Hiện nay các mạng xã hội trong nước cũng như xuyên biên giới đều có yêu cầu người dùng xác thực thông tin cá nhân khi đăng ký bằng email, số điện thoại hoặc căn cước công dân/chứng minh nhân dân. Tuy nhiên, trước tình trạng tội phạm lừa đảo trên không gian mạng ngày càng gia tăng, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) đưa ra yêu cầu các mạng xã hội phải xác thực tài khoản của người dùng bằng số điện thoại di động.
Quy định này vừa đáp ứng được yêu cầu về quản lý nhà nước cũng như nhu cầu của người dân muốn quản lý chặt chẽ hơn các tài khoản mạng xã hội để hạn chế việc lừa đảo trực tuyến đang trở thành vấn nạn nhức nhối.
Theo số liệu thống kê của Bộ TT&TT, Việt Nam hiện có hàng trăm triệu tài khoản mạng xã hội Facebook, Zalo, YouTube, TikTok, Instagram… Tuy nhiên, trong số này, số lượng tài khoản ảo, tài khoản giả mạo vẫn tràn lan.
Sự tồn tại của các toài khoản mạng xã hội ảo, mang tính ẩn danh đã tạo cơ sở để các đối tượng thực hiện những hành vi phạm pháp cũng như gây nhiều khó khăn cho các cơ quan chức năng trong việc truy vết, đặc biệt là trong các vụ việc lừa đảo trực tuyến đang diễn ra tràn lan trên không gian mạng.
Để làm trong sạch môi trường mạng, góp phần hạn chế vấn nạn lừa đảo trực tuyến đang gây nhức nhối với xã hội thì cần phải có chế tài pháp luật mạnh hơn nữa thông qua việc xác thực, định danh người dùng mạng xã hội bằng số điện thoại. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để các cơ quan chức năng mau chóng xác định cá nhân vi phạm pháp luật cũng như bảo vệ quyền và lợi ích của nạn nhân trong trường hợp xảy ra sự cố.
Tại dự thảo nghị định thay thế Nghị định số 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ inter_net và thông tin trên mạng và Nghị định 27/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2013/NĐ-CP, Bộ TT&TT đã đề xuất quy định các mạng xã hội phải định danh người dùng, xác thực tài khoản người dùng mạng xã hội bằng số điện thoại di động.
Thông tin về sự cần thiết phải xác thực tài khoản người dùng mạng xã hội, bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ TT&TT cho biết: Việc bổ sung quy định cụ thể về xác thực tài khoản người dùng mạng xã hội bằng số điện thoại là cần thiết bởi tội phạm lừa đảo trên không gian mạng đang có xu hướng gia tăng. Quy định này xuất phát từ yêu cầu về quản lý nhà nước cũng như nhu cầu của người dân muốn quản lý chặt chẽ hơn các tài khoản mạng xã hội để hạn chế lừa đảo trực tuyến.
Bên cạnh đó, mạng xã hội rất rộng, việc xác thực bằng số điện thoại cá nhân sẽ góp phần để người dùng nâng cao trách nhiệm và ý thức khi cung cấp thông tin lên mạng xã hội, đồng thời tạo thuận lợi hơn cho các cơ quan chức năng giám sát, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm.
Theo chia sẻ của lãnh đạo Cục Phát Thanh, truyền hình và thông tin điện tử, hiện nay các mạng xã hội trong nước cũng như mạng xã hội xuyên biên giới đều đã có yêu cầu người dùng xác thực thông tin cá nhân khi đăng ký bằng email, số điện thoại hoặc căn cước công dân/chứng minh nhân dân. Trong đó, phổ biến nhất vẫn là xác thực bằng email và số điện thoại di động. Các mạng xã hội trong nước đã thực hiện xác thực người dùng bằng số điện thoại khoảng 30%, bằng email khoảng 30%, chọn 1 trong 2 hình thức email hoặc số điện thoại khoảng 40%.
Đối với các mạng xã hội xuyên biên giới, YouTube hiện cho người dùng xác thực bằng số điện thoại, Twitter sử dụng email, trong khi đó, với Facebook, người dùng có thể lựa chọn 1 trong 2 hình thức. Với một mạng xã hội khác là Tiktok, nền tảng này cho phép người dùng đăng ký bằng hình thức nào thì xác thực thông qua hình thức đó, bao gồm tài khoản mạng xã hội khác, email, số điện thoại. Do vậy, việc Bộ TT&TT quy định bổ sung yêu cầu xác thực tài khoản mạng xã hội của người dùng bằng số điện thoại là hoàn toàn phù hợp với quy định hiện hành và cơ sở pháp lý quan trọng của việc này là Luật An ninh mạng.
Bên cạnh đó, người dùng hiện có xu hướng chuyển dịch từ máy tính sang điện thoại di động nên việc xác thực tài khoản bằng số điện thoại sẽ thuận lợi hơn cho người dùng. Ngoài ra, việc bổ sung quy định mới cũng sẽ cụ thể hóa và tạo sự đồng bộ trong việc xác thực người dùng đối với cả mạng xã hội trong và ngoài nước.
“Ngoài đòi hỏi từ thực tiễn trong nước, việc tham mưu đề xuất quy định này còn dựa trên thực tế và kinh nghiệm quốc tế. Theo đó, Trung Quốc đã yêu cầu các mạng xã hội phải xác thực bằng ID người dùng. Tại Nga, nước này yêu cầu các nền tảng số phải xác thực người dùng qua số điện thoại. Ấn Độ cũng quy định các mạng xã hội phải thiết lập cơ chế để xác thực danh tính tài khoản người dùng…
Trước thực tế trên, quy định xác thực người dùng mạng xã hội qua số điện thoại phù hợp với xu thế phát triển hiện nay. Quy định này sẽ có tác động theo chiều hướng tích cực tới người dùng và các mạng xã hội tại Việt Nam. Trên cơ sở đó, Bộ TT&TT sẽ tiếp tục phối hợp với các mạng xã hội và các doanh nghiệp viễn thông để chuẩn bị lộ trình triển khai thực hiện trong thời gian sắp tới”- bà Huyền nhấn mạnh.
Cũng liên quan đến vấn đề này, tại phiên giải trình Ủy ban Tư pháp của Quốc hội vào ngày 8/5, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thanh Lâm cho biết: Bộ TT&TT đang trong quá trình hoàn thiện Nghị định mới nhằm thay thế các Nghị định về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng dự kiến sẽ được ban hành cuối năm 2023 với thay đổi quan trọng là tất cả chủ tài khoản mạng xã hội là cá nhân hay tổ chức sẽ phải thực hiện định danh. Việc này sẽ áp dụng cho cả mạng xã hội trong nước và xuyên biên giới như Facebook, Youtube, Tiktok... Các tài khoản mạng xã hội nếu không định danh sẽ bị ngăn chặn, xử lý với các mức độ khác nhau.
