Luật sư đưa ra nhận định pháp lý về những án phạt mà gia đình ông Đỗ Văn Hữu có thể đối diện khi cố tình “xây nhầm” nhà trên đất ở hợp pháp của người khác.
Phân tích vụ việc “xây nhầm” tại Hải Phòng gây xôn xao dư luận, TS. LS. Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, đây là vụ án hy hữu về tranh chấp quyền sử dụng đất.
Theo luật sư Cường, kết quả giải quyết vụ án sẽ phụ thuộc vào chứng cứ có trong hồ sơ và các tình tiết làm sáng tỏ tại phiên tòa.
Trường hợp thửa đất bị lấn chiếm, người xây dựng công trình biết rõ thửa đất không phải của mình nhưng vì lòng tham, sự ích kỷ hoặc ý thức coi thường pháp luật vẫn cố ý xây dựng công trình trên đất của người khác thì đây là hành vi vi phạm quy định pháp luật về đất đai, vi phạm về xây dựng - có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, bị buộc tháo dỡ công trình vi phạm để trả lại mặt bằng, diện tích đất cho chủ sử dụng đất hợp pháp.
Căn nhà hai tầng gia đình ông Hữu "xây nhầm" trên đất của người khác.
"Thậm chí, hành vi vi phạm pháp luật về sử dụng đất đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà cố tình còn vi phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về sử dụng đất theo điều 228 Bộ luật hình sự.
Điều 228 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 và năm 2025 quy định về Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai như sau: Người nào lấn chiếm đất, chuyển quyền sử dụng đất hoặc sử dụng đất trái với các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Nếu phạm tội có tổ chức; phạm tội 2 lần trở lên và tái phạm nguy hiểm thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 2 đến 7 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng", luật sư Đặng Văn Cường phân tích.
Như vậy, pháp luật Việt Nam ghi nhận bảo đảm và bảo vệ quyền sở hữu tài sản của mọi công dân. Tài sản có thể là vật, tiền, quyền tài sản và giấy tờ có giá, trong đó quyền sử dụng đất là quyền về tài sản được pháp luật bảo vệ.
Cũng theo luật sư Cường, công trình nhà ở này chỉ được phép tồn tại nếu cơ quan chức năng có căn cứ xác định việc xây dựng công trình là hợp pháp, không vi phạm pháp luật về đất đai, về xây dựng hoặc tại thời điểm xây dựng công trình, chủ đầu tư công trình không biết đây là đất của người khác hoặc trong quá trình giải quyết vụ án tại giai đoạn phúc thẩm mà chủ đất là bên nguyên đơn đồng ý nhận lại công trình này và thanh toán một phần hoặc toàn bộ giá trị xây dựng cho bị đơn.
Trong nhiều buổi hòa giải, ông Đỗ Văn Hữu thừa nhận việc "xây nhầm" nhưng giữ nguyên quan điểm không trả lại mặt bằng, chỉ chấp nhận phương án đổi đất hoặc mua lại mặt bằng với giá 550 triệu đồng.
Trường hợp quá trình giải quyết vụ án này mà cơ quan chức năng xác định hành vi của gia đình ông Hữu là chiếm đất thì bị đơn sẽ thua kiện, đồng thời có thể bị phạt hành chính tới 10.000.000 đồng theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Nếu bị đơn đã bị phạt vi phạm hành chính còn cố tình vi phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về sử dụng đất đai hoặc tội không chấp hành bản án, đồng thời khi bản án có hiệu lực pháp luật mà người phải thi hành án cố tình không chấp hành thì còn có thể bị cưỡng chế thi hành án và phải chi trả chi phí cưỡng chế.
Trước đó, ông Đỗ Văn Hữu cho rằng mình bị môi giới chỉ nhầm vị trí, tuy nhiên ông này không mời được người môi giới đến để đối chất làm rõ sự việc. Khi bị chính quyền địa phương và gia đình bà Loan nhiều lần yêu cầu dừng thi công, ông Hữu cũng không chấp hành mà cố tình hoàn thiện.
Ngày 11/8/2025, TAND khu vực 1 - Hải Phòng xét xử sơ thẩm, tuyên buộc gia đình ông Đỗ Văn Hữu phải di dời tài sản và tháo dỡ công trình để trả lại mặt bằng cho gia đình bà Loan. Vụ việc đang chờ xét xử phúc thẩm do ông Hữu đã gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm.
