xuất khẩu sang Việt Nam. Cũng trong năm này, ôtô nhập từ Indonesia tăng lên về lượng, bắt đầu manh nha trở thành một thế lực khác bên cạnh Thái Lan.

Những năm tiếp theo, 2017, 2018, lượng ôtô nguyên chiếc từ hai nước láng giềng thuộc Đông Nam Á (ASEAN) không ngừng tăng lên về lượng. Trong khi đó, Hyundai đưa i10 về lắp ráp trong nước thay vì nhập khẩu Ấn Độ là một trong những nguyên nhân chính khiến xe xuất xứ từ quốc gia nam Á này giảm nhanh về lượng.

Tương tự là Trường Hải, hãng lắp ráp các mẫu xe Kia, không còn nhập khẩu Hàn Quốc. Ôtô con, xe tải, xe khách từ Trung Quốc giảm dần sức hút khi các doanh nghiệp trong nước bắt đầu lắp ráp xe nhiều hơn.

Việt Nam - thị trường tiềm năng khó bỏ lỡ

Năm 2017, số liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Indonesia (Gaikindo) cho biết, nước này xuất khẩu 38.832 xe hơi nguyên chiếc sang Việt Nam, trị giá 718 triệu USD.

Cuối tháng 10/2017, Chính phủ Việt Nam ban hành nghị định 116 với yêu cầu về giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại VTA gây khó cho doanh nghiệp. Đứng trước viễn cảnh thất thu hàng trăm triệu USD khi không thể xuất xe sang Việt Nam, chính phủ Indonesia buộc phải cấp VTA, điều trước đó chưa từng làm.

Mất hơn nửa năm sau ngày Nghị định 116 ban hành, các hãng xe có sản phẩm nhập khẩu từ Indonesia, Thái Lan đều có giấy VTA do chính phủ cấp. Xe hơi từ hai nước này từ nửa sau 2018 ồ ạt trở lại Việt Nam.

viet nam mo vang cua oto tu thai lan indonesia

Camry, một mẫu sedan chuyển từ lắp ráp sang nhập khẩu Thái Lan từ 2019. Ảnh: Đức Huy

Sang 2018, theo thống kê của Tổng cục hải quan, ôtô nhập khẩu ở Việt Nam chủ yếu từ Thái Lan, Indonesia với 72.780 xe, giá trị gần 1,3 tỷ USD. Riêng dòng xe dưới 9 chỗ là hơn 48.000, chiếm gần 90% tổng lượng ôtô nhập khẩu. Một nguyên nhân lớn là thuế nhập khẩu từ ASEAN về 0%.

"Doanh thu từ xuất khẩu xe hơi hàng trăm triệu USD mỗi năm, Indonesia hay Thái Lan, dù nền công nghiệp ôtô có trình độ cao hơn đi chăng nữa, vẫn phải "vui vẻ" đáp ứng yêu cầu từ chính phủ Việt Nam", giám đốc kinh doanh một liên doanh Nhật tại Việt Nam, nói về khúc mắt giấy VTA. "Chung quy cũng chỉ một mảnh giấy, nếu xoay sở được mà vẫn hái ra tiền thì ai mà chịu từ bỏ".

Thị trường Việt ngày càng trở thành điểm đến tiềm năng với ngành sản xuất ôtô Indonesia, biểu hiện bằng những phát biểu gần đây của Ibnu Hadi, đại sứ Indonesia trong một diễn đàn về hợp tác kinh tế hôm 28/6 ở Hà Nội.

"Indonesia hy vọng xuất khẩu ôtô sang Việt Nam đạt 600 triệu USD trong 2019. Năm ngoái, con số là 200 triệu USD", ông nói.

Tuy vậy, xe nhập khẩu đang đứng trước những rào cản lớn, khi Chính phủ ủng hộ lắp ráp trong nước. Theo các chuyên gia, sẽ có ngày càng nhiều những chính sách hạn chế xe nhập, hỗ trợ công nghiệp lắp ráp, sản xuất.

"Chiến lược mỗi hãng khác nhau, nhưng họ sẽ tính đến việc lắp ráp xe trong nước nếu doanh thu đủ tốt. Ngược lại, với những dòng xe bán chậm, thị phần ít sẽ chuyển sang nhập khẩu", sếp phụ trách chiến lược một hãng xe Nhật nói. Theo vị này, một số sản phẩm có thể đổi chiều lắp ráp sang nhập khẩu và ngược lại, nhưng số lượng xe nhập từ Thái Lan và Indonesia sẽ không giảm.

Đại diện một liên doanh Nhật khác tiết lộ rằng, mục tiêu doanh số để được hãng mẹ đồng ý cho lắp ráp đối với một sản phẩm đang bán tại Việt Nam hiện trong tầm tay. "Dù là vậy nhưng khó để lắp ráp xe trong một, hai năm tới. Nhà xưởng, đào tạo nhân công, máy móc, thiết bị đều không dễ chuẩn bị trong thời gian ngắn. Xe vẫn nhập khẩu dù bán tốt".