Xin việc khu vực công: Quan trọng là vị thân, lót tay?

Quen biết ai đó có ảnh hưởng trong chính quyền có ý nghĩa quan trọng đối với người muốn xin vào làm trong khu vực công.

Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES) vừa công bố Báo cáo Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam 2018 (PAPI 2018).

Báo cáo phản ánh trải nghiệm và ý kiến của hơn 14.000 người dân được chọn ngẫu nhiên từ 63 tỉnh, thành phố trên toàn quốc, đồng thời tóm lược ý kiến của hơn 110 nghìn lượt người dân đã tham gia trả lời khảo sát PAPI từ năm 2009- 2018.

Theo Báo cáo PAPI 2018, vòi vĩnh trong dịch vụ y tế tuyến huyện, quận và giáo dục tiểu học công lập giảm song "lót tay" để có việc làm trong khu vực Nhà nước, vòi vĩnh trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ chưa giảm.

Về tầm quan trọng của hiện tượng thân quen, khi tuyển vào khu vực công, Báo cáo PAPI 2018 cho thấy, chỉ số công bằng trong tuyển dụng vào khu vực công tăng điểm so với các năm trước. Tuy nhiên, số điểm đạt được vẫn rất thấp, chỉ đạt 1,11 điểm.

Hiện tượng "vị thân" là mối quan tâm lớn đối với người dân. Kết quả khảo sát PAPI trong suốt 10 năm qua cho thấy quen biết ai đó có ảnh hưởng trong chính quyền có ý nghĩa quan trọng đối với người muốn xin vào làm trong khu vực công, ngay từ vị trí thấp nhất trong hệ thống công vụ (cấp xã, phường).

xin viec khu vuc cong quan trong la vi than lot tay

Tầm quan trọng của "thân quen" khi thi tuyển vào khu vực công (2011-2018). Ảnh: CECODES

Song kết quả khảo sát năm 2018 cũng cho thấy tín hiệu khá lạc quan: tầm quan trọng của "vị thân" có xu hướng giảm so với kết quả khảo sát năm 2016.

Theo kết quả ở cấp chỉ tiêu cụ thể, tỷ lệ người trả lời đồng tình hoặc đồng tình một phần với các nhận định họ phải đưa lót tay, bồi dưỡng hoặc chung chi khi xin vào làm trong khu vực Nhà nước, khi sử dụng dịch vụ y tế tuyến huyện/quận, khi sử dụng dịch vụ giáo dục tiểu học cho con em, khi xin cấp phép xây dựng có xu hướng giảm trong năm 2018 so với năm 2017. Tuy nhiên, tỷ lệ cho biết phải đưa lót tay mới làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và thấy có hiện tượng cán bộ công quyền sử dụng công quỹ cho mục đích riêng không đổi qua 2 năm 2017 và 2018.

Cũng theo Báo cáo PAPI 2018, tham nhũng được xem là ít phổ biến ở cấp xã, phường hơn ở các cấp chính quyền cao hơn. Mặc dù người dân có chung quan điểm rằng tham nhũng đã giảm đi so với ba năm trước, song mỗi cấp chính quyền có mức độ thuyên giảm khác nhau.

Gần 60% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã, phường đã thuyên giảm trong ba năm qua, song chỉ có 50% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm. Tỷ lệ người dân cho rằng tham nhũng đã thuyên giảm ở cấp tỉnh so với ba năm trước là 55,6%, cao hơn một chút so với tỷ lệ đánh giá cấp quốc gia.

Kết quả khảo sát PAPI 2018 cũng cho thấy, tham nhũng vẫn là một trong những mối quan ngại hàng đầu trong công chúng.