Phương Nga và Thuỳ Dung vẫn mang thân phận bị can, bị cấm đi khỏi nơi cư trú, hạn chế nhiều quyền lợi, do luật chưa rõ thời hạn tạm đình chỉ vụ án.
Nói về quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án Lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến Trương Hồ Phương Nga (hoa hậu người Việt tại Nga năm 2007) và Nguyễn Đức Thùy Dung, Tiến sĩ - luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch cho biết đây là một trong những bước tố tụng được quy định tại Điều 160 Bộ luật tố tụng hình sự (TTHS).
Công an TP HCM đã trưng cầu giám định vật chứng (mới xuất hiện tại toà) - một trong những yêu cầu điều tra bổ sung của TAND TP HCM. Do chưa có kết quả giám định mà hết thời hạn điều tra, thì cơ quan này phải tạm đình chỉ điều tra. Tuy nhiên, việc giám định vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả.
"Dù được tại ngoại, vụ án đang tạm đình chỉ điều tra, song 2 cô gái vẫn mang thân phận bị can. Hiện, luật chưa quy định rõ thời hạn tạm đình chỉ là bao lâu, cho đến khi cơ quan giám định trả lời hay kết luận, nên sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến quyền lợi của bị can", ông Trạch phân tích.
Đồng quan điểm, luật sư Vương Văn Nghĩa (Đoàn luật sư TP HCM) cho biết thêm,
Bộ luật TTHS năm 2015 sắp có hiệu lực (1/1/2018) quy định về thời hạn điều tra bổ sung, cho các cơ quan thi hành tố tụng rất chặt chẽ. Việc này để tránh tình trạng giam giữ bị can, bị cáo quá hạn luật định hoặc bị oan sai.
Ngoài ra, qua quá trình điều tra bổ sung, nếu phát hiện hành vi phạm tội mới có thể dẫn đến việc khởi tố thêm một số tội phạm khác.
Hết thời hạn tạm đình chỉ điều tra hoặc khi có lý do để hủy bỏ quyết định đình chỉ hoặc tạm đình chỉ điều tra thì cơ quan điều tra ra quyết định phục hồi điều tra, nếu chưa hết thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự.
Trong vụ án này, cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra để chờ kết quả trưng cầu giám định. Trong trường hợp cơ quan giám định trả lời kết quả giám định là "không giám định được" thì cơ quan điều tra phải ra quyết định đình chỉ điều tra theo quy định.
Quyết định đình chỉ điều tra sẽ được gửi cho VKS cùng cấp. Khi đó, tòa không đưa vụ án ra xét xử nữa và cơ quan điều tra có trách nhiệm phục hồi lại các quyền của công dân đối với các bị can.
 |
Phương Nga tại toà hồi cuối tháng 6. Ảnh: Quỳnh Trần.
Về quyết định của TAND TP HCM trước đó - trả hồ sơ để điều tra bổ sung, làm rõ 9 vấn đề - là việc bình thường trong hoạt động xét xử. Điều này là để có thể tuyên một bản án khách quan và toàn diện, không làm oan người vô tội và không bỏ lọt tội phạm. Nhất là trong quá trình xét xử sơ thẩm lần hai (hồi cuối tháng 6) đối với Phương Nga, đã xuất hiện quá nhiều tình tiết không thể làm rõ tại tòa.
Việc này được quy định tại khoản 1 Điều 179 Bộ luật TTHS 2003: Khi cần xem xét thêm những chứng cứ quan trọng đối với vụ án mà không thể bổ sung tại phiên tòa; khi có căn cứ cho rằng bị cáo phạm một tội khác hoặc có đồng phạm khác; khi phát hiện có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.
Tuy nhiên, luật hiện nay lại không quy định thời hạn để điều tra bổ sung khi HĐXX ra quyết định trả hồ sơ. Đây được xem là một bất cập của Luật TTHS và TAND Tối cao - VKSND Tối cao cũng chưa có hướng dẫn để tháo gỡ.
Thông thường tòa căn cứ vào thời hạn được quy định tại khoản 2 Điều 176 Bộ luật TTHS 2003 để ấn định thời gian điều tra bổ sung (không quá 3 tháng) đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (15 năm tù trở lên). Trong vụ án này, Phương Nga và Thùy Dung bị truy tố đến mức án chung thân, song cơ quan điều tra chỉ có thời hạn một tháng để hoàn tất điều tra bổ sung.
"Với khối lượng công việc khá lớn, cần làm rõ 9 vấn đề quan trọng và phức tạp mà HĐXX đề ra, tôi cho rằng cơ quan điều tra khó có thể thực hiện trong thời hạn 30 ngày. Một số trưng cầu giám định đòi hỏi phải có thời gian, phụ thuộc vào cơ quan trả lời, phụ thuộc vào yếu tố kỹ thuật cao", luật sư Trạch nói.
Trong khi đó, luật sư Vương Văn Nghĩa đánh giá phiên toà đã thể hiện rõ tinh thần cải cách tư pháp khi đưa ra thời hạn cho cơ quan điều tra theo Bộ luật TTHS năm 2015. Tại khoản 2 Điều 174 quy định: Vụ án do tòa trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung thì thời hạn điều tra bổ sung không quá một tháng...
Từng hàng chục năm là thẩm phán Tòa Hình sự TAND TP HCM, ông Nghĩa cho biết đã trả hồ sơ, yêu cầu điều tra bổ sung rất nhiều vụ án nhưng hầu như không vụ nào cơ quan điều tra hoàn tất trong 3 tháng, thậm chí có vụ kéo dài nhiều năm. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của bị cáo, bị can trong vụ án.
Lấy dẫn chứng kỳ án "dấu vân tay oan nghiệt" - ông Trương Bá Nhàn bị truy tố tội Giết người và Cướp tài sản năm 2001 - ông Nghĩa cho biết khi thụ lý vụ án đã nhiều lần trả hồ sơ. Tuy nhiên VKS và cơ quan điều tra không chứng minh được hành vi phạm tội của ông Nhàn.
|
Vụ án sau đó cũng được "tạm đình chỉ điều tra" nhưng ông Nhàn đã bị giam giữ gần 4 năm (tháng 1/2003 đến tháng 9/2005), tiếp tục phải mang thân phận bị can thêm gần một năm nữa. Đến ngày 8/6/2006, cho rằng "đã hết thời hạn điều tra, chưa đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của bị can", Công an TP HCM mới đình chỉ điều tra bị can với ông Nhàn.
Là một trong những người bảo vệ Trương Hồ Phương Nga và Nguyễn Đức Thùy Dung, luật sư Nguyễn Văn Quynh cho biết, việc Công an TP HCM tạm đình chỉ điều tra vụ án sẽ ảnh hưởng nặng nề đến quyền lợi của các thân chủ. Bởi họ sẽ tiếp tục bị áp dụng biện pháp ngăn chặn "cấm đi khỏi nơi cư trú" không biết bao lâu nữa.
"Tôi và các luật sư sẽ nghiên cứu việc khiếu nại quyết định này của cơ quan Công an TP HCM", ông Quynh nói.
